Hủy dự toán gói hỗ trợ lãi suất 40.000 tỷ đồng nếu không triển khai hết trong năm 2023

Các chính sách miễn, giảm thuế, lệ phí đạt kết quả thực hiện cao

Chiều 12/10, trình bày báo cáo thẩm tra về tình hình thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, cơ quan thẩm tra đánh giá các chính sách triển khai thực hiện đã có tác động tích cực, góp phần tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ sản xuất kinh doanh, thúc đẩy phục hồi kinh tế, đóng góp quan trọng vào các kết quả kinh tế - xã hội năm 2022 và 2023.

Trong đó, kết quả thực hiện các gói hỗ trợ của chính sách tài khóa đã có tác động tích cực, góp phần tiết giảm chi phí cho người dân và doanh nghiệp, kích cầu tiêu dùng trong nước, giảm chi phí đầu vào, kiềm chế lạm phát, thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh sớm phục hồi và phát triển để đóng góp trở lại cho ngân sách nhà nước và nền kinh tế.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh

Một số chính sách hỗ trợ có kết quả thực hiện cao như các chính sách miễn, giảm thuế, phí, lệ phí đạt 94,1% kế hoạch, trong đó chính sách giảm 2% thuế suất thuế giá trị gia tăng (GTGT) đạt 90% kế hoạch và hiện đã được Quốc hội cho phép tiếp tục áp dụng trong thời gian từ ngày 1/7/2023 đến hết ngày 31/12/2023. Chính sách cho vay thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội đạt 54,55% hạn mức tối đa, trong đó chính sách cho vay hỗ trợ tạo việc làm, duy trì và mở rộng việc làm đã đạt 100% kế hoạch đề ra và hiện nay vẫn đang tiếp tục có nhu cầu lớn nhưng không có nguồn lực để bố trí.

Bên cạnh đó, có các gói chính sách giải ngân rất chậm như hỗ trợ lãi suất (2%/năm) tối đa 40 nghìn tỷ đồng thông qua hệ thống các ngân hàng thương mại giải ngân chỉ đạt 1,95% kế hoạch, giải ngân vốn đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng của Chương trình đạt khoảng 19,3%; cho vay cơ sở giáo dục mầm non, tiểu học ngoài công lập đạt 10,9%; cho vay vùng dân tộc thiểu số và miền núi đạt 19,85%. Có gói hỗ trợ kinh phí tồn dư nhiều, thời gian kết thúc chính sách đã lâu, nhưng Chính phủ chậm đề xuất phương án xử lý, gây lãng phí nguồn lực ngân sách nhà nước.

Theo cơ quan thẩm tra, việc giải ngân hết các gói hỗ trợ này theo quy định của Nghị quyết số 43 là không khả thi, cho thấy việc đề xuất, xây dựng chính sách chưa sát thực tế, quy trình thủ tục gây nhiều vướng mắc, khó khăn trong triển khai thực hiện. Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ tập trung phân tích, làm rõ nguyên nhân chủ quan, trách nhiệm của các cấp, các ngành trong việc triển khai thực hiện chậm.

Đánh giá toàn diện, đầy đủ tình hình thực hiện chính sách tiền tệ

Về chính sách tiền tệ, Ủy ban Kinh tế cho rằng, Chính phủ chưa đánh giá tổng thể, toàn diện, cụ thể tình hình thực hiện chính sách tiền tệ. Về nhiệm vụ điều hành tăng trưởng tín dụng, nhiều ý kiến cho rằng nền kinh tế hiện nay khát vốn nhưng khó hấp thụ vốn, mặc dù mặt bằng lãi suất huy động và cho vay giảm xuống, dư nợ tín dụng đến 21/9 chỉ tăng 5,91% (cùng kỳ tăng 10,83%), cho thấy nhu cầu và khả năng hấp thụ vốn tín dụng còn rất yếu.

Toàn cảnh phiên họp chiều 12/10.

Cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ bổ sung đánh giá toàn diện, đầy đủ tình hình thực hiện chính sách tiền tệ quy định tại Khoản 2 Điều 3 Nghị quyết số 43, phân tích cụ thể tồn tại, hạn chế, nguyên nhân, đánh giá hiệu quả, tác động của các chính sách tới đối tượng thụ hưởng và khả năng phục hồi của doanh nghiệp và nền kinh tế.

Khoản 5, Điều 4, Nghị quyết số 93/2023/QH15 quy định “cho phép điều chỉnh vốn giữa các nhiệm vụ, dự án của Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội với các nhiệm vụ, dự án thuộc Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 đã được bố trí vốn trong dự toán ngân sách nhà nước năm 2023 theo quy định tại Điều 67 của Luật Đầu tư công và bố trí nguồn vốn thuộc Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 cho các nhiệm vụ, dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội trong các năm 2024, 2025 để hoàn thành các dự án theo đúng Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội.

Đối với việc cho phép cắt giảm kế hoạch vốn của Chương trình và không triển khai một số dự án của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, Bộ Giáo dục và Đào tạo, đa số ý kiến trong Ủy ban Kinh tế cho rằng, việc cắt giảm kế hoạch vốn của Chương trình và không triển khai một số dự án khi không còn khả năng thực hiện và giải ngân trong năm 2023 là cần thiết, bảo đảm thực hiện nghiêm Nghị quyết của Quốc hội, do vậy, cơ bản nhất trí với kiến nghị của Chính phủ.

Đối với đề xuất kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân kế hoạch vốn đầu tư phát triển của Chương trình, đa số ý kiến trong Ủy ban Kinh tế cho rằng, Nghị quyết số 93/2023/QH15 (Khoản 5 Điều 4), Nghị quyết số 43/2022/QH15 (Khoản 6 Điều 6) đã quy định về một số nội dung liên quan tới vấn đề này. Do đó, đề nghị Chính phủ tiếp tục thực hiện theo quy định tại các nghị quyết nêu trên của Quốc hội.

Có ý kiến đề nghị thực hiện đúng quy định của Nghị quyết số 43, chỉ cho giải ngân đến hết năm 2023, sau năm 2023 đề nghị cắt giảm vốn, kết thúc chương trình, đối với các dự án cần triển khai thì bố trí nguồn vốn khác. Một số ý kiến nhất trí với đề xuất của Chính phủ.

Xây dựng chính sách gói hỗ trợ lãi suất chưa sát thực tế

Đối với triển khai chính sách hỗ trợ lãi suất 2%, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ tiếp tục thực hiện các chính sách nêu trên theo Nghị quyết 43 và khi kết thúc thời gian giải ngân của Chương trình thì hủy dự toán, kế hoạch vốn theo đúng quy định. Theo báo cáo của Chính phủ, dự kiến số vốn không giải ngân hết, hủy dự toán khoảng 38.592 tỷ đồng.

Ủy ban Kinh tế cho rằng, cần phân tích nguyên nhân cụ thể hơn của việc chậm giải ngân chính sách hỗ trợ này. Theo khảo sát doanh nghiệp của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), chỉ có 29,5% doanh nghiệp biết tới chính sách này, trong đó có khoảng 2% doanh nghiệp đã nhận được khoản vay theo Chương trình hỗ trợ lãi suất 2%, 56,7% doanh nghiệp gặp khó khăn khi thực hiện thủ tục tiếp cận khoản vay theo gói hỗ trợ này. Đa số các doanh nghiệp cho biết, điều kiện cho vay khó khăn là trở ngại lớn nhất đối với các doanh nghiệp khi thực hiện thủ tục tiếp cận khoản vay theo gói hỗ trợ lãi suất 2%.

Việc giải ngân hết gói hỗ trợ theo quy định của Nghị quyết số 43 là không khả thi, cho thấy việc đề xuất, xây dựng chính sách chưa sát thực tế, quy trình thủ tục gây nhiều vướng mắc, khó khăn trong triển khai thực hiện, cơ quan thẩm tra đánh giá.

Hoàng Yến