Iran đồng ý 'giải pháp duy nhất' để giải quyết khủng hoảng với Mỹ

Tổng thống Iran Hassan Rouhani (phải) gặp gỡ Tiểu vương Sheikh Tamim bin Hamad al-Thani ở Tehran

An ninh đã được tăng cường tại thủ đô của Iran vào Chủ nhật sau khi một buổi cầu nguyện vào đêm hôm trước dành cho những người thiệt mạng trong thảm họa hàng không biến thành một cuộc biểu tình giận dữ và cảnh sát bắt giữ đại sứ Anh vì đã có mặt tại đó, nhưng đã thả ngay sau đó.

Tổng thống Mỹ Donald Trump cảnh báo Iran không nên đàn áp người biểu tình giống như cuộc đàn áp chết người đối với các cuộc biểu tình hồi tháng 11 gây ra bởi một đợt tăng giá nhiên liệu.

"Gửi các nhà lãnh đạo của Iran – đừng giết người bảo vệ của bạn", Trump đã đăng trên twitter hôm Chủ nhật vẫn theo phong cách thường xuyên của mình.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper cho biết ông Trump vẫn sẵn sàng "ngồi xuống và thảo luận mà không cần điều kiện tiên quyết" với Iran, mặc dù Tehran đã kiên quyết từ chối tổ chức các cuộc đàm phán với Washington trừ khi Mỹ dỡ bỏ toàn bộ các lệnh trừng phạt.

Tehran cho biết họ ủng hộ việc giảm bớt căng thẳng sau khi Washington vào ngày 3 tháng 1 đã giết chết chỉ huy lực lượng Quds Qasem Soleimani, trong một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái tại Baghdad.

Trong cuộc gặp giữa Tổng thống Iran Hassan Rouhani và Tiểu vương Qatar trong chuyến thăm Iran, cả hai bên đã nhất trí quan điểm rằng giảm leo thang là "giải pháp duy nhất" cho cuộc khủng hoảng khu vực, nhà cầm quyền Qatar cho biết.

Qatar là nơi đặt căn cứ quân sự lớn nhất của Mỹ trong khu vực nhưng cũng có mối quan hệ chặt chẽ với Iran, nơi có chung mỏ khí đốt lớn nhất thế giới.

"Chúng tôi đã đồng ý rằng giải pháp duy nhất cho những cuộc khủng hoảng này là giảm leo thang từ mọi phía và tiến hành đối thoại", Tiểu vương Sheikh Tamim bin Hamad Al-Thani nói trong chuyến thăm chính thức đầu tiên của ông tới nước cộng hòa Hồi giáo Iran.

Về phần mình, ông Rouhani nói: "Chúng tôi đã quyết định có thêm các cuộc tham vấn và hợp tác vì an ninh của toàn khu vực."

Tổng thống Iran cũng đã gặp gỡ với Bộ trưởng Ngoại giao Pakistan Shah Mehmood Qureshi, quốc gia đã đề nghị hòa giải giữa Tehran và đồng minh Arab Saudi của Mỹ.

Trong cuộc họp hôm Chủ nhật với Thái tử Saudi Mohammed bin Salman, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe cảnh báo xung đột quân sự với Iran sẽ có tác động đến hòa bình và ổn định toàn cầu, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nhật Bản Masato Ohtaka cho biết.

Trong một cuộc họp ngắn trước quốc hội, ông Hossein Salami, chỉ huy Lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran, cho biết các tên lửa mà họ bắn vào thứ Tư tuần trước vào các căn cứ của Iraq tổ chức quân đội Mỹ không nhằm mục đích giết chết nhân viên Mỹ.

Mỹ cũng cho biết không có nhân viên Mỹ nào bị tổn hại trong các vụ tấn công.

Bên kia biên giới ở Iraq, hôm chủ nhật (12/1) quân đội cho biết tên lửa đã bắn vào Al-Balad, một căn cứ không quân của Iraq, nơi các lực lượng Mỹ đã đóng quân, làm bị thương hai sĩ quan Iraq và hai phi công.

Phản ứng trước vụ tấn công mới nhất, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã viết trên twitter: "Bị xúc phạm bởi các báo cáo về một cuộc tấn công tên lửa khác vào căn cứ không quân ở Iraq”. "Những vi phạm liên tục về chủ quyền của Iraq bởi các nhóm không trung thành với chính phủ Iraq phải chấm dứt", ông nói thêm.

Không có yêu cầu trách nhiệm ngay lập tức cho các cuộc tấn công tên lửa hôm Chủ nhật. Hoa Kỳ trước đây đã đổ lỗi các cuộc tấn công như vậy cho các nhóm được Iran hậu thuẫn ở Iraq.

Chỉ huy lực lượng hàng không vũ trụ của lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) Amirali Hajizadeh trong cuộc họp báo cho biết họ đã vô tình bắn hạ một máy bay chở khách Ukraine, làm chết toàn bộ 176 người trên máy bay

Cuộc khủng hoảng hiện nay đã gây ra một tổn thất thảm khốc khi Iran - trong tình trạng cảnh giác cao sau khi tấn công các căn cứ của Iraq - hôm thứ Tư vừa qua đã vô tình bắn hạ máy bay của hãng hàng không quốc tế Ukraine, làm chết toàn bộ 176 người trên máy bay.

Sau 3 ngày từ chối trách nhiệm, Tổng thống Rouhani hôm thứ Bảy đã thừa nhận tai nạn rơi máy bay Boeing 737 là "lỗi của con người", và chỉ huy hàng không vũ trụ của Vệ binh, Chỉ huy lực lượng hàng không vũ trụ của lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) Amirali Hajizadeh đã nhận trách nhiệm hoàn toàn.

Vào tối thứ bảy, một buổi tưởng niệm những người thiệt mạng trong vụ máy bay bị bắn rơi tại Đại học Amir Kabir của Tehran đã trở thành một cuộc biểu tình với hàng trăm sinh viên tham dự. Họ hét lên "cái chết cho những kẻ dối trá" và yêu cầu những người có trách nhiệm phải từ chức và bị truy tố những người có trách nhiệm.

Cùng thời gian đó, cảnh sát đã bắt giữ đại sứ Anh, Rob Macaire, người đã tham dự buổi cầu nguyện, gây ra một cuộc khủng hoảng ngoại giao mới.

Một số tờ báo của Iran cũng chỉ trích chính phủ về việc hạ máy bay, bao gồm cả cách nó được xử lý.

Hàng trăm sinh viên Iran biểu tình phản đối chính quyền sau vụ bắn rơi máy bay thương mại của hãng hàng không Ukraine

Tại những nơi khác ở Tehran, căng thẳng dường như lại gia tăng, với sự hiện diện của cảnh sát chống bạo động xung quanh Quảng trường Azadi mang tính biểu tượng ở phía Nam trung tâm. Cảnh sát chống bạo động được trang bị súng nước và dùi cui cũng đã xuất hiện tại các trường đại học Amir Kabir, Sharif và Tehran cũng như Quảng trường Enqelab. Khoảng 50 dân quân Basijan với súng bắn bi cũng được nhìn thấy gần Amir Kabir.

Về mặt ngoại giao, Pháp, Đức và Anh hôm Chủ nhật kêu gọi Iran quay trở lại "hoàn toàn tôn trọng" các cam kết theo thỏa thuận hạt nhân năm 2015 với các cường quốc thế giới, mặc dù Washington đã từ bỏ thỏa thuận.

Trâm Anh (theo Reuters/AFP)