Israel-Iran đánh nhau và được mất với Nga, Ukraine

Các cuộc tấn công qua lại của Israel và Iran có thể gây ra những hệ lụy sâu rộng đối với Kiev và có thể củng cố khả năng của Nga trong việc tiếp tục cuộc chiến ở Ukraine, theo tờ Kyiv Independent.

Giá dầu và kinh tế Nga

Xung đột Israel-Iran có thể có ý nghĩa quan trọng với ngành dầu mỏ Nga khi đẩy giá dầu tăng cao. Giá dầu Brent đã tăng từ 69,36 USD lên 74,5 rồi 75 USD/thùng – mức giá chưa từng thấy kể từ tháng 2. Một số chuyên gia dự báo giá có thể vọt lên 80 USD/thùng.

Đây là cú sốc với ngành dầu mỏ, vốn đã chứng kiến đà giảm giá, đặc biệt sau khi Saudi Arabia dẫn đầu đợt tăng sản lượng và các mức thuế đối ứng của Tổng thống Mỹ Donald Trump làm dấy lên lo ngại về suy thoái kinh tế.

Với Nga, đây có thể là tín hiệu giúp vực dậy giá dầu Ural – loại dầu của Nga đã giảm 14% giá so với cùng kỳ năm ngoái trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 5, theo ông David Fyfe, kinh tế trưởng của tổ chức phân tích thị trường Argus Media (Anh).

Trước khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine, ngành năng lượng chiếm 35–40% doanh thu ngân sách của Moscow. Các lệnh trừng phạt của phương Tây nhắm vào năng lượng Nga và mức trần giá dầu Nga do G7 áp đặt ở mức 60 USD/thùng đã làm suy giảm lợi nhuận của Moscow, khiến nước này mất hơn 150 tỉ USD trong ba năm qua.

Trước các đợt tấn công của Israel vào Iran, triển vọng giá dầu Nga là khá ảm đạm. Châu Âu đang chuẩn bị gói trừng phạt lần thứ 18 nhắm vào ngành năng lượng Nga, còn G7 thì thúc đẩy hạ trần giá dầu Nga xuống còn 45 USD/thùng.

Nếu giá dầu Brent tiếp tục tăng, khả năng cao giá dầu Ural cũng sẽ tăng theo, giúp Nga thu về nhiều ngoại tệ hơn, ông Fyfe nhận định. Dầu Ural – có chất lượng tương đương với dầu thô Trung Đông – là một lựa chọn thay thế hấp dẫn so với dầu Brent.

“Cũng có khả năng mối đe dọa đối với nguồn cung dầu Trung Đông sẽ khiến các nước G7 tạm ngưng kế hoạch hạ trần giá dầu Nga từ 60 xuống 45 USD/thùng” - ông Fyfe nói.

Đây không phải là lần đầu giá dầu tăng do căng thẳng Trung Đông. Vụ Iran phóng tên lửa vào Israel ngày 1-10-2024 đã khiến giá dầu tăng gần 10 USD/thùng, khi giới phân tích dự đoán Israel sẽ đáp trả.

Tình hình hiện nay leo thang hơn so với hồi tháng 10-2024. Khi đó, Israel tuyên bố sẽ không tấn công vào các cơ sở hạt nhân và dầu mỏ của Iran. Lần này, Israel nói đã đánh trúng “trái tim” của chương trình hạt nhân Iran.

Theo ông Fyfe, điều đáng lo ngại nhất có thể tác động mạnh đến giá dầu là việc Iran chặn Eo biển Hormuz – tuyến đường vận chuyển gần 1/5 nhu cầu dầu mỏ toàn cầu.

Điều này cũng đồng nghĩa Iran sẽ tự chặn xuất khẩu dầu của mình, vì vậy đó chỉ có thể là biện pháp cuối cùng của Tehran, ông Fyfe bổ sung. Tuy nhiên, theo chuyên gia này, chỉ riêng nỗi lo về nguy cơ Iran đóng cửa Eo biển Hormuz cũng đã đủ khiến giá năng lượng tăng vọt.

Một tòa nhà bị hư hại ở thủ đô Tehran (Iran) sau cuộc không kích của Israel vào ngày 1-6. Ảnh: ANADOLU AGENCY

Dịch chuyển ngoại giao

Một cuộc chiến giữa Israel và Iran nhiều khả năng sẽ khiến cộng đồng quốc tế chuyển hướng quan tâm từ cuộc xung đột ở Ukraine sang tình hình tại Trung Đông, giống như cách cuộc chiến ở Gaza đã thu hút sự chú ý toàn cầu sau khi nhóm vũ trang Hamas tấn công Israel vào tháng 10-2023.

“Tôi cho rằng tác động chính đối với Nga và Ukraine sẽ là việc truyền thông quốc tế ngừng tập trung vào cuộc chiến tại Ukraine để dồn sự chú ý sang Trung Đông, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng sẽ hành động tương tự” - bà Jenny Mathers, giảng viên chính trị quốc tế tại ĐH Aberystwyth (Anh), nói với Kyiv Independent.

“Mọi áp lực buộc Nga phải ngừng bắn hoặc ký kết một thỏa thuận hòa bình sẽ giảm đi” - bà Mathers nói thêm.

Theo ông James Shea - chuyên gia quốc phòng và an ninh tại Viện Chatham House (Anh), Nga có thể xem đây là cơ hội để tăng cường tấn công. “Tuy nhiên, vẫn còn là câu hỏi bỏ ngỏ rằng liệu Nga có đủ năng lực để mở rộng quy mô chiến đấu hơn những gì họ đang thực hiện ở Ukraine hay không” - ông Shea nói.

Sự ủng hộ dành cho Iran

Nga từ lâu đã thể hiện sự ủng hộ với Iran và các đồng minh của Tehran trong khu vực, như với chính quyền cựu Tổng thống Syria Bashar al-Assad – người đã bị lật đổ vào năm 2024.

Bộ Ngoại giao Nga lên án các cuộc tấn công của Israel hôm 13-6, cho rằng hành động này “đe dọa sự ổn định và an ninh” ở Trung Đông.

Ông Serhii Danylov - chuyên gia tại Hiệp hội Nghiên cứu Trung Đông Ukraine - cho rằng Điện Kremlin nhiều khả năng sẽ ủng hộ Iran trong cuộc chiến với Israel về mặt chính trị, ngoại giao và thông qua việc chia sẻ tình báo.

Tuy nhiên, Nga trước đây từng phản đối chương trình hạt nhân của Iran cũng có thể e ngại khi ủng hộ Tehran vì điều đó có thể dẫn đến đối đầu trực tiếp với Mỹ, ông Michael Sahlin – chuyên gia về Trung Đông tại Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (Thụy Điển) – nhận định.

Theo giới quan sát, một khả năng khác là Nga sẽ tìm kiếm vai trò trung gian giữa Israel và Iran.

“[Tổng thống Nga Vladimir] Putin đang ở vị trí thuận lợi để đóng vai người hòa giải cùng với Tổng thống Trump, nhằm dàn xếp một lệnh ngừng bắn và hạ nhiệt căng thẳng” - ông Shea nói.

“Ông Putin có thể tận dụng cơ hội này để thể hiện vai trò đối tác hợp tác với ông Trump, qua đó tìm kiếm lợi thế trong các vấn đề liên quan đến Ukraine và giảm áp lực từ các biện pháp trừng phạt đối với Nga” - ông Shea bổ sung.

THẢO VY