Kết nối thúc đẩy sáng tạo

Công cụ cốt lõi thúc đẩy công nghiệp văn hóa

Hà Nội là nơi tập trung nguồn lực sáng tạo và có số lượng không gian văn hóa sáng tạo nhiều nhất cả nước. Theo kết quả rà soát, kiểm kê không gian văn hóa sáng tạo (thực hiện tháng 8 - 9.2023), Hà Nội hiện có 124 không gian sáng tạo, trong đó 33 không gian thuộc sở hữu nhà nước, còn lại là các không gian thuộc sở hữu doanh nghiệp tư nhân hoặc cá nhân. Có 6 không gian công cộng, 21 không gian văn hóa di sản/sáng tạo, 10 không gian giáo dục, 10 bảo tàng, 11 làng nghề thủ công, 16 doanh nghiệp sáng tạo, 24 không gian nghệ thuật, 4 không gian trực tuyến; 22 không gian sáng tạo bao gồm: thư viện, phòng tranh cà phê, không gian làm việc chung.

Kết nối, hỗ trợ không gian sáng tạo Hà Nội. Ảnh: Th. Nguyên

Các không gian này có lĩnh vực hoạt động trải dài trên tất cả lĩnh vực của ngành công nghiệp văn hóa như: nghệ thuật thị giác, kiến trúc, thiết kế đồ họa, thời trang, quảng cáo, truyền thông, thủ công, phim ảnh, âm nhạc, nhiếp ảnh, xuất bản, ẩm thực… Tuy nhiên, phần lớn các không gian này có quy mô dưới 10 nhân sự (chiếm khoảng 67,7%).

Khi được hỏi các không gian mong muốn nhận được sự hỗ trợ gì từ Sở Văn hóa và Thể thao thành phố, 86,2% không gian muốn nhận được sự hỗ trợ về mặt truyền thông, quảng bá; 79,3% muốn được hỗ trợ kết nối giữa các không gian sáng tạo; 65,5% mong muốn có hỗ trợ về cấp phép chương trình, sự kiện; 72,4% muốn được có sự hỗ trợ về tài chính…

Theo các chuyên gia, không gian văn hóa sáng tạo có thể định nghĩa là một địa điểm trực tiếp hoặc trực tuyến, nơi nuôi dưỡng và hỗ trợ các hình thức thể hiện nghệ thuật và sáng tạo khác nhau. Đó là nơi tụ họp, chia sẻ không gian và hỗ trợ cho các hoạt động kết nối nuôi dưỡng tài năng, thúc đẩy đổi mới, phát triển kinh doanh và gắn kết cộng đồng trong các lĩnh vực sáng tạo, văn hóa, nghệ thuật và công nghệ.

Các không gian văn hóa sáng tạo có khả năng kết nối cộng đồng sáng tạo với khán giả thụ hưởng sản phẩm văn hóa, bồi dưỡng đời sống văn hóa của cộng đồng, hỗ trợ thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương nói chung, cho những cá nhân và đơn vị hoạt động nói riêng. Chính vì thế, phát triển mạng lưới không gian sáng tạo sẽ là công cụ cốt lõi để thúc đẩy sự phát triển công nghiệp văn hóa của Thủ đô.

Ưu đãi, hỗ trợ không gian sáng tạo

Hà Nội là thành phố đầu tiên của Việt Nam trở thành thành viên chính thức của Mạng lưới các Thành phố sáng tạo của UNESCO từ năm 2019. Sau 4 năm, Hà Nội đã ban hành nhiều chính sách để phát triển công nghiệp văn hóa, xây dựng Thành phố sáng tạo; đồng thời, tổ chức nhiều hoạt động nhằm hiện thực hóa các cam kết với UNESCO.

Hiện tại, việc thành phố Hà Nội xây dựng Bộ Tiêu chí phân loại, đánh giá không gian văn hóa sáng tạo Hà Nội - hướng đến thành lập mạng lưới không gian sáng tạo Hà Nội nhận được sự hưởng ứng, kỳ vọng của đông đảo không gian sáng tạo tại thành phố.

Thành lập không gian Ơ Kìa Hà Nội với “khao khát có nơi chia sẻ, kết nối nghệ sĩ với công chúng”, đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp mong muốn mạng lưới không gian sáng tạo Hà Nội được thành lập có thể giúp các không gian như Ơ Kìa Hà Nội vận hành tốt hơn, có những hỗ trợ, ưu đãi thiết thực để có thể tiếp tục sáng tạo và phát triển.

Trong khi đó, Dàn nhạc giao hưởng Mặt trời ra đời với mục tiêu nâng tầm sự hưởng thụ âm nhạc cổ điển của khán giả Việt Nam, đưa âm nhạc cổ điển, âm nhạc giao hưởng đến với nhiều không gian hơn nữa. Giám đốc Truyền thông và Đối ngoại Dàn nhạc Vũ Cao Cường hy vọng mạng lưới không gian sáng tạo Hà Nội sớm thành hiện thực, để khi tham gia mạng lưới, Dàn nhạc sẽ có cơ hội mở rộng không gian biểu diễn. Tuy nhiên, anh cũng cho biết, Dàn nhạc Giao hưởng Mặt trời thành lập từ năm 2017 và hoạt động đến năm 2019 phải tạm dừng do dịch Covid-19. Đến năm 2023, Dàn nhạc mới hoạt động thường xuyên. Do vậy, việc đưa ra các tiêu chí không gian sáng tạo văn hóa phải có từ 3 - 5 năm hoạt động là khó đáp ứng.

Nghiên cứu về không gian văn hóa sáng tạo và đồng sáng lập Mạng lưới Không gian sáng tạo Việt Nam (ViCHI), TS. Nguyễn Thị Thu Hà, Giám đốc VICAS Art Studio góp ý, các tiêu chí phân loại, đánh giá không gian văn hóa sáng tạo Hà Nội không nên “hành chính hóa”, sẽ làm các không gian sáng tạo “sợ hãi” và không dám đăng ký tham gia Mạng lưới không gian sáng tạo của Thành phố. Chẳng hạn, yêu cầu không gian sáng tạo có tư cách pháp nhân đang không phù hợp với thực tiễn, bởi hiện nay cơ quan quản lý chưa có những quy định về tư cách pháp nhân phù hợp cho không gian sáng tạo ở Việt Nam. TS. Nguyễn Thị Thu Hà mong muốn Mạng lưới không gian sáng tạo Hà Nội được thành lập và hoạt động dựa trên tinh thần tự nguyện, có độ linh hoạt cao và giảm thiểu thủ tục hành chính để giúp các không gian này hoạt động hiệu quả…

Ông Lê Quang Bình, Điều phối viên Mạng lưới Vì một Hà Nội đáng sống đề xuất cần có tiêu chí về khả năng tiếp cận của các nhóm khác nhau được thụ hưởng các sản phẩm của không gian sáng tạo. Bên cạnh đó, Hà Nội chọn lĩnh vực thiết kế nhưng hoàn toàn không phải là loại trừ những nhóm khác, mà phải tạo ra cộng đồng để các bên tìm thấy nhau và hợp tác để tạo ra các sản phẩm sáng tạo.

Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội Đỗ Đình Hồng cho biết: Sở Văn hóa và Thể thao xây dựng Bộ Tiêu chí phân loại, đánh giá không gian văn hóa sáng tạo Hà Nội với mong muốn giữ gìn, phát triển không gian sáng tạo để người dân Thủ đô và du khách hưởng thụ các giá trị văn hóa. Khi tham gia Mạng lưới không gian sáng tạo Hà Nội, các thành viên sẽ được cấp chứng nhận thành viên, được hưởng các chính sách ưu đãi về thuế theo quy định; hỗ trợ kết nối công tác tuyên truyền, quảng bá; hướng dẫn, hỗ trợ thủ tục cấp phép theo quy định đối với những hoạt động của đơn vị tham gia trong mạng lưới; khuyến khích hỗ trợ tổ chức các hoạt động sáng tạo hình thành nên những tác phẩm mới có giá trị... từ đó, góp phần xây dựng Hà Nội trở thành Thành phố sáng tạo.

Thảo Nguyên