Khai thác khoáng sản phải chú ý đến chế biến tinh
Việc khai thác, chế biến khoáng sản quan trọng, đặc biệt là đất hiếm phải tính đến việc chế biến sâu, chế biến tinh phục vụ cho công nghiệp.
Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Trương Thị Ngọc Ánh cùng các ĐBQH Đoàn Cần Thơ tham dự phiên chất vấn (Ảnh: Quang Vinh)
Ngày 4/6, Quốc hội tiến hành chất vấn và trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội. Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và môi trường Đặng Quốc Khánh là người trả lời chất vấn đầu tiên. Ông Khánh trả lời về nhóm vấn đề: việc quản lý, khai thác, bảo vệ tài nguyên biển quốc gia; tình hình thực hiện chính sách, pháp luật về an ninh nguồn nước; giải pháp phòng, chống tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn, thiếu, suy giảm, ô nhiễm nguồn nước; Giải pháp nghiên cứu, thăm dò, khai thác, sử dụng nguồn tài nguyên khoáng sản làm vật liệu xây dựng và tài nguyên, khoáng sản quý hiếm.
Bà Đặng Bích Ngọc chất vấn (Ảnh: Quang Vinh)
Mở đầu phiên chất vấn, ĐB Đặng Bích Ngọc, Phó Chủ tịch Thường trực UBMTTQ Việt Nam tỉnh Hòa Bình cho biết, thời gian qua, để giải quyết khó khăn trong khai thác khoáng sản, nhất là vật liệu san lấp các công trình giao thông trọng điểm, Quốc hội đã cho phép áp dụng cơ chế đặc thù để xử lý vấn đề này. “Để giải quyết căn cơ vướng mắc trên, đề nghị Bộ trưởng cho biết cần luật hóa nội dung này thế nào nhằm đảm bảo yêu cầu quản lý nhà nước, tạo sự thống nhất, chủ động cho chính quyền địa phương tổ chức thực hiện”?
Bà Trần Kim Yến chất vấn (Ảnh: Quang Vinh)
ĐB Trần Kim Yến, Chủ tịch UBMTTQ Việt Nam TP Hồ Chí Minh nêu vấn đề, trong bối cảnh thiếu cát sông để thực hiện các dự án, nhất là các dự án đặc biệt quan trọng thì phương án dùng cát biển để thay thế là một hướng tìm kiếm. Tuy nhiên, việc thay thế có điều kiện khi mà chưa đáp ứng thì triển khai đại trà sẽ đánh cược với môi trường. “Đề nghị Bộ trưởng cho biết giải pháp trước mắt và lâu dài để có đủ nguyên vật liệu cho các dự án nhưng không làm ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường, đảm bảo được an ninh nguồn nước?”-bà Yến chất vấn.
Ông Trần Quang Minh chất vấn (Ảnh: Quang Vinh)
Trong khi đó, ĐB Trần Quang Minh, Phó Chủ tịch UBMTTQ Việt Nam tỉnh Quảng Bình đề nghị, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh làm rõ về công tác khai khoáng, sử dụng và quản lý đất hiếm trong thời gian qua khi đây là vấn đề được các nước quan tâm trong khi ta là nước có tiềm năng lớn?
Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh trả lời chất vấn (Ảnh: Quang Vinh)
Trả lời, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh cho biết, về vật liệu san lấp trong thời gian qua với cơ chế đặc thù của Quốc hội, sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng chính phủ, sự đồng lòng của các địa phương nên vừa qua đã thực hiện cơ chế đặc thù về việc cấp vật liệu san lấp cho các dự án trọng điểm quốc gia, dự án cao tốc.
Thực hiện 8 nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ cũng ban hành các văn bản hướng dẫn triển khai chỉ đạo. Bộ Tài nguyên và môi trường cũng ban hành các hướng dẫn về vật liệu xây dựng cho các dự án. Đến nay tiến độ của các dự án này đạt yêu cầu đề ra và vượt tiến độ. Thủ tướng đã đi chỉ đạo trực tiếp tại các công trường, các địa phương, quan tâm để giải phóng mặt bằng.
Cơ chế Quốc hội cho phép là rất hiệu quả, thể hiện ở tiến độ các công trình dự án trọng điểm quốc gia. Để luật hóa việc này thì, Luật 2010 những vấn đề vật liệu san lấp, quy định để chúng ta cấp mỏ cũng giống như kim loại quý. Có nghĩa quy định chưa được phân loại, phân nhóm.
Để xử lý vấn đề này, ông Khánh thông tin, Bộ Tài nguyên và môi trường, Chính phủ trình Quốc hội Luật Địa chất và khoáng sản trong đó đã phân loại 4 nhóm khoáng sản. Nhóm 1 là nhóm kim loại quý, nhóm 2 là vật liệu xây dựng cao cấp và chế biến sâu, nhóm 3 là xây dựng thông thường, nhóm 4 là vật liệu đất đá sỏi. “Sẽ phân cấp triệt để trong nhóm 3 và 4 cho các địa phương, không phải cấp phép mở nữa mà đăng ký, sau đó nộp nghĩa vụ thuế theo quy định. Như vậy với đặc trưng đặc thù của Quốc hội chúng ta đã tổng kết và đưa vào Luật”-ông Khánh nói.
Về vấn đề sử dụng cát biển, theo ông Khánh việc sử dụng vật liệu xây dựng cát cho các dự án trọng điểm quốc gia, nhất là dự án về đường cao tốc rất khó khăn. Thủ tướng đã chỉ đạo Bộ và các bộ ngành liên quan nghiên cứu để sử dụng cát biển. Hiện nay dự án thí điểm của Bộ Giao thông vận tải thực hiện cát biển để sử dụng trong việc tiến hành san lấp và xây dựng đường giao thông. Theo Hội đồng khoa học của Bộ Giao thông vận tải, việc dùng cát biển trong quá trình thí nghiệm có thể san lấp, và thi công đến độ K95. Hiện Bộ Tài nguyên và môi trường đang đánh giá trữ lượng khu vực để lấy cát biển. Hiện Bộ đã hoàn thiện xong đề án đánh giá trữ lượng khu vực Sóc Trăng với trữ lượng có thể lấy ngay được 145 triệu m3, và cách bờ 20km. Thân mỏ có chiều sâu 7m nhưng hiện nay Bộ khuyến cáo rằng nếu lấy cát biển chỉ nên lấy 2m thôi để giảm tác động của môi trường. Trữ lượng cát biển của chúng ta đang rất lớn và hiện nay cũng đã được sử dụng san lấp và sử dụng trong các khu kinh tế, công nghiệp, các dự án ven biển. “Sợ nhiễm mặn thì đúng. Sử dụng cát biển thì phải đánh giá môi trường. Cát biển sử dụng tốt nhất là cát biển đã được nhiễm mặn, và không được gây nhiễm mặn cho các khu vực xung quanh nữa. Tùy theo công trình dự án mức độ thì sẽ được đánh giá từng dự án một. Nhưng với nguyên tắc không để dùng cát biển mà để xảy ra nhiễm mặn. Còn quy chuẩn sử dụng thế nào Bộ Xây dựng sẽ có tiêu chuẩn dùng cho các công trình gì, đưa vào ở đâu thuộc trách nhiệm của Bộ Xây dựng.
Về chế biến khoáng sản, theo ông Khánh hiện chúng ta có nguồn tài nguyên khoáng sản về chiến lược quan trọng và có chiến lược tương đối lớn như bô xít, titan, đất hiếm. Thủ tướng đang giao cho Bộ đề án điều tra cơ bản, đánh giá trữ lượng tổng thể. Hiện nay có gần 30 triệu tấn đất hiếm. Bộ sẽ báo cáo Thủ tướng.
“Việc khai thác chế biến khoáng sản quan trọng, đặc biệt là đất hiếm phải tính đến việc chế biến sâu, chế biến tinh phục vụ cho công nghiệp như chúng ta đang thu hút về công nghiệp sản xuất chip và bán dẫn. Nếu chúng ta chế biến sâu đất hiếm sẽ phục vụ ngay cho chúng ta và xuất khẩu. Thực tế việc chế biến chưa được nghiên cứu cụ thể nên chưa có chế biến sâu. Việc thu hút đầu tư và liên doanh hoặc chuyển giao công nghệ này hiện nay Thủ tướng chỉ đạo các bộ, ngành đánh giá trữ lượng chính xác về đất hiếm. Trong quá trình thực hiện cần gắn với tiềm năng lợi thế của Việt Nam và gắn với công nghiệp của Việt Nam. Chúng ta đang chuyển giao công nghệ cố gắng để chế biến sâu và phục vụ cho đất nước. Bộ và các bộ ngành, nhất là các địa phương như Lai Châu, Yên Bái, Lào Cai phải tăng cường công tác quản lý về đất hiếm. Tránh việc khai thác, buôn bán trái phép”-ông Khánh cho hay.
