Khám phá Di tích quốc gia đặc biệt Khu lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh trên đảo Cô Tô

Di tích quốc gia đặc biệt Khu lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh trên đảo Cô Tô trước đây được lấy tên là Di tích lịch sử những địa điểm lưu niệm Hồ Chủ tịch trên đảo Cô Tô, còn người dân thường gọi thân thương là di tích Bác Hồ nằm tại thị trấn Cô Tô.

Di tích nằm ở phía Tây Nam của đảo, nay thuộc các khu 1, 2, 3, thị trấn Cô Tô, huyện Cô Tô, tỉnh Quảng Ninh. Đi từ cầu cảng tới khu di tích khoảng gần 2 km và có xe điện, xe công cộng đưa đón du khách đến tận cụm di tích.

Theo hồ sơ di tích, sau sự kiện Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm vùng mỏ và cho phép tỉnh Hải Ninh (nay thuộc tỉnh Quảng Ninh) dựng tượng Người trên đảo Cô Tô (1/1962), Ủy ban Hành chính Hải Ninh quyết định dựng tượng Bác và xây dựng Khu lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh trên đảo Cô Tô để lưu niệm sự kiện Bác Hồ thăm đảo Cô Tô ngày 9/5/1961.

Khu di tích này gồm 5 điểm di tích: Điểm di tích tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh, điểm di tích đền thờ, điểm di tích Dốc Khoai, điểm di tích nhà trưng bày lưu niệm và điểm di tích cánh đồng muối.

Điểm nhấn của di tích là bức tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh trên đảo Cô Tô. Đây là địa điểm diễn ra nhiều sự kiện quan trọng và là nơi đến đầu tiên khi du khách đặt chân lên đảo.

Lúc đầu, tượng Bác được dựng bán thân, với chất liệu làm bằng thạch cao, tay phải giơ lên cao vẫy chào đồng bào. Tượng cao 1,8 m (cả bệ là 4 m). Công trình được khánh thành ngày 22/5/1968, nhân dịp kỷ niệm ngày sinh lần thứ 78 của Bác. Năm 1976, kỷ niệm ngày sinh lần thứ 86 của Bác, tượng Bác bán thân được thay bằng tượng toàn thân, với chất liệu bê tông cốt thép. Tượng có chiều cao 4,5 m, cả bệ cao 9 m, nằm cách bờ biển 100 m.

Năm 1996, kỷ niệm ngày sinh lần thứ 106 của Bác, tượng Bác bằng bê tông được thay bằng đá granít. Cho đến ngày nay, tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Cô Tô vẫn được đánh giá là tượng đài Bác có quy mô to lớn, đẹp nhất vùng Đông Bắc của Tổ quốc.

Tại nhà tưởng niệm đặt ngay sau tượng Bác là câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh với cán bộ, bộ đội và nhân dân Cô Tô ngày 9/5/1962 "Thủ đô Hà Nội tuy cách xa các đảo nhưng Đảng và Chính phủ luôn luôn quan tâm đến đồng bào các đảo và mong muốn đồng bào đoàn kết, cố gắng và tiến bộ".

Thể theo nguyện vọng của người dân trên đảo, một cột cờ được xây dựng ngay phía trước di tích mô phỏng theo tỷ lệ 1:1. Cột cờ cao 27,9 m, có phần chuyển động, hệ thống tời, hệ thống điện được Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh thiết kế, cung cấp, thi công tạo ra sức kéo đủ căng trước gió mạnh biển đảo.

Di tích lịch sử Khu lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh trên đảo Cô Tô được công nhận xếp hạng Di tích quốc gia vào năm 1997. Trải qua hàng chục năm, sau nhiều lần tu sửa, nâng cấp, mở rộng, công trình vẫn lưu giữ được nguyên bản về giá trị và ngày càng có ý nghĩa sâu sắc, là địa điểm tham quan ý nghĩa nhất trong các tuyến, điểm du lịch trên đảo Cô Tô.

Ngày 18/1/2022, Khu lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh trên đảo Cô Tô đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Di tích quốc gia đặc biệt, là niềm vinh dự, tự hào đối với nhân dân, cán bộ và chiến sĩ trên huyện Cô Tô cũng như tỉnh Quảng Ninh.

Trải qua hơn 60 năm kể từ ngày Bác về thăm, Cô Tô hôm nay đã đổi thay nhưng những dấu mốc lịch sử ngày đón Bác Hồ về thăm, quần thể Khu lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh trên đảo Cô Tô ghi dấu bóng hình Bác đến nay vẫn còn vẹn nguyên trở thành địa chỉ đỏ của quân, dân và khách du lịch mỗi lần ghé thăm đảo.

Quốc Nam