Chiêm ngưỡng các Bảo vật Quốc gia mới tại Hoàng thành Thăng Long

Sưu tập Đầu phượng hoàng thành Thăng Long, thời Lý, thế kỷ XI – XII

Bộ sưu tập gồm 5 hiện vật, được làm bằng đất nung, xương đất mịn cho thấy đất sét được dùng làm nguyên liệu đã được ủ và xử lý kỹ trước khi đưa vào đắp tạo hình. Toàn bộ hoa văn được khắc bằng tay. Đây là những hiện vật tiêu biểu, đặc sắc phát hiện trong lòng đất Khu di tích khảo cổ tại 18 Hoàng Diệu thuộc khu trung tâm Hoàng thành Thăng Longthời Lý, Trần. Tất cả các hiện vật đều được phát hiện tại những vị trí có địa tầng ổn định, không bị xáo trộn bởi các thời kỳ sau.

Hiện vật thuộc sưu tập Đầu phượng hoàng thành Thăng Long, thời Lý, thế kỷ XI – XII. Ảnh: HTTL

Các đầu phượng thuộc bộ sưu tập này được tìm thấy cùng các di vật khác là một trong những minh chứng quan trọng giúp các nhà nghiên cứu nhận diện bộ mái kiến trúc thời Lý, Trần. Do vậy, sưu tập Đầu phượng phát hiện tại Hoàng thành Thăng Long không chỉ là hiện vật gốc mà nó còn là những tư liệu quan trọng có giá trị cho việc nghiên cứu nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc thời Lý thế kỷ XI - XII. Sưu tập thể hiện giá trị biểu trưng của lịch sử kiến trúc Đại Việt thời Lý.

Bộ sưu tập Đầu phượng Hoàng thành Thăng Long thời Lý này là hiện vật nguyên gốc, độc bản.

Bình ngự dụng thời Lê sơ, thế kỷ XV

Bình Ngự dụng Hoàng thành Thăng Long có cấu trúc gồm đáy, thân, vai, miệng, vòi và quai. Với cấu trúc miệng đứng và kiểu dáng của bình, có lẽ nguyên bản bình có nắp, tiếc rằng hiện nay chúng ta chưa tìm thấy nắp của loại bình tương tự.

Bình Ngự dụng Hoàng thành Thăng Long. Ảnh: HTTL

Hình dáng, cấu trúc và một số họa tiết trang trí của Bình Ngự dụng tạo hình ảnh như một con rồng ẩn mình trong bình, trong đó vòi bình là đầu của con rồng. Đầu rồng được thể hiện ở tư thế ngẩng cao với sừng và bờm được đắp nổi, tả thực. Bờm trên đầu được thể hiện ở tư thế bay về phía sau và tỏa rộng ra các phía. Quai bình được thể hiện như một phần của thân rồng với vây giương cao. Bốn chân rồng được đắp ở hai bên vai bình, mỗi bên hai chân. Các chân diễn tả tư thế đang đạp mạnh về phía sau, các bắp cơ săn chắc, đẩy thân rồng về phía trước khiến cho thân rồng vừa uyển chuyển, vừa mạnh mẽ. Ngoài ra, trên vai Bình, ở vị trí giữa hai chân rồng còn đắp nổi bông hoa với nhụy lớn, cánh nhỏ, giống như hạt cườm. Họa tiết hoa văn này càng tăng thêm sự ẩn hiện của hình rồng.

Bình Ngự dụng Hoàng thành Thăng Long, thời Lê sơ được phát hiện trong các hố khai quật tại Khu di tích khảo cổ học 18 Hoàng Diệu, Ba Đình, Hà Nội thuộc Khu trung tâm của Hoàng thành Thăng Long thời Lý, Trần, Lê. Việc phát hiện này là một trong những tư liệu quan trọng chứng minh cho trình độ phát triển cao của kỹ nghệ sản xuất gốm sứ Đại Việt thời Lê sơ.

Theo các nhà khoa học, bình Ngự dụng Hoàng thành Thăng Long, thời Lê sơ có thể là loại bình đựng rượu dùng trong các buổi yến tiệc lớn với nhiều người tham dự. Từ đây chúng ta có thể hình dung sự phong phú về đời sống văn hóa trong cung đình.

Sưu tập gốm Trường Lạc thời Lê sơ, thế kỷ XV - XVI

Sưu tập chén, bát, đĩa đồ gốm Trường Lạc, thời Lê sơ, Hoàng thành Thăng Long gồm 36 hiện vật với nhiều kích thước khác nhau, bao gồm: 9 chiếc chén, 6 chiếc bát, 20 chiếc đĩa và 11 mảnh thân đĩa. Những hiện vật được tạo tác hoàn toàn thủ công do vậy, đó là sản phẩm đơn chiếc và độc bản, không có hiện vật nào hoàn toàn giống với hiện vật này.

Hiện vật thuộc bộ sưu tập gốm Trường Lạc. Ảnh: HTTL

Với chất lượng, hoa văn trang trí Bộ sưu tập gốm Trường Lạc có giá trị đặc biệt về lịch sử và văn hóa. Theo các nhà khoa học, đây là những đồ dụng của cung Trường Lạc, một cung điện quan trọng trong Hoàng cung Thăng Long thời Lê sơ thế kỷ XV-XVI. Với giá trị như vậy, các hiện vật này là những tư liệu quan trọng cho việc nghiên cứu và làm rõ công năng, quá trình tồn tại và thay đổi của các cung điện trong hoàng cung Thăng Long thời Lê sơ nói riêng; cấu trúc và cách thức vận hành của các cung, điện,… với tư cách là một tổ chức trong kinh thành Thăng Long thời Lê sơ nói chung. Tất cả các vấn đề này đều đang là những khoảng trống lịch sử rất lớn của Thăng Long cần được giải đáp.

Hoàng Lân