Khánh Hòa: Đề xuất đập bớt 'chợ Đầm méo', bảo tồn chợ Đầm tròn Nha Trang

Hiện nay, chợ Đầm tròn Nha Trang đã bị cưỡng chế đóng cửa từ giữa năm 2021, hàng trăm tiểu thương đã bị ngừng kinh doanh để buộc di dời vào chợ Đầm mới thuộc dự án đầu tư kinh doanh của Công ty CP Sông Đà Nha Trang. Do hình thù của chợ mới nên dân còn gọi là “chợ Đầm vuông” hay “chợ Đầm méo”.

Hội Trí thức tỉnh Khánh Hòa đã đề xuất các phương án khắc phục tồn tại, hạn chế về quy hoạch và dự án chợ Đầm mới.

Chợ Đầm tròn Nha Trang là công trình kiến trúc độc đáo

Liên quan đến việc quy hoạch tại chợ Đầm Nha Trang, theo Hội Trí thức tỉnh Khánh Hòa, vào ngày 7.6.2023 UBND tỉnh đã tổ chức họp với các sở, ngành liên quan và UBND TP Nha Trang “thống nhất kế hoạch đi đến tháo dỡ chợ Đầm tròn Nha Trang”.

Tuy nhiên, theo thông báo của Văn phòng Tỉnh ủy Khánh Hòa ngày 4.7.2023, sau khi xem xét báo cáo của Ban cán sự Đảng UBND tỉnh về việc xử lý công trình trên, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Khánh Hòa đã có kết luận “Chợ Đầm tròn Nha Trang là công trình kiến trúc độc đáo mang dấu ấn lịch sử - văn hóa của thành phố Nha Trang Khánh Hòa. Do đó cần tổ chức lấy ý kiến các chuyên gia, các nhà khoa học trước khi quyết định việc phá dỡ”.

Chợ Đầm tròn Nha Trang và chợ Đầm mới (còn gọi là “Chợ Đầm vuông” hay “Chợ Đầm méo”) mới xây phía sau. Ảnh: Trúc Nam Sơn

Thực hiện kết luận, chỉ đạo đó, ngày 25.9.2023 UBND tỉnh Khánh Hòa có văn bản giao Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (viết tắt là Liên hiệp hội tỉnh Khánh Hòa) thành lập Hội đồng tư vấn, phản biện về công trình chợ Đầm tròn Nha Trang.

Tháng 11.2023, Liên hiệp hội tỉnh có báo cáo kết quả tư vấn, phản biện về công trình được giao.

Căn cứ vào kết quả tư vấn, phản biện và các quy định của Luật Kiến trúc, Nghị định 85/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều luật vừa nêu, ngày 5.8.2024 vừa qua Liên hiệp hội tỉnh Khánh Hòa có văn bản “đề nghị cấp thẩm quyền xem xét, công nhận, đưa công trình chợ Đầm tròn Nha Trang vào danh mục công trình kiến trúc có giá trị” để đầu tư, bảo tồn theo các quy định pháp luật về di sản.

Vì theo Liên hiệp hội đã nêu, chợ Đầm tròn Nha Trang là công trình “có kiến trúc tròn vô cùng độc đáo với 3 lớp mái, biểu trưng đóa sen nở trên đầm lầy như người dân Nha Trang vươn lên từ gian khó. Hiện nay chợ Đầm tròn Nha Trang vẫn giữ được nguyên bản kiến trúc ban đầu”.

Đồng thời, “chợ Đầm tròn Nha Trang là công trình kiến trúc đáp ứng đầy đủ và có thể đạt điểm ở mức cao các tiêu chí đánh giá công trình kiến trúc có giá trị, được quy định tại các Điều 3 và 4 của Nghị định 85/2020/NĐ-CP của Chính phủ”.

Về quy hoạch “xóa sổ” chợ Đầm tròn Nha Trang

Cách đây hơn 11 năm, vào ngày 26.4.2013 UBND tỉnh Khánh Hòa có quyết định phê duyệt đồ án Quy hoạch chi tiết (tỷ lệ 1/500) chợ Đầm Nha Trang. Đó là quyết định do Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa khi ấy là Nguyễn Chiến Thắng ký ban hành, theo đề nghị của Công ty CP Sông Đà Nha Trang và kết quả thẩm định của Sở Xây dựng tỉnh.

Sau đó, ngày 30.12.2013 UBND tỉnh Khánh Hòa có quyết định, do Phó Chủ tịch tỉnh khi ấy là ông Lê Đức Vinh ký ban hành, thu hồi toàn bộ hơn 18.147m2 đất khu vực chợ Đầm từ Ban Quản lý chợ Đầm để giao cho Công ty CP Sông Đà thực hiện dự án chợ Đầm Nha Trang (giai đoạn 1; gọi là chợ Đầm mới).

Mặt tiền dự án Chợ Đầm mới (bên phải) xây ôm sát Chợ Đầm tròn Nha Trang (đang bị đóng cửa kinh doanh) . Ảnh: Trúc Nam Sơn

Ngày 14.1.2014, Phòng Tài nguyên và Môi trường TP Nha Trang tổ chức giao đất thực địa tại chợ Đầm với diện tích theo quyết định thu hồi đất (hơn 18.147m2) đã nêu cho Công ty CP Sông Đà Nha Trang.

Theo Quy hoạch chi tiết (tỷ lệ 1/500) chợ Đầm Nha Trang và dự án của Công ty CP Sông Đà Nha Trang đã được phê duyệt, dự án chợ Đầm mới sẽ xây dựng chợ Đầm Nha Trang và chợ tươi sống và các công trình liên quan khác.

Còn chợ Đầm tròn Nha Trang sẽ bị phá dỡ hoàn toàn để xây dựng quảng trường, vườn hoa, sân bãi (6.945m2) “bố trí ngay khu vực trung tâm của khu quy hoạch trên diện tích chợ Đầm tròn Nha Trang cũ, là nơi tập trung cây xanh, mặt nước, đường dạo, tiểu cảnh” (theo quyết định phê duyệt quy hoạch do ông Nguyễn Chiến Thắng ký ngày 26.4.2013).

Trong khi đó, chợ Đầm tròn Nha Trang đang hoạt động kinh doanh bình thường và nhiều năm liền đã được bình chọn là “Điểm du lịch hài lòng” của cả nước.

Khi Công ty CP Sông Đà Nha Trang triển khai thực hiện dự án kinh doanh Chợ Đầm mới theo quy hoạch sẽ đập phá, “xóa sổ” chợ Đầm tròn Nha Trang nêu trên, tiểu thương Chợ Đầm Nha Trang đã nhiều lần tập trung đông người để phản đối và khiếu kiện, kéo dài từ năm 2014 đến nay.

Sau khi có các phản ứng, khiếu kiện của tiểu thương chợ Đầm Nha Trang, tháng 7.2015, chính chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa khi ấy là ông Nguyễn Chiến Thắng đã thông tin cho báo chí “khu chợ Đầm tròn sẽ được giữ nguyên, nhưng phải kiểm tra, cải tạo, thiết kế lại sao cho bà con làm ăn, buôn bán được an toàn, hiệu quả".

Thanh tra Chính phủ và các cơ quan Trung ương cũng nhiều lần có văn bản đề nghị lãnh đạo tỉnh Khánh Hòa xem xét, giải quyết khiếu nại của tiểu thương chợ Đầm tròn Nha Trang nhưng đến nay vẫn chưa dứt điểm.

Trong khi đó, vào ngày 7.6.2023 lãnh đạo UBND tỉnh Khánh Hòa đã tổ chức họp “thống nhất kế hoạch đi đến tháo dỡ chợ Đầm tròn Nha Trang” như đã nêu trên.

Khu vực Chợ Đầm Nha Trang và chung cư B hiện nay. Ảnh: Trúc Nam Sơn

Chợ Đầm mới chưa xứng tầm để thay thế chợ Đầm tròn Nha Trang

Theo ông Châu Văn Luận - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Trí thức tỉnh Khánh Hòa, ngày 10.7.2023 Hội Trí thức tỉnh Khánh Hòa có văn bản báo cáo, đề nghị tỉnh “không phá dỡ chợ Đầm tròn Nha Trang, nên giữ lại và tôn tạo để công trình này tiếp tục là biểu tượng đẹp về thương mại, du lịch của Nha Trang – Khánh Hòa, để tiểu thương yên tâm buôn bán, đóng góp vào sự phát triển của thương mại, du lịch thành phố Nha Trang”.

Hiện nay, Công ty CP Sông Đà Nha Trang đã xây dựng chợ tươi sống (1 tầng) và chợ Đầm mới (3 tầng) ôm sát chợ Đầm tròn Nha Trang ở phía bắc.

Nhưng theo ông Châu Văn Luận, sau khi nghiên cứu các tài liệu liên quan về quy hoạch chi tiết (1/500) chợ Đầm Nha Trang và khảo sát thực tế, tháng 10.2023 Hội Trí thức tỉnh Khánh Hòa đã có báo cáo tỉnh “thiết kế chợ Đầm mới chưa xứng tầm để thay thế chợ Đầm tròn Nha Trang”.

Còn việc quy hoạch xây dựng lại chung cư mới 18 tầng trên nền khu chung cư A chợ Đầm (4 tầng) hiện nay vốn là nền đất yếu, một mặt sẽ hạ thấp vị thế của chợ, mặt khác sẽ làm tăng số lượng người và xe cộ ở chợ gây cản trở giao thông nên cần phải được nghiên cứu toàn diện hơn.

Do đó, theo Hội Trí thức tỉnh, có thể quy hoạch độ xây dựng lại các chung cư quanh chợ Đầm chỉ khoảng 5-6 tầng, còn chung cư cao tầng nên chuyển ra xa chợ Đầm.

Các mặt sau của chợ Đầm mới, do Công ty CP Sông Đà Nha Trang mới xây. Ảnh: Trúc Nam Sơn

2 phương án đề xuất “sửa sai” cho quy hoạch và dự án chợ Đầm mới

Hội Trí thức tỉnh Khánh Hòa cũng đã đề xuất 2 phương án để xử lý, khắc phục các yếu kém, tồn tại về quy hoạch và về thiết kế xây dựng của dự án chợ Đầm mới.

Cụ thể, theo cả 2 phương án đều đề nghị UBND tỉnh chọn đơn vị tư vấn có uy tín xây dựng lại quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 chợ Đầm Nha Trang mới thay quy hoạch cũ đã phê duyệt (năm 2013).

Quy hoạch mới theo hướng giữ gìn lâu dài, tôn tạo sửa chữa chợ Đầm tròn Nha Trang và kiến nghị nhà nước công nhận chợ Đầm tròn Nha Trang là công trình lịch sử - văn hóa có kiến trúc độc đáo để bảo vệ, bảo tồn.

Đồng thời, phá dỡ một phần hoặc phần lớn chợ Đầm mới xây (tức “chợ Đầm méo”), thiết kế xây dựng lại để chợ này hài hòa với chợ Đầm tròn Nha Trang.

Ngoài các đề nghị chung kể trên, theo phương án 1, Hội Trí thức tỉnh còn đề nghị tỉnh Khánh Hòa xem xét thanh quyết toán dứt điểm với Công ty cổ phần Sông Đà Nha Trang về khối lượng đã thiết kế, xây dựng công trình chợ Đầm mới đến nay.

Sau đó, tổ chức đấu thầu chọn doanh nghiệp làm nhà đầu tư, thi công tiếp các công trình theo quy hoạch mới tại chợ Đầm Nha Trang. Công ty CP Sông Đà Nha Trang có quyền tham gia việc đấu thầu này.

Còn phương án 2 thì có đề nghị tiếp tục giao cho Công ty CP Sông Đà Nha Trang đầu tư, xây dựng chợ Đầm mới theo quy hoạch mới. Thực hiện “phá dỡ phía trước chợ Đầm mới và thiết kế xây dựng lại chợ mới này hài hòa với chợ Đầm tròn, bổ sung thang cuốn lên các tầng cho chợ Đầm mới”.

Tuy nhiên, theo Hội Trí thức tỉnh “so sánh hai phương án đã nêu, có thể thấy phương án 1 sẽ xử lý được hầu hết các yếu kém tồn tại trong công tác quy hoạch thiết kế xây dựng chợ Đầm Nha Trang giai đoạn 1, đạt hiệu quả kinh tế và xã hội cao”.

Đồng thời, phương án 1 cũng “tạo điều kiện thuận lợi cho Công ty CP Sông Đà Nha Trang có thêm nguồn lực tập trung thực hiện dự án khu dân cư cồn Tân Lập Nha Trang” vốn cũng đang tồn tại nhiều vấn đề cần giải quyết.

Vì vậy, Hội Trí thức tỉnh Khánh Hòa đã kiến nghị tỉnh chọn phương án 1 để xử lý, khắc phục các tồn tại về quy hoạch và dự án chợ Đầm Nha Trang.

Trúc Nam Sơn