'Khát nhân sự' - bài toán lớn trong chuyển đổi ESG của doanh nghiệp

Tại Hội thảo chuyên đề Giải pháp chuyển đổi số và thực hành ESG - Chìa khóa hướng tới hội nhập nền kinh tế toàn cầu tổ chức ngày 24/6, ông Sam Hanna, Giám đốc điều hành và Phó Chủ tịch Chiến lược ASEAN - Shell Global Lubricants dẫn chứng số liệu của tổ chức nghiên cứu McKinsey, cho biết châu Á đang đóng vai trò ngày càng lớn trong thương mại toàn cầu.

Theo đó, châu Á Thái Bình Dương chiếm 60% thương mại hàng hóa, 59% vốn, 55% vận tải hàng hóa trên thế giới với giá trị trung bình 10 năm qua. Dự báo đến năm 2050, 52% GDP thế giới xuất phát từ châu Á Thái Bình Dương.

ông Sam Hanna, Giám đốc điều hành và Phó Chủ tịch Chiến lược ASEAN - Shell Global Lubricants. Ảnh: Mai Trang.

“Châu Á đứng trước cơ hội lớn và Việt Nam đang ở thời điểm mang tính quyết định”, ông Sam Hanna nhấn mạnh.

Cụ thể hơn, chuyên gia này dẫn chứng số liệu tăng trưởng GDP Việt Nam thuộc những nền kinh tế nhanh nhất châu Á với mức 7,8% năm 2023. Việt Nam còn nổi lên như điểm đến của dòng vốn đầu tư toàn cầu với việc thu hút 31,9 tỷ USD FDI vào năm 2023. Việt Nam cũng nằm trong nhóm 20 nước vươn lên mở rộng vị thế kinh tế toàn cầu.

Chuyên gia Sam Hanna cho rằng Việt Nam cũng đứng trước thời điểm mang tính quyết định với 2 yêu cầu kép gồm tăng trưởng nhanh và tăng trưởng bền vững. “Tuy nhiên, 2 mục tiêu này không đối trọng nhau. ESG sẽ là cầu nối để kết nối 2 yêu cầu này”, Giám đốc điều hành và Phó chủ tịch Strategy ASEAN Shell Global Lubricants nhấn mạnh.

ESG là khuôn khổ mang tính cấu trúc nhiều hơn dựa trên 3 trụ cột chính gồm môi trường, xã hội và quản trị. ESG sẽ giúp doanh nghiệp đưa ra quyết định tốt hơn, chiến lược tốt hơn.

Mặc dù vậy, ông Sam Hanna cho biết các công ty Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức khi thực hành ESG. 80% doanh nghiệp có cam kết hoặc có kế hoạch thực thi ESG nhưng có tới 34% doanh nghiệp không có chương trình ESG. Đối với các doanh nghiệp lớn, chỉ 15% các doanh nghiệp có báo cáo đầy đủ về ESG. 76% các doanh nghiệp thiếu cấu trúc quản trị ESG về vai trò nhiệm vụ, trách nhiệm hay cơ chế giám sát.

Một trong những trở ngại lớn của doanh nghiệp trong thực thi ESG là việc thiếu đội ngũ nhân sự chuyên môn.

Chia sẻ với phóng viên Doanh nhân Việt Nam bên lề sự kiện, TS. Phùng Văn Đông, Giám đốc Viện Công nghệ Châu Á tại Việt Nam (AIT Việt Nam) nhấn mạnh, việc thực thi ESG và chuyển đổi số sẽ khó có thể đạt được hiệu quả nếu thiếu yếu tố con người. Ông kể lại một lần trao đổi với CEO của một tập đoàn đầu tư lớn tại TP HCM, vị lãnh đạo này chia sẻ rằng doanh nghiệp của ông đã bắt tay vào triển khai ESG từ rất sớm. Tuy nhiên, dù đi trước về nhận thức và hành động, họ vẫn gặp không ít trở ngại khi thiếu đội ngũ nhân sự đủ năng lực để cùng tham gia quản trị, đánh giá và hỗ trợ tư vấn cho các đối tác.

“Theo một thống kê đáng chú ý, có đến 50% doanh nghiệp tại Việt Nam thừa nhận rằng thiếu hụt nguồn nhân lực chính là rào cản lớn nhất ngăn cản họ thực hành hiệu quả các tiêu chuẩn về Môi trường, Xã hội và Quản trị (ESG). Đây không chỉ là một con số, mà là một thực trạng đang định hình thách thức cho quá trình phát triển bền vững của nền kinh tế.

Lý giải về sự thiếu hụt này, có thể xem đây là một hệ quả “tự nhiên” và khách quan. Sự phát triển quá nhanh chóng của khoa học công nghệ đã tạo ra những lĩnh vực hoàn toàn mới như chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và bản thân khái niệm ESG. Đây là những bộ khung hành động phức hợp, tích hợp nhiều chuyên ngành và chỉ mới thực sự xuất hiện trong vài năm trở lại đây. Trong khi đó, hệ thống đào tạo trong nước chưa kịp chuyển mình để xây dựng các chương trình giảng dạy và chuẩn bị nguồn lực sẵn sàng đáp ứng nhu cầu cấp thiết này.

Thách thức lớn nhất không nằm ở việc thiếu chuyên gia về “xanh” hay thiếu chuyên gia về “số”, mà là sự khan hiếm trầm trọng nguồn nhân lực có năng lực ở cả hai lĩnh vực. Trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu tiến tới một nền kinh tế xanh và số, khoảng trống này càng trở nên rõ rệt. Một kỹ sư nông nghiệp xanh không chỉ cần kiến thức chuyên môn mà còn phải biết sử dụng các ứng dụng số để tối ưu hóa quy trình. Ngược lại, một lập trình viên xây dựng hệ thống cũng cần am hiểu về các nguyên tắc bền vững như giảm phát thải carbon. Sự thiếu hụt những con người vừa xanh, vừa số, vừa trình, vừa chuyên” này chính là điểm nghẽn cốt lõi cho việc thực hành ESG và chuyển đổi số một cách đồng bộ.

Cũng theo ông Đông, việc thực hành chuyển đổi số và chuyển đổi xanh không còn là một lựa chọn, mà đã trở thành chìa khóa tất yếu để doanh nghiệp Việt Nam tăng cường khả năng cạnh tranh và hội nhập quốc tế. Các nhà đầu tư nước ngoài khi vào Việt Nam hiện nay cực kỳ quan tâm" đến việc doanh nghiệp thực hành ESG. Đây không còn là yếu tố “có thì tốt” mà đã trở thành một yêu cầu “phải có”, một “yếu tố then chốt” và “nhân tố” để họ xác định sự thành công của một khoản đầu tư. Việc các ngân hàng và doanh nghiệp thực hành tốt ESG sẽ giúp họ có cơ hội tiếp cận các nguồn vốn quốc tế với chi phí rẻ hơn và dễ dàng thu hút các gói tín dụng xanh ưu đãi.

Để tháo gỡ điểm nghẽn này, hai giải pháp trọng tâm đã được đề ra. Đó là cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa các đơn vị đào tạo và doanh nghiệp để gắn đào tạo với thực tiễn, đảm bảo người học có thể mang lại giá trị ngay khi tham gia vào thị trường lao động. Đồng thời, cần xây dựng một mạng lưới hợp tác rộng khắp để nhân rộng các mô hình đào tạo thành công. Bởi không một đơn vị nào có thể tự mình đào tạo đủ nhân lực cho cả xã hội, việc liên kết sẽ giúp đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của nền kinh tế một cách hiệu quả.

Trang Mai