Khát vọng nâng cấp thị trường chứng khoán lên mới nổi là bước đi chiến lược của Việt Nam

Việt Nam cần phải xem xét giải quyết các vấn đề về giới hạn sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài.

Đánh giá cao tính kịp thời của việc ban hành Chiến lược phát triển TTCK đến năm 2030 cũng như mục tiêu nâng hàng thị trường của Việt Nam trong thời gian tới, Trưởng nhóm Tài chính, Cạnh tranh và Sáng tạo của World Bank tại Việt Nam cho rằng, đây là bước đi chiến lược. Đồng thời, điều này phù hợp với tham vọng lớn hơn là chuyển đổi thành quốc gia thu nhập trung bình cao vào năm 2035 và quốc gia thu nhập cao vào năm 2045.

Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, đòi hỏi tốc độ tăng trưởng thực tế bình quân đầu người hằng năm của Việt Nam phải khoảng 5,95% trong hai thập kỷ tới. Điều này cũng đồng nghĩa với việc mức tăng trưởng thực tế phải cao hơn mức này vì tính đến mức tăng dân số.

Chia sẻ rõ hơn về điều này tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ phát triển TTCK năm 2024, ông Ketut Ariadi Kusuma cho rằng, mục tiêu tham vọng này phụ thuộc vào việc tận dụng hiệu quả thị trường tài chính để dẫn vốn đầu tư tới các mục tiêu kinh tế này, trong đó thị trường vốn đóng vai trò rất quan trọng. Cụ thể, TTCK Việt Nam đã đạt được mức vốn hóa khoảng 6 nghìn tỷ đồng (tương đương 247 tỷ USD, khoảng 57% GDP) vào năm 2023, và thậm chí từng đạt kỷ lục 93% GDP vào năm 2021, cho thấy tiềm năng huy động vốn cho khu vực doanh nghiệp thông qua kênh chứng khoán.

Việt Nam hiện được MSCI và FTSE Russell phân loại là thị trường cận biên và được đưa vào chỉ số thị trường cận biên (FM). Cho đến nay, TTCK Việt Nam vẫn chiếm tỉ trọng lớn nhất trong rổ chỉ số FM (hơn 30% tổng tài sản quản lý - AUM) và đã đạt đến giới hạn có thể kỳ vọng trong rổ chỉ số cận biên.

Kể từ tháng 9/2018, Việt Nam lọt vào danh sách theo dõi nâng hạng của FTSE Russell lên thị trường mới nổi và được MSCI theo dõi xem xét định kỳ. Việc nâng hạng TTCK sẽ là lực đẩy đáng kể cho thị trường vốn Việt Nam có thể tiếp cận thỏa đáng đối với các nhà đầu tư nước ngoài và có mức vốn hóa đạt quy mô cũng như tính thanh khoản hấp dẫn ngang hàng với nhiều nước đang phát triển có trình độ phát triển tương tự như Việt Nam.

Theo ông Ketut Ariadi Kusuma, Ngân hàng Thế giới ước tính, việc nâng hạng TTCK có thể mang lại tới 25 tỷ USD vốn đầu tư mới từ các nhà đầu tư quốc tế vào thị trường Việt Nam cho tới năm 2030, với một số điều kiện quan trọng.

Cụ thể, Việt Nam phải được nâng hạng bởi cả hai nhà cung cấp chỉ số quốc tế là FTSE Russel và MSCI. "Chúng tôi đánh giá cao và đồng ý với cách tiếp cận hiện tại của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước là ưu tiên được nâng hạng lên thị trường mới nổi thứ cấp bởi FTSE Russell trước; tuy nhiên, cần lưu ý rằng phần lớn vốn đầu tư mới sẽ đến từ việc nâng hạng bởi MSCI", chuyên gia này nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, Việt Nam phải xem xét giải quyết các vấn đề về giới hạn sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài (FOL) và tiếp tục cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước lớn. Trong đó, các giải pháp bao gồm: Cải thiện công bố thông tin, tăng tiếp cận với các cổ phiếu đã đạt đến giới hạn và quan trọng nhất là tăng giới hạn sở hữu nhà đầu tư nước ngoài.

"Nếu FOL vẫn là một hạn chế, Việt Nam có thể sẽ chỉ nhận được dòng vốn ròng tối đa 5 tỷ USD, vì thị trường lúc đó chỉ chiếm chưa đến 1% chỉ số EM toàn cầu. Nhưng nếu FOL được giải quyết hoàn toàn, tỉ trọng của Việt Nam trong chỉ số EM có thể tăng hơn 1% và điều này có thể mang lại thêm 8-15 tỷ USD", chuyên gia này thông tin thêm.

Cuối cùng, Việt Nam cần có một môi trường đầu tư lành mạnh trên toàn cầu để Việt Nam cũng có thể tận hưởng sự tăng trưởng tự nhiên của đầu tư toàn cầu vào thị trường mới nổi, ước tính tăng trưởng khoảng 7% mỗi năm. Điều này có nghĩa là sẽ có thêm 8-12 tỷ USD đầu tư cho đến năm 2030.

Trưởng nhóm Tài chính, Cạnh tranh và Sáng tạo của World Bank tại Việt Nam cũng nhấn mạnh rằng, việc phát triển cơ sở nhà đầu tư trong nước rất quan trọng để đồng hành và cân bằng dòng vốn từ nhà đầu tư nước ngoài, trong đó sự đa dạng hóa đầu tư quỹ bảo hiểm xã hội là chìa khóa quan trọng. Việc đa dạng hóa đầu tư của Bảo hiểm Xã hội Việt Nam (VSS) vào chứng khoán doanh nghiệp không chỉ giúp quỹ đầu tư hiệu quả hơn về lâu dài mà còn mở rộng cơ sở nhà đầu tư và giúp ổn định và phát triển thị trường vốn trong nước.

Chuyên gia này cũng cho rằng, một khoản phân bổ khiêm tốn vào chứng khoán doanh nghiệp của VSS có thể đồng nghĩa với việc có thêm hàng tỷ USD tài trợ cho khu vực doanh nghiệp. Những cải cách tổng thể trong lĩnh vực lương hưu có thể mang lại khoản đầu tư mới lên tới 25 tỷ USD vào khu vực doanh nghiệp vào năm 2030.

Hơn nữa, những cải cách trong ngành Bảo hiểm và quỹ đầu tư nếu được thực hiện đúng cách, có thể mang lại thêm 28 tỷ USD cho khu vực doanh nghiệp thông qua thị trường vốn. Tổng cộng, Ngân hàng Thế giới ước tính tiềm năng huy động vốn mới cho thị trường vốn là 78 tỷ USD.

Nhu cầu đầu tư ngày càng tăng ở Việt Nam nhấn mạnh nhu cầu phải đi kèm với các sản phẩm tài chính chất lượng cao, đặc biệt là cổ phiếu và trái phiếu doanh nghiệp.

"Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của một hệ sinh thái lành mạnh, bao gồm sự giám sát chặt chẽ, công bố thông tin rõ ràng và xếp hạng tín dụng đáng tin cậy... Đồng thời, nhằm đảm bảo rằng các khoản đầu tư tài trợ mới vào TTCK sẽ mang lại lợi ích cho các công ty hoạt động hiệu quả đang cần vốn để tăng trưởng như tái cấp vốn cho ngân hàng, các dự án cơ sở hạ tầng hoặc các ngành công nghiệp đổi mới và không chỉ các cổ đông hiện tại", ông Ketut Ariadi Kusuma khẳng định.

PV. (t/h)