Khát vọng từ biển khơi
Biển trời nơi ấy thiêng liêng
Tự ngàn xưa những con thuyền ra khơi...
Thế hệ tôi sinh ra không mưu sinh bằng nghề biển như thế hệ cha ông, nhưng mùi vị ấy, vùng đất ấy đã nuôi dưỡng chúng tôi lớn lên cùng với khát vọng từ biển khơi...
Bãi biển Nha Trang.
Mùi của nước cá rất đặc biệt, mùi cá trộn lẫn với mùi nước biển, cộng thêm mùi sơn nước của ghe tạo thành một mùi rất đặc trưng. Ai ngấm vào mùi đó rồi thì không thể quên được, mùi của khát vọng, mùi của nhớ thương và mùi của những cuộc chia ly. Tôi dù là một trí thức nhưng khi về vùng biển, tôi lại thích mùi đó, vì nó là miền tự hào của bao thế hệ trí thức Nha Trang được sống, được nuôi dưỡng và được lấm láp bởi mùi này mà chúng tôi mới có kiến văn tri thức để tiếp tục xây dựng quê hương.
Nha Trang đã hơn trăm năm, cảnh đẹp truyền thống vẫn còn đó: Chùa Long Sơn, đồi Trại Thủy, Di tích quốc gia đặc biệt Tháp Bà Ponagar, Nhà thờ Chánh tòa Nha Trang, Hòn Chồng… Bên cạnh đó có cảnh sắc thiên nhiên của nền trời xanh hòa cùng màu nước biển trong. Mây trôi trong nền trời xanh là những trạng thái khi nghĩ về thành phố biển Nha Trang. Nha Trang đi lên từ những làng chài ven biển. Chiếc tàu vươn khơi của ngư dân từ nhỏ đến lớn đều mang khát vọng chinh phục đại dương. Từ mũi tàu đến đuôi tàu đều mang dáng dấp điệu nghệ của nghệ nhân đóng tàu. Tôi lớn lên ở phường Vĩnh Phước, nơi có trại Sơn Thủy đóng tàu rất chuyên nghiệp, mũi thuyền cao có đường cong, hai bên be thuyền đều giữ nét cong mềm mại, phần đuôi tàu vừa với chỉnh thể chiếc thuyền, giữ cân đối được khi thuyền xuống nước. Mũi thuyền nhỏ đến mũi thuyền to đều đóng ở nơi này. Thế hệ tôi sinh ra không mưu sinh bằng nghề biển như thế hệ cha ông. Ông cố tôi sống ở cồn cát, lành nghề biển bằng chiếc xuồng hai mũi có vệt mắt cá. Ông ngoại tôi lành nghề biển bằng chiếc ghe nhỏ đánh cá thu, cá ngừ. Cha tôi lành nghề biển bằng chiếc thuyền khoảng 16m. Nhưng đến thời cậu tôi lành nghề biển bằng chiếc tàu 23m. Một khát vọng truyền thừa trong tâm thức biển khơi, không chỉ mưu sinh mà còn có tinh thần, tình yêu bảo vệ Tổ quốc.
Một vòng thành phố, vùng biển Lương Sơn có cung đường hài hòa giữa núi và biển. Vùng biển Xóm Bóng đã mở rộng mặt bằng thành khu ăn uống, mua sắm. Vùng biển Cửa Bé ngày nay được nâng cấp mặt đường, khu dân cư mới mọc lên, có thêm khu du lịch tàu thủy sát bên chợ cá dân sinh Vĩnh Trường. Vùng biển Bình Tân vẫn yên bình ngày trăng tròn cho thuyền ghe neo đậu vững chắc. Những cảng cá luôn sáng đèn mỗi khi trời còn se lạnh vào buổi sáng. Điểm tập kết hải sản luôn có những con người túc trực ngày đêm để đón lấy cá từ biển khơi vào khi tàu cập cảng, phân phối hải sản ra bên ngoài và các chợ truyền thống.
Sớm mai ở cảng cá Hòn Rớ. Ảnh: Uyên Vũ
Điệu hò vùng biển xa muôn dặm, nếp sống muôn đời cùng tổ tông. Tiếng hò vùng biển đã trải qua hơn trăm năm, vừa là tiếng của sóng biển vừa là tiếng của lực lượng ngư dân. Tiếng hò của biển cả đã thành khát vọng sống, mà khi cúng cầu ngư cầu an đầu tháng 2 âm lịch của các xã, phường đều ngân vang với điệu bá trạo mạnh mẽ, hùng hồn. Vùng biển Nha Trang có điệu hò bá trạo giống như các vùng biển khác, nhưng có ngư dân Vĩnh Trường làm lễ cầu ngư lớn nhất. Các trạo phu Vĩnh Trường đã tái hiện sinh động cảnh lăng dưới biển, lễ rước sắc, lễ nghinh Ông, lễ tỉnh sanh tế các nhiên thần, hò bá trạo… mong cho một năm thuận lợi với biển khơi, ngư dân thắng lợi. Ngư dân Vĩnh Trường nói riêng và ngư dân Nha Trang nói chung, họ thấm đẫm tinh thần lao động ở biển khơi.
Tàu thuyền neo đậu ở cảng cá Vĩnh Lương. Ảnh: G.C
Và nơi đây có cả những người vá lưới khéo tay đã làm nên vùng biển này. Những phụ nữ bình tâm và giản dị, đã làm lụng để kịp chuyến tàu bám biển của ngư dân. Hậu phương đau đáu vá lại vết thương của biển khơi, của hồn cốt thiêng liêng, đan dệt lên hương sắc và âm thanh hân hoan của biển cả. “Biết nghề này sẽ thất truyền, bây giờ ai cũng nghĩ chuyện chuyển đổi nghề, nhưng chúng tôi vẫn nặng tình biển khơi qua bao đời”, một người vá lưới chia sẻ. Ông cha qua bao đời đã giữ giọng điệu biển, đắp vá biển khơi, trong mỗi chuyến di cư cũng về biển, giữ biển cho người sau tạo nên nghề cá muôn đời…
CHÂU MINH TRỌNG
Cuộc thi viết Những vùng ký ức được Báo Khánh Hòa triển khai từ tháng 6 và khép lại vào tháng 12-2023 với nhiều dư vị cảm xúc. Lễ trao giải cuộc thi cũng đã được báo tổ chức dành cho các tác phẩm xuất sắc. Sau cuộc thi, tòa soạn tiếp tục nhận được nhiều bài viết gửi tới chuyên mục này. Để đáp ứng nhu cầu, mong muốn được chia sẻ, lan tỏa những ký ức đẹp của bạn đọc về vùng đất xứ Trầm nói riêng, quê hương Việt Nam nói chung, chuyên mục Những vùng ký ức đã được tiếp nối trên Báo Khánh Hòa Chủ nhật hàng tuần. Tòa soạn chân thành cảm ơn sự đồng hành cộng tác của độc giả trong và ngoài tỉnh để duy trì chuyên mục này thời gian qua và xin khép lại chuyên mục kể từ tháng 3-2025. Các bài viết gửi về tòa soạn có nội dung tương tự sẽ tiếp tục được báo đăng tải trên chuyên trang văn hóa - văn nghệ trên các số báo. Tòa soạn mong tiếp tục nhận được bài cộng tác của bạn đọc ở các chuyên mục khác trên báo.
