Khi cây keo che khuất...'rừng vàng'!

Phần lớn người trồng rừng ở Hà Tĩnh chọn cây keo để sản xuất vì mang lại nguồn thu ổn định dù không cao. Sau 4-5 năm, cây có thể thu hoạch, bán cho các nhà máy chế biến dăm gỗ, bột giấy. Tuy nhiên, việc độc canh cây keo đã để lại nhiều hệ lụy như: Đất đai bạc màu sau vài chu kỳ trồng trọt; thảm thực vật dưới tán rừng keo thưa thớt, không có khả năng giữ nước, dễ gây ra sạt lở đất khi mưa lớn. Bên cạnh đó, giá cả bấp bênh và cây keo thường bị đổ gãy trong những mùa mưa bão.

Nhiều ha cây keo bị gió bão số 5 vừa qua làm gãy đổ, đến nay chưa thể khai thác và tiêu thụ.

Anh Nguyễn Văn Thịnh (trú tại phường Vũng Áng) chia sẻ: "Mấy năm gần đây, nghề trồng keo khó khăn lắm, giá keo thấp, đầu ra không ổn định. Như thời điểm này, gia đình tôi có 3 ha keo trồng gần 4 năm bị bão số 5 quật ngã, tiểu thương đang ép giá, giờ vẫn chưa bán được. Nhà nước có chủ trương chuyển đổi sang trồng cây bản địa thì chúng tôi sẽ thực hiện nhưng rất mong có những cơ chế để đảm bảo cho cuộc sống gia đình."

Trước thực tế này, từ nhiều năm qua, chủ trương trồng rừng bản địa đã được nhiều địa phương hướng đến. Tại khu vực rừng phòng hộ Nam Hà Tĩnh, hơn 10 năm trước đã có 200 ha rừng bản địa được trồng, chủ yếu là cây lim xanh. Ở thời điểm hiện tại, kết quả cho thấy cây lim xanh thích nghi, sinh trưởng và phát triển tốt. Nhiều cây cao từ 10 - 15 m, tán lá rộng 3 - 4 m, đường kính đạt từ 15 - 25 cm.

Những cây lim sau 10 năm trồng giờ đang trong thời kỳ sinh trưởng và phát triển tốt.

Anh Võ Đình Ngọc - Trạm Bảo vệ rừng Hoa Lạc, Ban Quản lý rừng phòng hộ Nam Hà Tĩnh, cho biết: "Rừng lim của đơn vị phát triển rất tốt, chúng tôi thường xuyên chăm sóc, tuần tra kiểm soát bảo vệ rừng tại gốc, đồng thời tuyên truyền người dân chung tay bảo vệ. Tuy nhiên, diện tích rừng bản địa còn rất ít so với tiềm năng đất lâm nghiệp của đơn vị quản lý. Chúng tôi mong muốn có những chính sách dài hơi để giúp đơn vị và người dân mở rộng diện tích rừng bản địa."

Chủ trương trồng rừng bản địa với những lợi ích rõ ràng như phục hồi hệ sinh thái, đa dạng sinh học và khả năng chống chịu cao với thiên tai nhưng lại gặp phải những rào cản lớn. Cây bản địa như lim, sến, táu... cần hàng chục năm để có giá trị kinh tế. Điều này không phù hợp với nhu cầu mưu sinh cấp bách của người dân. Vì thế, tại khu vực rừng thuộc Hạt Kiểm lâm Hoành Sơn, đơn vị quản lý hơn 13.000 ha rừng và đất lâm nghiệp nhưng chỉ có trên dưới 200 ha rừng bản địa được trồng mới, còn lại là rừng keo thuần loài, chu kỳ trồng ngắn với mục đích sản xuất nguyên liệu giấy.

Ông Đào Đức Giang, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm Hoành Sơn cho biết: "Mặc dù có tiềm năng, lợi thế về đất lâm nghiệp nhưng việc trồng rừng bản địa trên địa bàn rất khiêm tốn, đây là câu chuyện rất đáng tiếc. Thời gian tới, Hạt kiểm lâm sẽ tiếp tục tham mưu cho các đơn vị cấp trên để có thêm nhiều chương trình, dự án, cơ chế chính sách cùng với chính quyền các địa phương và người dân mở rộng diện tích rừng bản địa. Đơn vị cũng sẽ tăng cường công tác bảo vệ rừng, tuyên truyền, vận động người dân hiểu về những lợi ích lâu dài, giá trị kinh tế, môi trường để cùng với các chủ rừng và đơn vị lên kế hoạch tiếp tục trồng rừng bản địa."

Lãnh đạo Hạt Kiểm lâm Hoành Sơn kiểm tra rừng lim tại xã Kỳ Hoa.

Trồng rừng bản địa không chỉ là trồng một loài cây, mà là trồng lại hệ sinh thái, trồng lại một tương lai bền vững. Chỉ khi giải quyết được bài toán kinh tế, người dân mới sẵn lòng từ bỏ cây keo để cùng nhau xây dựng những cánh rừng đa dạng và trù phú, trả lại sự sống cho những vùng đất cằn cỗi.

Vũ Bằng