Khi chế biến đồ ăn dặm cho trẻ cần lưu ý những gì?

Theo TS Phan Bích Nga, Viện Dinh dưỡng Quốc gia, theo truyền thống người Việt Nam và theo khuyến nghị ăn dặm cho trẻ là bắt đầu ăn dặm bằng bột gạo xay hoặc cháo xay nấu với thịt, trứng, rau. Có thể cho trẻ ăn bột ăn liền hoặc bột nấu trong những tháng đầu tiên tập ăn dặm. Cho bé ăn từ lỏng đến đặc dần.

Thông thường ở vùng nông thôn, miền núi gia đình phải tự nấu cho bé, khi đó bữa ăn dặm của bé cần phải đảm bảo đầy đủ 4 nhóm chất đạm, bột đường, dầu ăn và rau củ tươi các loại.

Khi bắt đầu nên cho bé ăn thức ăn nhuyễn hoàn toàn, khi bé đã ăn thuần thục thức ăn nhuyễn, hãy chuyển sang cho trẻ ăn thức ăn nghiền hay băm nhỏ để tập cho bé nhai. Nếu là bột ăn dặm đóng hộp, cần pha chế đúng theo hướng dẫn trên bao bì.

Khi bắt đầu cho bé ăn dặm, cần phải tuân theo nguyên tắc: cho bé ăn từ ít đến nhiều, từ loãng đến đặc, từ tinh đến thô, từ một loại đến nhiều loại. Chủng loại thức ăn trong một bữa ăn được tăng lên khi sức khỏe cùng với bộ máy tiêu hóa của bé bình thường. Khi mới tập ăn cần nấu bột lỏng, từ tháng thứ 9 bé có thể tập ăn cháo nghiền rồi chuyển sang cháo đặc.

Khi bắt đầu nên cho bé ăn thức ăn nhuyễn hoàn toàn, khi bé đã ăn thuần thục thức ăn nhuyễn, hãy chuyển sang cho trẻ ăn thức ăn nghiền hay băm nhỏ để tập cho bé nhai.

Cho trẻ ăn nhiều bữa trong 1 ngày. Nghiêm chỉnh thực hiện đúng thời gian biểu cho ăn. Ban đầu cho ăn bổ sung có thể cho trẻ ăn nhiều bữa: 6 bữa, mỗi bữa cách nhau hơn 2 giờ. Trong 6 bữa này có thể 3 bữa sữa và 3 bữa cho ăn bột loãng. Sau đó rút dần còn 5 bữa, có thể với 2 bữa bú, 3 bữa bột sền sệt, tiến tới chỉ ăn 2 bữa bột đặc một ngày. Ăn bột xong có thể cho trẻ bú thêm nếu trẻ vẫn thèm bú.

Đối với trẻ nuôi bộ, không nên bắt ép trẻ ăn hết suất ăn theo quy định, mà nên gia giảm theo sức ăn của bé. Nếu cho trẻ ăn thêm hoa quả thì chỉ cần ăn vừa phải, ăn quá nhiều có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ các chất dinh dưỡng trong thức ăn.

Giai đoạn này trẻ cần ăn bổ sung vì nhu cầu năng lượng tăng. Từ 6 tháng tuổi năng lượng từ sữa mẹ chỉ đủ cung cấp khoảng 450kcal/ngày, trong khi đó giai đoạn này trẻ cần khoảng gần 700kcal/ngày. Khi trẻ mới ăn dặm chỉ nên ăn thịt lợn thăn, cá quả, 3/4 lòng đỏ trứng gà và tăng dần các loại thực phẩm khác từ tháng thứ 7.

Các thực phẩm phải giàu năng lượng và giàu dinh dưỡng: đặc biệt là sắt, kẽm, canxi, vitamin A, C và folat (có nhiều trong thức ăn nguồn gốc động vật (thịt lợn, bò, gà...), hải sản (tôm, cua, cá,...), sữa....

Thức ăn cho trẻ cần đảm bảo sạch và an toàn: Không có tác nhân gây bệnh (không có vi khuẩn gây bệnh hoặc các sinh vật có hại khác); không có các hóa chất có hại hoặc chất độc; không có xương (cá cần gỡ thịt, tôm cần say, băm nhuyễn, cắt râu) hoặc các miếng cứng có thể gây tổn thương cho trẻ.

Không cho trẻ ăn các loại thức ăn gia vị nóng, cay, mặn. Bên cạnh đó, lưu ý về vệ sinh thực phẩm vì tỷ lệ rối loạn tiêu hóa cao nhất ở lứa tuổi ăn dặm: cần chú ý rửa và giữ sạch dụng cụ làm bếp và bát đũa khi chuẩn bị thức ăn cho trẻ, cần cho trẻ ăn trong vòng hai giờ sau khi nấu.

Nước hầm xương dùng để nấu bột, nấu cháo cho con có tốt?

ThS. BS. Đặng Ngọc Hùng - Viện Nghiên cứu và tư vấn dinh dưỡng cho biết: Chẳng biết quan điểm này có từ bao giờ nhưng thực tế lại không được như vậy. Hàm lượng dinh dưỡng trong nước hầm xương khá nghèo nàn.

Đầu tiên, vị ngọt của nước hầm xương không phải thể hiện sự bổ dưỡng mà đó là sự kết hợp của acid amin tên là glutamin có trong thịt và xương. Sau khi nấu một thời gian nó sẽ kết hợp với muối natri có sẵn trong thực phẩm tạo ra một chất có vị ngọt đặc biệt tên là monosodium glutamate (MSG). Chất tạo ngọt này có cấu trúc như bột ngọt tạo vị ngon và đây là vị thứ 5 có tên là umami mà lưỡi chúng ta cảm nhận được.

Tiếp theo, trong nước hầm xương có tìm thấy một số lượng ít các chất khoáng như: canxi, magie... Tuy nhiên, so với thực phẩm khác như sữa, trứng, cá, các loại hạt... thì nghèo nàn hơn nhiều. Mà bên cạnh đó các chất như photpho, cholesterol trong nước xương hầm lại cao và điều này không tốt cho sức khỏe một số đối tượng như: trẻ nhỏ, người mỡ máu cao, người bệnh vẩy nến, bệnh nhân suy giảm chức năng thận…

BS. Hùng cũng cho biết, nếu chỉ cho bé ăn nước hầm xương sẽ không đủ dinh dưỡng hàng ngày. Các loại thực phẩm giàu đạm như thịt, cá, xương dù ninh hầm nhừ thì các chất dinh dưỡng cũng không hòa tan được hết vào nước. Vì vậy bạn vẫn nên cho con ăn cả phần cái đã ninh nhừ.

Trong nước hầm xương chứa rất ít đạm và canxi. Lượng canxi trong nước hầm xương lại ở dạng vô cơ khiến cơ thể bé không thể hấp thụ được. Nếu thường xuyên cho con ăn nước hầm xương, bé sẽ bị thiếu canxi dẫn đến còi xương, chậm mọc răng…

Mặc dù trong tủy xương có nhiều chất béo, nhưng đây là chất béo động vật, khó tiêu hóa. Khi trẻ ăn thường xuyên, nó sẽ bám lại ở thành ruột và dạ dày của bé, gây đầy bụng, chán ăn. Lâu dài dẫn đến mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột gây tiêu chảy hoặc phân sống, hấp thu dinh dưỡng kém.

ThS. BS. Đặng Ngọc Hùng, nước hầm xương không phải là loại nước bổ như chúng ta nghĩ. Việc ăn nước hầm xương giúp tạo vị ngon, chất lượng món ăn và hãy sử dụng như thực phẩm thông thường chứ đừng xem là loại quý hiếm mà thay thức ăn cho người bệnh hoặc trẻ em, điều này sẽ làm cho họ thiếu dinh dưỡng mà chính chúng ta không biết.

AN