Khi hợp tác xã 'khát' mô hình chuẩn cho lúa xanh – sạch

Ruộng lúa được trồng theo đề án chuyên canh chất lượng cao, phát thải thấp của ông Ngô Quý Bình ở xã Mỹ Thành (tỉnh Đồng Tháp). Ảnh: Nhựt An - TTXVN

Trung tâm Khuyến nông và Dịch vụ nông nghiệp tỉnh Đồng Tháp vừa tổ chức Hội nghị "Triển khai đề án phát triển bền vững một triệu hecta chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Tại Hội nghị, nhiều hợp tác xã mong muốn có những mô hình thí điểm về gieo sạ số lượng giống ít, giảm nước, giảm phân bón và thuốc bảo vệ thực vật, đồng thời tận dụng nguồn rơm rạ để tăng thêm thu nhập, từ đó nâng cao lợi nhuận từ sản xuất lúa gạo.

Ông Cao Thọ Trường, Giám đốc Hợp tác xã Bình Thành chia sẻ, ngay từ năm 2024, các thành viên Hợp tác xã Bình Thành đã tham gia đề án 1 triệu héc ta lúa chất lượng cao, phát thải thấp. Theo những hướng dẫn của Sở Nông nghiệp và Môi trường, nông dân Hợp tác xã Bình Thành đã áp dụng giảm lượng lúa giống từ 120 kg xuống còn 80kg/ha, tưới ướt khô xen kẽ và xuống giống đồng loạt trong 3 ngày trên diện tích 950 ha của xã. Cách sản xuất này đã mang lại lợi nhuận cao hơn cho bà con nông dân. Tuy nhiên, vẫn có rất nhiều quy trình mà nông dân còn phải học hỏi, nên vẫn cần các doanh nghiệp như Bayer, Bình Điền làm các mô hình thí điểm cho nông dân học hỏi trong thời gian tới.

Cùng với các hợp tác xã, lãnh đạo địa phương các xã trồng lúa theo đề án 1 triệu héc ta lúa chất lượng cao, phát thải thấp cũng đề xuất sự hỗ trợ nguồn vốn để đẩy nhanh tiến độ thực hiện đề án cho nông dân, hướng tới giảm phát thải trong trồng lúa, và nhiều giải pháp tận dụng nguồn rơm rạ làm nguồn thu nhập khác cho nông dân.

Đại diện UBND xã Bình Hàng Trung chia sẻ, vấn đề thu gom rơm vào các vụ Đông Xuân và Hè Thu vốn dễ dàng hơn vụ Thu Đông vì thời tiết ẩm ướt, mưa nhiều. Mặt khác, nông dân cũng cần được hướng dẫn cách sử dụng phần mềm đo đạc, báo cáo, thẩm định khí thải trên đồng ruộng để đạt hiệu quả cao hơn trong việc giảm phát thải trong sản xuất lúa gạo.

Tại Hội nghị, Trung tâm Khuyến nông và Dịch vụ nông nghiệp tỉnh Đồng Tháp hướng dẫn cho các hợp tác xã quy trình làm đất, gieo sạ, quản lý nước giảm phát thải khí nhà kính, cách bón phân và phòng chống vi sinh vật gây hại lúa. Ông Lê Văn Chấn, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật - Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Tháp chia sẻ, tính đến tháng 11/2025, tổng diện tích tham gia Đề án "Phát triển bền vững một triệu héc-ta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030" trên địa bàn tỉnh đạt hơn 75.000 ha, tương đương 77% chỉ tiêu kế hoạch giai đoạn 2024 - 2025.

Đồng Tháp phấn đấu đến cuối năm 2025 diện tích tham gia Đề án 97.103 ha, đạt 100% chỉ tiêu kế hoạch giai đoạn I. Hiện có 2 mô hình thí điểm sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp trong khuôn khổ Đề án 1 triệu ha tại Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp Thắng Lợi (quy mô 50 ha) và Hợp tác xã Mỹ Thành Bắc (42,8 ha). Kết quả bước đầu rất tích cực như: giảm giống 46–53%, giảm phân bón 38–42%, giảm thuốc bảo vệ thực vật 22–37%; giảm phát thải khí nhà kính 3,1–4,9 tấn CO₂e/ha/vụ; năng suất tăng 420–442 kg/ha, lợi nhuận cao hơn 4,5–7,0 triệu đồng/ha, giảm giá thành 512–832 đồng/kg; đồng thời rơm sau thu hoạch được thương lái thu mua, giúp nông dân tăng thêm thu nhập 400.000 đồng/ha.

Bên cạnh đó, từ nguồn vốn phát triển đất trồng lúa theo Nghị định số 35/2015/NĐ-CP và các khoản thu chuyển đổi mục đích sử dụng đất chuyên trồng lúa, từ năm 2024-2025, Đồng Tháp đã triển khai 21 mô hình canh tác lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh trên địa bàn các huyện, thành phố, trong đó: 13 mô hình (năm 2024); 8 mô hình (năm 2025); quy mô tối thiểu: 100 ha/mô hình.

Hiện nay dù còn 1 số địa phương còn lúng túng trong tổ chức thực hiện; chưa hình thành được vùng sản xuất tập trung rõ nét, chưa đảm bảo áp dụng đồng bộ quy trình kỹ thuật sản xuất lúa chất lượng cao và phát thải thấp của Cục Trồng trọt. Nhưng Cục trồng trọt phối hợp với các đơn vị liên quan đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động đoàn viên, hội viên tích cực tham gia thực hiện Kế hoạch triển khai thực hiện Đề án trên địa bàn tỉnh. Từ đó hướng đến nhân rộng quy mô vùng sản xuất áp dụng quy trình canh tác lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh. Mỗi xã, phường xây dựng ít nhất 01 mô hình/năm theo các quy trình được ban hành tại Quyết định số 4043/QĐ-TTTV-TTBVTV ngày 10/11/2025 của Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật và Quyết định số 4801/QĐ-BNNMT ngày 14/11/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, ông Lê Văn Chấn cho biết thêm.

Hồng Nhung/vnanet.vn