Khi nét xưa hòa cùng nhịp sống nay

Đồng bào dân tộc Nùng Phàn Slình xã Công Sơn mặc trang phục dân tộc trong lễ cưới

Toàn tỉnh hiện có 7 dân tộc chính cùng sinh sống, mỗi dân tộc đều có trang phục riêng. Mỗi bộ trang phục chứa đựng trong đó câu chuyện về cội nguồn, “ngôn ngữ văn hóa” của từng dân tộc. Từ sắc chàm của người Nùng, người Tày, hoa văn của người Mông, đến sắc cam sắc đỏ rực rỡ của người Dao… tất cả đều phản ánh quan niệm thẩm mỹ, tín ngưỡng, đời sống lao động của cha ông.

Ông Hoàng Văn Páo, Chủ tịch Hội Di sản văn hóa tỉnh nhận định: Những giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số nói chung và trang phục nói riêng là niềm tự hào, lòng tự tôn dân tộc về lịch sử hình thành, phát triển của vùng đất và con người Xứ Lạng. Đây là nguồn sức mạnh nội sinh chứa đựng những giá trị to lớn mà tỉnh Lạng Sơn sở hữu.

Thời gian qua, việc bảo tồn, phát huy giá trị trang phục truyền thống được các cấp chính quyền quan tâm, chú trọng. Năm 2019, UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 117 về thực hiện Đề án “Bảo tồn, phát huy trang phục truyền thống các dân tộc thiểu số Việt Nam trong giai đoạn hiện nay”. Trong đó, chia làm nhiều giai đoạn nhằm lựa chọn, nghiên cứu, bảo tồn, phát huy trang phục truyền thống của các dân tộc trên địa bàn tỉnh có giá trị tiêu biểu, đặc sắc.

Ông Lưu Bá Mạc, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh cho biết: Thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh, sở đã rà soát, kiểm kê và xây dựng danh mục liên quan đến trang phục dân tộc trên địa bàn. Năm 2022, sở tổ chức Hội thảo khoa học “Thực trạng, giải pháp bảo tồn, phát huy trang phục truyền thống các dân tộc thiểu số Việt Nam trên địa bàn tỉnh”, đồng thời phối hợp tổ chức liên hoan trình diễn trang phục truyền thống và hát dân ca các dân tộc thiểu số. Cùng với đó, hằng năm, sở đẩy mạnh tuyên truyền, giới thiệu và tôn vinh giá trị trang phục truyền thống tại các sự kiện lớn của tỉnh và của đất nước.

Cùng đó, xuất phát từ nhu cầu mặc trang phục truyền thống đi chơi, dự hội, biểu diễn, các tổ, đội thêu may trang phục truyền thống cũng được hình thành tại một số xã, phường trong tỉnh như Công Sơn, Thiện Thuật, Kỳ Lừa...

Điển hình như: Tổ hợp tác Sản xuất bộ trang phục truyền thống dân tộc Nùng, thôn Khuổi Y, xã Thiện Thuật được thành lập vào cuối năm 2024. Chị Nông Thị Hóa, Tổ phó Tổ hợp tác chia sẻ: Tổ hợp tác có 10 thành viên với mục tiêu phát triển kinh tế gắn với bản sắc văn hóa địa phương, đưa sản phẩm trang phục dân tộc Nùng trở thành sản phẩm OCOP. Tháng 5/2025, sản phẩm đã được đánh giá, phân hạng đạt OCOP 3 sao. Từ khi thành lập đến nay, tổ hợp tác đã có trên 60 đơn hàng đặt may trang phục truyền thống và phụ kiện để phục vụ các sự kiện, hội thi, lễ hội... trong và ngoài xã.

Hiện nay, người dân cũng đã chủ động mặc trang phục dân tộc trong các dịp lễ hội, tết Nguyên đán, lễ cưới, ngày hội đại đoàn kết...; tại nhiều điểm du lịch đã chú trọng đến việc sử dụng trang phục truyền thống khi biểu diễn và cho thuê các bộ trang phục truyền thống chụp ảnh như làng du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn (xã Bắc Sơn), thảo nguyên Đồng Lâm (xã Hữu Liên)... Hay tại các trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú, học sinh được khuyến khích mặc trang phục dân tộc vào một ngày nhất định trong tuần, các dịp lễ, tết, hội, hoạt động văn nghệ, ngoại khóa... Nhiều học sinh còn chủ động chọn mặc trang phục truyền thống hằng ngày khi đến trường, tự tin thể hiện niềm tự hào và tình yêu văn hóa dân tộc. Qua đó, không gian học đường trở nên đặc biệt ấn tượng và giàu bản sắc.

Cô Hoàng Thị Ngọc, Hiệu trưởng Trường Phổ thông dân tộc nội trú THCS và THPT Đình Lập, xã Đình Lập cho biết: Hiện nay, toàn trường có 10 lớp học với 310 học sinh, chủ yếu là dân tộc Tày, Nùng, Dao, Sán Chỉ... Những năm gần đây, nhà trường đã đưa việc mặc trang phục dân tộc thành quy định đối với học sinh. Theo đó, vào thứ Hai hằng tuần hoặc các dịp lễ, tết, các em đều duy trì mặc trang phục dân tộc của mình để tham gia các hoạt động tại trường. Hằng năm, vào dịp tết, nhà trường còn tổ chức thi trình diễn trang phục dân tộc, đặc biệt từ năm 2022, nhà trường đã thành lập câu lạc bộ thêu truyền thống trang phục dân tộc Dao cho các em học sinh, đến nay duy trì hoạt động hiệu quả.

Trong nhịp sống hiện đại ngày nay, việc giữ gìn và phát huy sắc phục truyền thống chính là giữ gìn cốt cách, tâm hồn dân tộc. Với sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền và sự đồng thuận của Nhân dân, tin rằng những giá trị văn hóa ấy sẽ tiếp tục được gìn giữ, tỏa sáng và đóng góp thiết thực vào sự phát triển chung của tỉnh và đất nước.

KIM HUYÊN - HOÀNG HIẾU - MAI LINH