Khí thải carbon từ nhiên liệu hóa thạch toàn cầu sẽ tăng 1,1%

Báo cáo Ngân sách Carbon toàn cầunăm 2025 mới công bố hôm 13/11 cho biết, dự kiến lượng khí thải carbon dioxide (CO2) hóa thạch sẽ là 38,1 tỷ tấn trong năm nay.

Quá trình khử cacbon trong hệ thống năng lượng đang diễn ra ở nhiều quốc gia, nhưng vẫn chưa đủ để bù đắp cho sự gia tăng nhu cầu năng lượng toàn cầu.

Với lượng khí thải dự kiến từ việc thay đổi mục đích sử dụng đất (như nạn phá rừng) giảm xuống còn 4,1 tỷ tấn vào năm 2025, tổng lượng khí thải CO2 dự kiến sẽ thấp hơn một chút so với năm ngoái.

Khi hiện tượng thời tiết El Ninõ 2023-24 (vốn gây ra tình trạng nóng và hạn hán ở nhiều khu vực) kết thúc, lượng đất “chìm” (sự hấp thụ CO2 củacác hệ sinh thái tự nhiên) đã phục hồi trong năm nay về mức trước El Ninõ.

Báo cáo năm nay được công bố cùng với mộtbài báo mới trên tạp chí Nature,xem xét tác động của biến đổi khí hậu lên các 'bể chứa' carbon trên đất liền như rừng mưa Amazon và đại dương. Báo cáo phát hiện ra rằng 8% sự gia tăng nồng độ CO2 trong khí quyển kểtừ năm 1960 là do biến đổi khí hậu làm suy yếu các 'bể chứa' carbon trên đất liền và đại dương.

Báo cáo cho biết lượng carbon còn lại để hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức 1,5°C đã "gần như cạn kiệt".

Khi không có dấu hiệu nào cho thấy lượng khí thải toàn cầu cần phải giảm khẩn cấp, mức CO2 trong khí quyển – và những tác động nguy hiểm của hiện tượng nóng lên toàn cầu vẫn tiếp tục tăng.

Nhóm nghiên cứu bao gồm Đại học Exeter, Đại học East Anglia (UEA), Trung tâm nghiên cứu khí hậu quốc tế CICERO, Đại học Ludwig-Maximilian Munich (LMU), Viện Alfred-Wegener và hơn 90 tổ chức khác trên khắp thế giới.

Giáo sư Pierre Friedlingstein thuộc Viện Hệ thống Toàn cầu Exeter, người đứng đầu nghiên cứu, cho biết: "Với lượng khí thải CO2 vẫn đang tăng, việc giữ mức nóng lên toàn cầu dưới 1,5°C không còn khả thi nữa".

“Ngân sách carbon còn lại cho mục tiêu 1,5°C, tức 170 tỷ tấn carbon dioxide, sẽ cạn kiệt trước năm 2030 với tốc độ phát thải hiện tại. Chúng tôi ước tính rằng biến đổi khí hậu hiện đang làm giảm tổng lượng nước hấp thụ trên đất liền và đại dương – một tín hiệu rõ ràng từ Trái đất cho thấy chúng ta cần phải giảm đáng kể lượng khí thải.”

Tương tự, trong báo cáo ngày 12/11, Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) thừa nhận mục tiêu trên đã "ngoài tầm với", khi thế giới đang khát năng lượng và tiếp tục phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.

Giáo sư Corinne Le Quéré, Giáo sư Nghiên cứu của Hội Hoàng gia tại Khoa Khoa học Môi trường, Đại học Vùng Vịnh (UEA), cho biết: “Những nỗ lực ứng phó với biến đổi khí hậu đã được nhìn thấy rõ ràng, với 35 quốc gia thành công trong việc giảm phát thải khí nhà kính đồng thời tăng trưởng kinh tế, gấp đôi so với một thập kỷ trước, và những tiến bộ quan trọng trong việc giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch ở những nơi khác. Tuy nhiên, những tiến bộ này vẫn còn quá mong manh để có thể chuyển hóa thành mức giảm phát thải toàn cầu bền vững, vốn cần thiết để ứng phó với biến đổi khí hậu. Những tác động mới nổi của biến đổi khí hậu lên các 'bể chứa' carbon đang gây lo ngại và càng nhấn mạnh thêm nhu cầu hành động khẩn cấp.”

35 quốc gia này hiện đang thải ra ít CO2 hơn ngay cả khi nền kinh tế của họ đã phát triển trong thập kỷ qua

Glen Peters, Nhà nghiên cứu cao cấp tại Trung tâm Nghiên cứu Khí hậu Quốc tế CICERO, cho biết: “Đã 10 năm kể từ khi Thỏa thuận Paris được đàm phán, và bất chấp những tiến bộ trên nhiều mặt, lượng khí thải CO2 hóa thạch vẫntiếp tục gia tăng không ngừng. Biến đổi khí hậu và sự biến động cũng đang có tác động rõ rệt đến các bể chứa khí hậu tự nhiên của chúng ta. Rõ ràng là các quốc gia cần phải nâng cao năng lực của mình. Hiện nay, chúng ta có bằng chứng mạnh mẽ cho thấy công nghệ sạch giúp giảm phát thải trong khi vẫn tiết kiệm chi phí so với các giải pháp thay thế bằng nhiên liệu hóa thạch.”

Giáo sư Julia Pongratz, Khoa Địa lý của LMU, cho biết: “Việc giảm phát thải từ việc sử dụng đất cho thấy thành công mà các chính sách môi trường có thể đạt được. Tỷ lệ phá rừng ở Amazon đã giảm và đang ở mức thấp nhất trong mùa này kể từ năm 2014. Tuy nhiên, các vụ cháy rừng lớn năm 2024 đã cho thấy hệ sinh thái này vẫn còn nhạy cảm như thế nào nếu chúng ta không hạn chế sự nóng lên toàn cầu.”

Lượng khí thải từ Hoa Kỳ (chiếm 13% tổng lượng khí thải toàn cầu) và Liên minh Châu Âu (6%) dự kiến sẽ tăng trưởng cao hơn xu hướng gần đây lần lượt là 1,9% và 0,4%. Nguyên nhân là do xuất khẩu khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) tăng, nhu cầu sử dụng than tăng, nhu cầu điện tại Hoa Kỳ tăng, trong khi sản lượng thủy điện và điện gió trên khắp châu Âu giảm.

Trung Quốc, quốc gia phát thải CO2 lớn nhất thế giới (chiếm 32% tổng lượng khí thải toàn cầu), đã giảm tốc độ phát thải đáng kể. Tương tự, Ấn Độ, quốc gia chiếm 8% lượng khí thải toàn cầu, dự kiến sẽ chứng kiến mức tăng 1,4%, thấp hơn so với xu hướng gần đây.

Rõ ràng, vẫn còn rất nhiều việc phải làm nếu chúng ta muốn ổn định khí hậu trên toàn thế giới. Những nỗ lực làm chậm quá trình phá rừng, giao thông xanh hay sản xuất xanh đã có tác dụng, nhưng hầu hết các quốc gia sẽ phải điều chỉnh đáng kể hoạt động sản xuất và tiêu thụ năng lượng trong những năm tới để tránh những tác động tiêu cực từ phát thải carbon vượt ngưỡng.

Minh Thành