Kho báu xanh giữa lòng TP HCM tròn 161 tuổi

Vừa qua, Thảo Cầm Viên Sài Gòn kỷ niệm 161 năm hình thành và phát triển, đồng thời đánh dấu tròn 10 năm hoạt động theo cơ chế tự chủ tài chính. Đây không chỉ là một trong những vườn thú lâu đời nhất thế giới mà còn là một biểu tượng văn hóa – sinh thái quan trọng của TP HCM.

Thảo Cầm Viên Sài Gòn tròn 161 năm tuổi - Ảnh: CHÍ NGUYÊN

Thảo Cầm Viên Sài Gòn đã chứng kiến sự chuyển mình của vùng đất Sài Gòn – Gia Định – TP HCM qua hơn 325 năm. Những hàng cây cổ thụ vẫn sừng sững, là biểu tượng cho sự hài hòa giữa con người và thiên nhiên, lưu giữ biết bao ký ức và tình cảm của nhiều thế hệ người dân.

Từ một khu đất hoang rộng 12 ha ở phía Đông Bắc rạch Thị Nghè vào năm 1865, Thảo Cầm Viên đã phát triển qua ba giai đoạn chính:

Giai đoạn 1865-1955: Được hình thành từ nền tảng do nhà thực vật học Louis Pierre xây dựng, vườn thú này dần hoàn thiện về cơ sở vật chất và mô hình quản lý theo cơ chế bao cấp của chính quyền bảo hộ Pháp.

Giai đoạn 1956-1974: Đến năm 1960, diện tích mở rộng lên 33 ha, trực thuộc Bộ Canh Nông, với chức năng chính là sưu tập động thực vật, nghiên cứu khoa học và bảo tồn thiên nhiên.

Giai đoạn từ 1975 đến nay: Sau năm 1975, Thảo Cầm Viên Sài Gòn còn nguyên vẹn về cơ sở vật chất nhưng số lượng động vật giảm đáng kể, chỉ còn 100 cá thể thuộc 60 loài. Trước yêu cầu phát triển, UBND TP HCM đã có hai đợt đầu tư lớn vào năm 1984 và 1990, đồng thời mở rộng hợp tác quốc tế.

Năm 1990, Thảo Cầm Viên gia nhập Hiệp hội Vườn thú Đông Nam Á (SEAZA), đến năm 2013 tiếp tục gia nhập Hiệp hội Vườn thú và Hồ cá Thế giới (WAZA). Đến nay, vườn thú này duy trì mối quan hệ hợp tác với nhiều tổ chức quốc tế, góp phần nâng cao vị thế trên trường thế giới.

Hiện nay, Thảo Cầm Viên Sài Gòn đang nuôi dưỡng 2.144 cá thể động vật thuộc 128 loài và sở hữu 2.500 cây xanh thuộc 380 loài, là "lá phổi xanh" của thành phố - Ảnh: CHÍ NGUYÊN

Một cột mốc quan trọng khác là vào tháng 9-2010, Thảo Cầm Viên trở thành Công ty TNHH MTV Thảo Cầm Viên Sài Gòn và chính thức hoạt động theo cơ chế tự chủ tài chính từ năm 2015. Với hơn 1,8 triệu lượt khách mỗi năm, nơi đây không chỉ là điểm tham quan hấp dẫn mà còn đóng vai trò quan trọng trong công tác bảo tồn. Hiện nay, Thảo Cầm Viên Sài Gòn đang nuôi dưỡng 2.144 cá thể động vật thuộc 128 loài và sở hữu 2.500 cây xanh thuộc 380 loài, là "lá phổi xanh" của thành phố.

Nhắc đến Thảo Cầm Viên Sài Gòn là nhắc đến công tác bảo tồn các loài động – thực vật quý hiếm, là sự giao thoa giữa bảo tồn thiên nhiên và phát triển đô thị. Đây cũng là nơi mang đến những trải nghiệm thiên nhiên kỳ thú, trở thành chốn chữa lành tâm hồn giữa nhịp sống đô thị hối hả.

Thảo Cầm Viên Sài Gòn xác định cần đổi mới về mô hình quản lý, lấy con người làm trung tâm, đẩy mạnh cải tạo cảnh quan, hướng tới mô hình vườn thú mở (UNZOO) thay vì mô hình truyền thống - Ảnh: CHÍ NGUYÊN

Trước sự cạnh tranh ngày càng lớn của các điểm du lịch lân cận, Thảo Cầm Viên Sài Gòn xác định cần đổi mới về mô hình quản lý, lấy con người làm trung tâm, đẩy mạnh cải tạo cảnh quan, hướng tới mô hình vườn thú mở (UNZOO) thay vì mô hình truyền thống.

Không chỉ là nơi lưu giữ ký ức, Thảo Cầm Viên Sài Gòn còn hướng đến trở thành một trung tâm bảo tồn, cứu hộ, nghiên cứu các loài động – thực vật quý hiếm, đồng thời phát triển thành khu vui chơi giải trí hiện đại, thân thiện với môi trường. Đó sẽ là biểu tượng hài hòa giữa con người và thiên nhiên, là "kho báu" thực sự trong lòng thành phố mang tên Bác.

Với sự chung tay của cả cộng đồng, Thảo Cầm Viên Sài Gòn sẽ tiếp tục là biểu tượng xanh, là niềm tự hào của TP HCM, nơi lưu giữ những giá trị thiên nhiên và văn hóa vượt thời gian.

Ngọc Quý