Khơi thông đầu tư công, thúc đẩy kinh tế tư nhân

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng

Thách thức giải ngân đầu tư công và phát triển doanh nghiệp

Đại biểu Trần Kim Yến (TP. Hồ Chí Minh) mở đầu phiên chất vấn bằng câu hỏi về giải ngân đầu tư công - động lực then chốt để đạt mục tiêu tăng trưởng 8%. Bà nhấn mạnh rằng, dù Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt, nhiều địa phương vẫn “có tiền nhưng không sử dụng được”, tạo áp lực lớn trong bối cảnh kinh tế toàn cầu bất ổn. Bà đề nghị Bộ trưởng đề xuất giải pháp khả thi để đạt tỷ lệ giải ngân 100% trong năm 2025.

Bộ trưởng Thắng giải trình rằng, trong 5 tháng đầu năm 2025, giải ngân đạt khoảng 200.000 tỷ đồng, tương ứng 24,1% kế hoạch, cao hơn mức 22% cùng kỳ năm 2024, với các dự án trọng điểm như cao tốc Bắc - Nam và sân bay Long Thành đạt hoặc vượt tiến độ. Tuy nhiên, ông thừa nhận tỷ lệ giải ngân đầu năm thấp do kỳ nghỉ Tết kéo dài hơn 10 ngày và vướng mắc pháp lý về đất đai, quy hoạch, thủ tục hành chính.

Ông đề xuất ba giải pháp trọng tâm: Sửa đổi Luật Đầu tư công để tháo gỡ vướng mắc pháp lý; đưa kết quả giải ngân vào tiêu chí đánh giá nhiệm vụ năm 2025 của các tập thể, cá nhân; và tăng cường vai trò các Ban chỉ đạo để xử lý khó khăn cho dự án trọng điểm.

Ông cũng chỉ ra nguyên nhân chủ quan như chuẩn bị dự án chưa tốt, hệ thống pháp luật chồng chéo, thiếu nguồn cung nguyên vật liệu, và năng lực tổ chức thực hiện của một số địa phương còn hạn chế.

Đại biểu Trần Bích Ngọc (Hòa Bình) chất vấn về các giải pháp tài chính để đạt mục tiêu 2 triệu doanh nghiệp hoạt động vào năm 2030, theo Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị, khi số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường trong 5 tháng đầu năm 2025 gia tăng đáng kể. Bà nhấn mạnh rằng các doanh nghiệp đang đối mặt với nhiều trở ngại trong sản xuất kinh doanh, ảnh hưởng đến khát vọng phát triển kinh tế.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định, đây là nhiệm vụ đầy thách thức trong bối cảnh sức cầu thị trường suy giảm và môi trường kinh doanh khó khăn. Ông đề xuất ba nhóm giải pháp cụ thể: Kiến tạo môi trường kinh doanh minh bạch, bình đẳng bằng cách cắt giảm thủ tục hành chính và chi phí tuân thủ; thúc đẩy chuyển đổi từ hơn 5 triệu hộ kinh doanh sang doanh nghiệp với các chính sách miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 3 năm, miễn thuế môn bài và cung cấp phần mềm kế toán miễn phí để nâng cao năng lực quản trị; nâng cao năng lực cạnh tranh thông qua hỗ trợ đất đai, vốn, thị trường và chuyển đổi số.

Ông nhấn mạnh rằng các chính sách này đã được đưa vào Nghị quyết 6 của Chính phủ, tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát triển cả về số lượng và chất lượng.

Thúc đẩy kinh tế tư nhân, phát triển khu công nghiệp và doanh nghiệp nhà nước

Kinh tế tư nhân, khu công nghiệp và doanh nghiệp nhà nước được xác định là những trụ cột để làm mới động lực tăng trưởng truyền thống, đáp ứng chủ trương phát triển kinh tế bao trùm, công bằng, bền vững. Các đại biểu chất vấn về chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân tham gia dự án lớn, thu hút đầu tư vào vùng khó khăn, quản lý đất đai khu công nghiệp và đổi mới quản trị doanh nghiệp nhà nước, phản ánh nhu cầu cấp thiết của cử tri về một nền kinh tế năng động, minh bạch.

Đại biểu Đào Chí Nghĩa (Cần Thơ) yêu cầu Bộ trưởng làm rõ giải pháp khuyến khích kinh tế tư nhân tham gia các dự án hạ tầng và dịch vụ công, đặc biệt khi Đảng xác định khu vực này là động lực quan trọng nhất của nền kinh tế.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, Bộ Tài chính đang tham mưu sửa đổi Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), nằm trong gói sửa đổi 8 luật liên quan, với các điểm nhấn như rút ngắn thời gian lập và thẩm định dự án, mở rộng chỉ định thầu cho các dự án cấp bách và đa dạng hóa mô hình PPP như đầu tư tư, sử dụng công hoặc đầu tư công, quản trị tư.

Ông nhấn mạnh Nhà nước có thể tham gia 50-60% vốn trong các dự án trọng điểm như cao tốc Bắc - Nam, sân bay Long Thành, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tư nhân.

Ông cũng tiết lộ Bộ Tài chính đang xây dựng dự thảo Nghị định về PPP trong khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, dự kiến sẽ được ban hành trong tháng 6/2025, nhằm thu hút doanh nghiệp vào các lĩnh vực chiến lược.

Ông cam kết xử lý các vấn đề hợp đồng PPP bị ảnh hưởng bởi yếu tố khách quan, như các dự án bị đình trệ trước đây, để tăng niềm tin cho nhà đầu tư tư nhân.

Chất vấn về chính sách thu hút doanh nghiệp đầu tư vào vùng miền núi, đồng bào dân tộc thiểu số nhằm thực hiện phát triển kinh tế bao trùm, đại biểu Âu Thị Mai (Tuyên Quang) nhấn mạnh rằng, các khu vực này cần được hỗ trợ đặc biệt để giải quyết cả kinh tế và xã hội, đặc biệt khi doanh nghiệp tại đây thường gặp khó khăn về vốn, thị trường, và hạ tầng.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định, Đảng và Nhà nước ưu tiên phát triển doanh nghiệp tại vùng khó khăn với các chính sách lồng ghép trong Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp, Luật Đầu tư, Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, Luật Hợp tác xã, và Luật Đấu thầu. Ông nêu rõ các doanh nghiệp tại miền núi, hải đảo, vùng sâu, vùng xa, hoặc do phụ nữ, người khuyết tật, đồng bào dân tộc thiểu số làm chủ được miễn, giảm thuế, ưu tiên tiếp cận gói thầu dưới 20 tỷ đồng, và hỗ trợ khởi nghiệp, đào tạo thị trường.

Ông đề xuất ba giải pháp: Hoàn thiện khung pháp lý thuận lợi hơn; đẩy mạnh chương trình hỗ trợ khởi nghiệp và phát triển thị trường; và phối hợp với địa phương, tổ chức đoàn thể, hiệp hội để đưa chính sách đến đúng đối tượng, đảm bảo hiệu quả thực thi và mang lại lợi ích thiết thực.

Đại biểu Nguyễn Văn Dành (Bình Dương) đặt câu hỏi về sử dụng hiệu quả đất đai cho hạ tầng khu công nghiệp, khi nhiều khu công nghiệp hoạt động kém hiệu quả hoặc bỏ hoang, trong khi các địa phương tiềm năng như Bình Dương lại thiếu quỹ đất. Ông yêu cầu giải pháp cụ thể cho khu công nghiệp thế hệ mới, thân thiện với môi trường, để đáp ứng nhu cầu thu hút đầu tư trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng giải trình rằng quy định hiện hành yêu cầu tỷ lệ lấp đầy khu công nghiệp đạt ít nhất 60% trước khi mở mới, nhằm tránh lãng phí đất đai và hạ tầng. Tuy nhiên, ông đề xuất linh hoạt hóa chính sách, miễn điều kiện này cho các khu công nghiệp dưới 1.000 ha, tại địa bàn ưu đãi, hoặc mô hình mới như khu công nghiệp sinh thái, công nghệ cao, chuyên ngành.

Ông nhấn mạnh khung pháp lý đã được hoàn thiện qua các luật, nghị định, và văn bản hướng dẫn, đảm bảo khai thác tối đa nguồn lực đất đai để thu hút đầu tư, đặc biệt cho các khu công nghiệp thế hệ mới. Ông cũng cam kết phối hợp với các bộ, ngành để rà soát, điều chỉnh chính sách, ưu tiên các địa phương có tiềm năng như Bình Dương, thúc đẩy phát triển kinh tế vùng.

Trần Hương