Khơi thông nguồn lực cho chuyển dịch năng lượng của đất nước

Thành viên HĐTV Petrovietnam Bùi Minh Tiến, Phó Tổng Giám đốc Petrovietnam Lê Xuân Huyên, Chủ tịch Hội DKVN Nguyễn Quốc Thập, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội DKVN Nguyễn Hùng Dũng đồng chủ trì Diễn đàn.

Ngày 28/7, tại Hà Nội đã diễn ra Diễn đàn Dầu khí - Năng lượng thường niên 2025 do Hội Dầu khí Việt Nam (Hội DKVN) và Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) đồng tổ chức, với chủ đề “Chuyển dịch năng lượng: Tầm nhìn và hành động”.

“Diễn đàn được tổ chức trong bối cảnh đặc biệt, ngay trước thềm Đại hội Đảng bộ Petrovietnam lần thứ IV, tạo tiền đề quan trọng cho việc định hướng chiến lược phát triển Tập đoàn trong giai đoạn tới, nhằm thúc đẩy hình thành hệ sinh thái năng lượng an toàn, hội nhập”, TS Nguyễn Quốc Thập, Chủ tịch Hội DKVN nhấn mạnh trong phát biểu khai mạc Diễn đàn.

TS Nguyễn Đức Hiển, Phó Trưởng Ban Chính sách và chiến lược Trung ương: “Diễn đàn có vai trò quan trọng tập trung vào bàn luận, tháo gỡ các thách thức đặt ra đối với chuyển dịch năng lượng”.

Định hướng nội dung cốt lõi, TS Nguyễn Đức Hiển, Phó Trưởng Ban Chính sách và chiến lược Trung ương khẳng định, Kết luận số 76/KL/TW đã đặt Petrovietnam vào đúng vị trí trụ cột chuyển dịch năng lượng và thể hiện định hướng, cách tiếp cận mới với các dạng năng lượng mới, tuy nhiên vẫn còn những thách thức chính sách trong quá trình thực hiện. Diễn đàn có vai trò quan trọng, tập trung vào bàn luận, tháo gỡ các thách thức đặt ra. Các ý kiến của chuyên gia, nhà nghiên cứu, doanh nghiệp tại Diễn đàn sẽ bổ sung giúp Ban Chính sách và chiến lược Trung ương có thêm thông tin, cơ sở tiếp tục tham mưu hoàn thiện hành lang pháp lý liên quan đến chuyển dịch năng lượng của đất nước.

Cần sớm ban hành Luật Tài chính xanh

Trong phần trao đổi đầu tiên về tái cấu trúc thể chế và khơi thông nguồn vốn, PGS.TS Ngô Trí Long, Chuyên gia kinh tế cho biết, Việt Nam cần huy động 368 tỷ USD để đạt mục tiêu Net Zero, trong đó đầu tư vào năng lượng tái tạo, cung cấp hạ tầng cần đến 135 tỷ USD. Trong khi đó, các điểm nghẽn tài chính vẫn còn nhiều thách thức.

PGS.TS Ngô Trí Long nhấn mạnh cần sớm ban hành Luật Tài chính xanh

Ông cũng nhấn mạnh cần sớm ban hành Luật Tài chính xanh, tạo khung pháp lý thống nhất cho trái phiếu xanh, thị trường carbon, bảo hiểm khí hậu và báo cáo ESG, bộ phân loại dự án xanh... Bên cạnh đó, vị chuyên gia kiến nghị ban hành định mức đầu tư và cơ chế mua bán điện đặc thù khuyến nghị cho các loại hình năng lượng mới. Đồng thời, ông kiến nghị Chính phủ giao Petrovietnam thí điểm vai trò đầu mối kiến tạo định chế tài chính xanh, kết nối trực tiếp với các đối tác quốc tế GCF, ADB, GEF và các đối tác ESG toàn cầu.

Cơ hội, thách thức trước xu hướng chuyển dịch năng lượng trong lĩnh vực dầu khí

Các nhà khoa học của Viện Dầu khí Việt Nam và Ban Chiến lược Petrovietnam đã nhận diện cơ hội, thách thức trước xu hướng chuyển dịch năng lượng trong lĩnh vực dầu khí. Xu thế chuyển đổi sang năng lượng carbon thấp khi tỷ trọng năng lượng tái tạo trong tổng cung năng lượng sơ cấp của quốc gia tăng từ 15-20% vào năm 2030 và đạt đến 80-85% vào năm 2050, sẽ là cơ hội để Petrovietnam đa dạng hóa danh mục đầu tư, chuyển mình từ một tập đoàn dầu khí thành một tập đoàn công nghiệp - năng lượng quốc gia.

Xu thế chuyển đổi sang năng lượng carbon thấp là cơ hội để Petrovietnam đa dạng hóa danh mục đầu tư

Petrovietnam có cơ hội lớn để trở thành nhà đầu tư hàng đầu, dẫn dắt trong phát triển chuỗi giá trị năng lượng tái tạo/năng lượng mới như điện gió ngoài khơi, điện khí LNG, sản xuất, kinh doanh Hydrogen/Amonia xanh và công nghệ thu giữ, sử dụng và lưu trữ carbon (CCS/CCUS)...

Trong hành trình phát triển hiện nay, Petrovietnam đang đứng trước không ít thách thức mới. Vai trò truyền thống của dầu thô và khí tự nhiên dần thu hẹp, trong khi Tập đoàn vẫn cần duy trì ổn định sản lượng khai thác, đảm bảo nguồn thu cho ngân sách và góp phần giữ vững an ninh năng lượng quốc gia. Song song với đó là áp lực phải mở rộng đầu tư vào các lĩnh vực năng lượng mới – vốn còn nhiều ẩn số và rủi ro – để đáp ứng mục tiêu tăng trưởng xanh, giảm phát thải và hạn chế nguy cơ “mắc kẹt tài sản” trong tương lai. Bài toán chuyển dịch năng lượng không chỉ đòi hỏi quyết tâm cao mà còn cần nguồn lực đầu tư rất lớn, trong bối cảnh khung pháp lý hiện hành vẫn đang trong quá trình hoàn thiện để theo kịp thực tiễn. Trước tình hình đó, việc tái cấu trúc toàn diện là bước đi cần thiết để Petrovietnam thích ứng linh hoạt và vững vàng trên hành trình phát triển bền vững.

Phân tích về một trong những loại hình năng lượng quan trọng của Quy hoạch điện VIII cũng là thế mạnh của Petrovietnam ở lĩnh vực LNG, TS Nguyễn Quốc Thập cho biết, một trong những rào cản lớn nhất hiện nay là sự thiếu đồng bộ và rõ ràng trong cơ chế, chính sách, các vướng mắc trong đàm phán PPA, thiếu cơ sở pháp lý cho các dự án BOT, IPP; chưa có cơ chế bảo lãnh chuyển đổi ngoại tệ cũng như nghĩa vụ thanh toán quốc tế cho nhập khẩu LNG. Quy hoạch hệ thống hạ tầng, từ kho cảng, lưu trữ đến lưới truyền tải còn rời rạc và thiếu tính liên kết. Tốc độ tăng trưởng thị trường tiêu thụ điện khí LNG còn thấp và bài toán thu xếp vốn vẫn nan giải do thiếu cơ chế bao tiêu và cam kết từ phía bên mua điện.

TS Nguyễn Quốc Thập đề xuất mở rộng cơ chế bán điện trực tiếp cho nhà máy điện khí LNG

Trước thực trạng này, TS Nguyễn Quốc Thập kiến nghị ban hành Luật Năng lượng Quốc gia mang tính tích hợp, đồng bộ hóa quy hoạch cảng LNG - nhà máy - truyền tải - hộ tiêu thụ, và đơn giản hóa thủ tục lựa chọn nhà đầu tư BOT, IPP; xây dựng cơ chế chọn lọc cho các dự án điện khí LNG trọng điểm/quy mô lớn; phát triển cơ chế linh hoạt cho giá điện LNG, cam kết bao tiêu sản lượng,...

Đặc biệt, TS Nguyễn Quốc Thập cho rằng cần sớm hoàn thiện cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA) giữa nhà máy điện khí LNG và khách hàng tiêu thụ lớn nhằm tháo gỡ nút thắt bao tiêu mua điện cho EVN và các Bộ ngành đối với với các dự án điện BOT, tạo điều kiện cho các khách hàng có cơ sở cáo bạch nguồn năng lượng tạo ra sản phẩm của họ (tương tự như xuất sứ hàng hóa). Cơ chế này đặc biệt quan trọng với các nhà máy điện khí LNG quy mô lớn – vốn cần sự cam kết bao tiêu điện từ các khách hàng công nghiệp có nhu cầu sử dụng nguồn điện sạch, ổn định và đạt tiêu chuẩn quốc tế cho sản xuất xuất khẩu.

TS Nguyễn Quốc Thập cũng đề xuất tháo gỡ các vướng mắc về thủ tục pháp lý và đẩy nhanh tiến độ các dự án điện khí LNG đang triển triển khai như: Sơn Mỹ 2, Bạc Liêu, Cà Ná...

Thể chế hóa tầm nhìn chuyển dịch năng lượng

Trong phiên thảo luận, các chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài Petrovietnam, Hội DKVN đã cùng nhận diện, phân tích sâu những thách thức trong huy động nguồn lực cho chuyển dịch năng lượng, đặc biệt là khoảng trống thể chế và rào cản tài chính; đồng thời đưa ra các kiến nghị gửi cơ quan quản lý nhà nước về hoàn thiện khuôn khổ pháp lý thúc đẩy các dự án chuyển dịch năng lượng tại Việt Nam.

TS Dư Văn Toán đề xuất giao Petrovietnam thực hiện khảo sát cho dự án điện gió ngoài khơi

Các ý kiến thảo luận tập trung về: Tổng quan tiềm năng lưu giữ CO2 trong các thành tạo địa chất trên thềm lục địa Việt Nam; Hiện thực hóa chuỗi dự án khí điện LNG theo quy hoạch năng lượng quốc gia; Lộ trình giảm phát thải ròng; Cân bằng phát thải carbon... Các đơn vị thành viên của Petrovietnam (PVEP, PV GAS, BSR, PVFCCo...) cũng đưa ra các giải pháp giảm phát thải hướng tới Net Zero.

TS Dư Văn Toán, Viện Khoa học môi trường, biển và hải đảo (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đề xuất cần ban hành sớm một bộ luật riêng hoặc xây dựng nghị định chuyên biệt về điện gió ngoài khơi, trước tiên là giao Petrovietnam với các lợi thế, kinh nghiệm thực hiện khảo sát cho dự án điện gió ngoài khơi.

Về điện hạt nhân, Ban Điện và Năng lượng tái tạo Petrovietnam chia sẻ về loạt giải pháp hành động cụ thể mà Petrovietnam triển khai, nhằm từng bước hiện thực hóa mục tiêu phát triển điện hạt nhân tại Việt Nam.

Một mô hình mới về dự án tổ hợp điện sạch tích năng Lâm Sơn đã được PV Power chia sẻ tại Diễn đàn. Dự án đề xuất là mô hình tiên phong kết hợp giữa năng lượng tái tạo và tích trữ quy mô lớn, dùng điện mặt trời phát điện kết hợp bơm nước tích năng từ hồ dưới lên hồ trên, xả nước phát điện khi hết bức xạ mặt trời, không sử dụng điện lưới quốc gia để tích năng như các mô hình thủy điện tích năng thông thường khác, nhằm giải quyết bài toán cân bằng phụ tải, ổn định lưới điện và hỗ trợ chuyển dịch năng lượng quốc gia.

Petrovietnam tập trung đảm bảo tốc độ tăng trưởng, đảm bảo an ninh năng lượng và đáp ứng xu hướng chuyển dịch toàn cầu

Tại Diễn đàn, Phó Tổng Giám đốc Petrovietnam Lê Xuân Huyên nhấn mạnh, năng lượng tái tạo là xu hướng toàn cầu, Tập đoàn sẽ bám sát chính sách quốc gia để có những định hướng đầu tư và mô hình kinh doanh phù hợp.

Tổng kết lại những nội dung thảo luận tại Diễn đàn, Thành viên HĐTV Petrovietnam Bùi Minh Tiến ghi nhận các ý kiến đóng góp, trao đổi có giá trị quý báu với Tập đoàn trong lộ trình thực hiện chiến lược phát triển mới, dẫn dắt chuyển dịch năng lượng quốc gia. Tại Kết luận 76 và Nghị quyết 38, một trong những nhiệm vụ quan trọng của Tập đoàn là chuyển dịch thành Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia. Chiến lược mới đặt mục tiêu Petrovietnam cần đảm bảo tốc độ tăng trưởng, đảm bảo an ninh năng lượng và đáp ứng xu hướng chuyển dịch toàn cầu.

Sau một buổi làm việc nghiêm túc và hiệu quả, Diễn đàn đã đạt được sự thống nhất cao: nhìn nhận rõ bức tranh chuyển dịch năng lượng tại Việt Nam, xác định các điểm nghẽn cốt lõi và đề xuất nhóm giải pháp trọng tâm từ ba góc độ thể chế, tài chính và doanh nghiệp.

TS Nguyễn Đức Hiển, TS Nguyễn Quốc Thập, cùng các chuyên gia, nhà khoa học, đại biểu tại diễn đàn

Nhóm PV