Khói thuốc ảnh hưởng lớn đến sức khỏe thai nhi

Khói thuốc ảnh hưởng thai nhi như thế nào?

Sinh non là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ sơ sinh và để lại di chứng lâu dài. Điều đáng nói là nhiều phụ nữ mang thai không hề hút thuốc nhưng vẫn bị ảnh hưởng nặng nề bởi khói thuốc thụ động. Những hạt bụi siêu nhỏ và hóa chất độc có trong thuốc lá đi vào phổi, ngấm vào máu rồi truyền tới nhau thai. Đó là một chuỗi tác động âm thầm, kéo dài từng ngày và có thể dẫn tới những hậu quả nghiêm trọng.

Phụ nữ mang thai có thể sinh non do hút thuốc thụ động.

Nicotine và các độc chất trong khói thuốc có thể làm co mạch máu, giảm lưu lượng máu đến nhau thai. Khi nhau thai không được nuôi dưỡng đầy đủ, thai nhi có nguy cơ bị suy, dẫn đến sinh non, vỡ ối sớm hoặc tăng khả năng thai chậm phát triển trong tử cung. Trẻ sinh ra từ các bà mẹ phơi nhiễm khói thuốc trong thai kỳ dễ bị nhẹ cân, gặp khó khăn về hô hấp và có nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng cao hơn.

Nhiều nghiên cứu trên thế giới đã chỉ ra rằng phụ nữ mang thai sống trong môi trường khói thuốc có nguy cơ sinh non cao hơn tới hơn 20%. Không chỉ vậy, các độc chất trong thuốc lá có thể gây tổn thương tế bào, ảnh hưởng đến quá trình phân chia và phát triển của bào thai. Điều này nghĩa là khói thuốc không chỉ làm thai nhi chào đời sớm mà còn tác động đến sự phát triển não bộ, hệ thần kinh và khả năng miễn dịch của trẻ sau này.

Tại Việt Nam, thực trạng này càng đáng lo ngại khi tỷ lệ nam giới hút thuốc vẫn thuộc nhóm cao của khu vực Đông Nam Á. Phụ nữ mang thai, dù không hút, vẫn hít phải khói thuốc tại nhà, nơi làm việc hoặc không gian công cộng. Những tác động này không thể nhìn thấy ngay lập tức nhưng tích tụ theo thời gian, khiến nguy cơ sinh non gia tăng đáng kể.

Gây tổn thương kéo dài ở trẻ

Sinh non không chỉ là chuyện chào đời sớm vài tuần. Đó là một hành trình đầy rủi ro khi mỗi cơ quan của trẻ chưa kịp hoàn thiện. Thai nhi sinh ở tuần 32 thay vì 37 có thể phải đối mặt với suy hô hấp, dễ nhiễm trùng và gặp nhiều khó khăn trong những năm đầu đời. Khi nguyên nhân bắt nguồn từ khói thuốc, vòng xoáy tổn thương này có thể kéo dài suốt cuộc đời của trẻ.

Những trẻ sinh non do phơi nhiễm thuốc lá thường nhẹ cân, có phổi yếu và dễ mắc viêm đường hô hấp. Điều này buộc nhiều trẻ phải nhập viện nhiều lần trong những tháng đầu sau sinh.

Không chỉ vậy, hệ thần kinh của trẻ cũng có thể bị ảnh hưởng. Những nghiên cứu quốc tế đã ghi nhận tác động của nicotine lên quá trình hình thành não bộ, dẫn tới các vấn đề như chậm phát triển vận động, giảm khả năng học tập và tạo ra các rối loạn hành vi khi trẻ lớn lên.

Khói thuốc còn ảnh hưởng đến hệ gen. Nicotine và các hóa chất độc có thể gây ra tổn thương ADN ở mức vi mô. Khi sự phân chia tế bào bị tác động, nguy cơ mắc các bệnh mạn tính trong tương lai của trẻ có thể tăng lên. Trong nhiều trường hợp, trẻ sinh non vì khói thuốc dễ gặp các vấn đề tim mạch, huyết áp và rối loạn chuyển hóa khi trưởng thành.

Không ai mong muốn một đứa trẻ phải bắt đầu cuộc sống bằng máy thở và những nguy cơ bệnh tật bủa vây. Nhưng thực tế, nhiều trẻ đang phải chịu điều đó chỉ vì người lớn xung quanh duy trì thói quen hút thuốc. Một đứa trẻ sinh non phải chiến đấu để thở, để lớn lên và để vượt qua những rào cản mà lẽ ra chúng không phải gánh chịu.

Hệ lụy của sinh non không chỉ dừng lại ở sức khỏe trẻ. Gia đình phải gánh thêm chi phí điều trị, chăm sóc đặc biệt, mất thời gian và chịu nhiều áp lực tinh thần. Xã hội phải đối mặt với gánh nặng y tế gia tăng. Khi sinh non trở thành vấn đề phổ biến, nó đặt ra yêu cầu cấp thiết về thay đổi hành vi ở người lớn, đặc biệt là trong môi trường gia đình.

Một trong những hiểu lầm phổ biến là nghĩ rằng hút thuốc lá ở ban công, ngoài sân hoặc mở cửa cho thoáng là đủ an toàn. Thực tế, khói thuốc có thể bám vào bề mặt quần áo, đồ đạc, tóc và da, tạo ra “khói thuốc tồn lưu”. Khi phụ nữ mang thai tiếp xúc với các bề mặt này, độc chất vẫn có thể thâm nhập vào cơ thể. Điều ấy cũng nguy hiểm không kém việc hít phải khói thuốc trực tiếp.

Ngoài thuốc lá truyền thống, nhiều người còn hiểu sai rằng thuốc lá điện tử hoặc thuốc lá không khói an toàn hơn đối với thai phụ. Các sản phẩm này vẫn chứa nicotine và nhiều hóa chất độc. Vì vậy, phụ nữ mang thai tuyệt đối không nên tiếp xúc với bất kỳ hình thức thuốc lá nào.

Để giảm nguy cơ sinh non do thuốc lá

Để giảm nguy cơ sinh non do thuốc lá, điều quan trọng nhất là tạo ra môi trường không khói thuốc cho phụ nữ mang thai. Đây không chỉ là trách nhiệm của riêng gia đình mà là nhiệm vụ của cả cộng đồng.

Cơ sở y tế cần đóng vai trò chủ động trong việc tuyên truyền, sàng lọc nguy cơ phơi nhiễm thuốc lá ở thai phụ và hướng dẫn gia đình biện pháp phòng tránh. Khi cần thiết, các bác sĩ có thể tư vấn cụ thể cho người thân trong gia đình để cùng bảo vệ thai phụ.

Việc xây dựng các không gian công cộng không khói thuốc phải được thực thi nghiêm túc hơn. Khi các địa điểm như bệnh viện, trường học, cơ quan nhà nước, quán ăn và nơi vui chơi được kiểm soát chặt chẽ, phụ nữ mang thai sẽ ít bị phơi nhiễm hơn. Điều này không chỉ giúp giảm tỷ lệ sinh non mà còn giảm nhiều bệnh khác liên quan đến khói thuốc.

Không thể chờ đợi một thay đổi lớn nếu mỗi gia đình vẫn xem nhẹ tác hại của khói thuốc. Việc đặt quy định không hút thuốc trong nhà cần được xem như một nguyên tắc bắt buộc. Chỉ có như vậy, môi trường sống mới thực sự an toàn cho phụ nữ mang thai và thai nhi.

Giảm sinh non do thuốc lá không đòi hỏi công nghệ cao hay kỹ thuật phức tạp. Nó bắt đầu từ thay đổi thói quen của người lớn, từ việc tôn trọng sức khỏe của phụ nữ mang thai và trẻ em. Đó là trách nhiệm chung của mỗi cá nhân trong cộng đồng.

Không đứa trẻ nào đáng phải chào đời sớm chỉ vì khói thuốc lá và không người lớn nào có thể biện minh cho một thói quen khiến sự sống non nớt phải chịu tổn thương ngay từ trong bụng mẹ.

Huệ Nguyễn (tổng hợp)