Không để doanh nghiệp núp bóng hộ kinh doanh để gian lận, trốn thuế

Cán bộ Cục Thuế Quảng Nam rà soát, tăng cường quản lý, hạn chế tình trạng gian lận, trốn thuế đối với hộ kinh doanh. Ảnh Tuấn Nguyễn

Doanh nghiệp núp bóng hộ kinh doanh

Tổng cục Thuế cho biết, khu vực kinh tế cá thể đã và đang phát triển đa dạng, góp phần tạo công văn việc làm cho người lao động, thực hiện xóa đói giảm nghèo và tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước (NSNN). Tuy nhiên, tình hình kinh doanh của khu vực này khá phức tạp, khả năng tuân thủ pháp luật nói chung và pháp luật thuế nói riêng của các hộ kinh doanh, cá nhân chưa cao. Tình trạng trốn thuế, gian lận thuế còn nhiều, tuân thủ tự nguyện và nhận thức về khai, nộp thuế chưa cao ảnh hưởng đến công tác quản lý thuế, gây thất thu NSNN.

Theo số liệu quản lý thuế năm 2022, cả nước có 3,1 triệu hộ, cá nhân kinh doanh. Trong đó, số lượng hộ kinh doanh có địa điểm kinh doanh cố định là 1,9 triệu hộ (trong đó hộ khoán là 1,8 triệu và 90 nghìn hộ kê khai); số lượng cá nhân kinh doanh khai thuế theo từng lần phát sinh là 74,8 nghìn, số lượng cá nhân cho thuê tài sản là 77,7 nghìn; số lượng cá nhân kê khai, nộp thuế qua các tổ chức xổ số, bảo hiểm, bán hàng đa cấp là 1 triệu. Số lượng cá nhân phát sinh thu nhập là khoảng 29 triệu, trong đó có số thuế thuộc diện khấu trừ là khoảng 7 triệu.

Tuy nhiên, theo Tổng cục Thuế, vẫn có tình trạng doanh nghiệp núp bóng hộ kinh doanh. Vẫn có hộ kinh doanh có doanh thu hàng trăm tỷ đồng, sử dụng nhiều hóa đơn, tăng chí phí đầu vào cho doanh nghiệp. Trước thực trạng đó, cần tăng cường quản lý, hạn chế tình trạng gian lận, trốn thuế đối với cá nhân, hộ kinh doanh, đặc biệt đối với doanh nghiệp núp bóng hộ kinh doanh, hoàn thiện công tác quản lý tuân thủ về thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân.

Mục tiêu của quản lý rủi ro (QLRR) tuân thủ là quản lý và nâng cao tuân thủ về các nghĩa vụ chính của người nộp thuế (NNT) (đăng ký thuế, kê khai đúng hạn, khai báo chính xác và nộp thuế đúng hạn). QLRR tuân thủ là cách tiếp cận toàn diện, thiết kế biện pháp xử lý theo mức độ tuân thủ.

Theo Tổng cục Thuế, nếu QLRR chỉ tiếp cận tập trung vào việc nhận định rủi ro cao để tập trung xử lý thanh tra, kiểm tra thì chương trình QLRR tuân thủ cung cấp cách tiếp cận có cấu trúc để nhận diện các rủi ro, đánh giá rủi ro tuân thủ, xây dựng các biện pháp xử lý của cơ quan thuế đối với các hành vi tuân thủ khác nhau, khuyến khích tuân thủ tự nguyện của NNT.

Đặc biệt, khi nguồn lực hạn chế, việc vận hành trong một khuôn khổ sẽ hữu ích cho các cơ quan quản lý thuế, cụ thể là: nhanh chóng ứng phó khi tình hình thay đổi; đảm bảo rằng các biện pháp xử lý của cơ quan thuế đối với các hành vi tuân thủ khác nhau được áp dụng một cách nhất quán theo thứ tự từ ưu tiên cao nhất, nâng cao xác suất thành công của các biện pháp xử lý rủi ro tuân thủ; phát huy tối đa tác động của các can thiệp; đạt được mục đích hoạt động (tối ưu hóa số thu theo quy định pháp luật, đồng thời duy trì được niềm tin của cộng đồng với hệ thống thuế).

Quản lý theo rủi ro, quản chặt hóa đơn điện tử

Trong bối cảnh xu hướng số lượng NNT ngày một gia tăng, hoạt động kinh tế phát sinh ngày càng phức tạp, ngành Thuế đã đẩy mạnh áp dụng QLRR nhằm nâng cao tính tuân thủ của NNT, đồng thời phòng chống gian lận, gây thất thoát NSNN. Cụ thể, ngày 14/6/2023, Tổng cục Thuế ban hành Công văn số 2392/TCT-QLRR hướng dẫn các cục thuế tổ chức kiểm tra “Danh sách NNT thuộc diện giám sát xuất hóa đơn vượt ngưỡng an toàn” theo hệ số K tại ứng dụng hóa đơn điện tử (HĐĐT).

Tổng cục Thuế cho biết, qua báo cáo kết quả rà soát của cơ quan thuế các cấp, trong 6 tháng cuối năm 2023, toàn ngành đã thực hiện rà soát số lượng lớn NNT (bao gồm cả tổ chức, doanh nghiệp và hộ kinh doanh), xác định các trường hợp vượt hệ số K có rủi ro cao (kê khai sai, dừng hoạt động, bỏ trốn, chuyển cơ quan điều tra...).

Với đặc thù tốc độ phát sinh nhanh của dữ liệu HĐĐT, hệ số K là công cụ theo dõi giám sát có độ trễ sát với thời gian xuất hóa đơn của NNT; đồng thời, là giải pháp quản lý cho thấy tính chủ động và trách nhiệm trong thực thi công vụ của công chức thuế. Theo đó, cảnh báo theo hệ số K được áp dụng đối với NNT là doanh nghiệp, tổ chức kinh tế, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh sử dụng HĐĐT bao gồm cả HĐĐT từ máy tính tiền.

Hoàn thiện cơ sở dữ liệu về hộ kinh doanh

Để nâng cao hiệu quả công tác quản lý thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân, Tổng cục Thuế cho rằng, cần tăng cường quản lý hóa đơn dựa trên kết quả phân tích rủi ro; triển khai kiểm soát HĐĐT, ngăn chặn tình trạng xuất khống hóa đơn; tăng cường xử lý các trường hợp sai lệch khi đối chiếu dữ liệu hóa đơn và tờ khai thuế; nhận diện và tiếp cận các nguồn thông tin, thiết kế các quy trình báo cáo thông tin và đối chiếu so khớp thông tin với bên thứ ba; phân tích hành vi của NNT để có thể đưa ra các biện pháp quản lý rủi ro tuân thủ phù hợp; xây dựng tờ khai điền trước cho cá nhân trực tiếp quyết toán thuế với cơ quan thuế; hoàn thiện cơ sở dữ liệu thông tin cá nhân, nhân thân chủ hộ kinh doanh.

Văn Tuấn