Không đổi thành tích xuất khẩu lấy rủi ro cho nông dân

Các tỉnh ĐBSCL đang gặp khó khăn trong khâu vận chuyển lúa gạo. Ảnh minh họa

Giá lúa chững, thu mua vẫn hạn chế

Thông tin tại hội nghị, ông Lê Thanh Tùng, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT), Tổ phó Tổ công tác 970 cho biết: Tính đến nay, lúa Hè Thu đã thu hoạch là 820.000 ha; năng suất đạt 56,7 tạ/ha; sản lượng 4.645 nghìn tấn. Diện tích lúa Hè Thu còn lại chưa thu hoạch là 690.000 ha đang ở giai đoạn trổ đòng và chín, các trà lúa sinh trưởng và phát triển tốt. Ước cả vụ 1,510 triệu ha, năng suất 56,7 tạ/ha, sản lượng 8,6 triệu tấn.

Theo Bộ Công Thương, so với tuần trước, giá lúa tươi tại ĐBSCL ngày 16/8 với các giống IR50404, OM9582 và OM6976 tăng 100 đồng/kg; nếp Long An tăng 100 đồng/kg; nếp 3,5 tháng giảm 50 đồng/kg; các giống lúa khác ổn định như tuần trước là Đài Thơm 8, Nàng Hoa, lúa Nhật; giống OM5451 tăng 200 – 300 đồng/kg. “Tình hình tiêu thụ lúa gạo có khá hơn do các địa phương và doanh nghiệp tích cực tháo gỡ, đẩy mạnh hơn công tác thu mua”, ông Tùng cho biết.

Từ góc độ địa phương, ông Nguyễn Sĩ Lâm, Giám đốc Sở NN&PTNT An Giang cho biết, giá lúa tuần qua sau khi lên 200-500 đồng/kg tùy giống thì đầu tuần này đã chững lại, có giống lại giảm 100-200 đồng/kg.

Lượng doanh nghiệp vào thu mua lúa vẫn chưa đủ dù UBND tỉnh đã gửi nhiều văn bản đến doanh nghiệp. "Lượng doanh nghiệp vào thu mua lúa đã giảm 50% so với cùng kỳ vụ Hè Thu năm trước. Đây là tình trạng khá khó khăn”, ông Lâm nói

Tỉnh cũng phải đối mặt với khó khăn trong khâu vận chuyển. “UBND tỉnh họp thường xuyên, liên tục để tháo gỡ; họp với các địa phương như Đồng Tháp, Cần Thơ, Kiên Giang, An Giang, thống nhất thành lập đường dây nóng chung giữa các tỉnh. Tuy nhiên, doanh nghiệp thu mua ở nhiều tỉnh khác nhau, phải di chuyển khắp các tỉnh ĐBSCL nên cần sự thống nhất cho toàn bộ 19 tỉnh phía Nam đang giãn cách theo Chỉ thị 16”, ông Lâm thông tin. Lãnh đạo Sở NN&PTNT tỉnh An Giang cũng đề xuất Bộ NN&PTNT có chiến lược để liên kết tiêu thụ trong toàn vùng ĐBSCL chứ không riêng lẻ một vài địa phương.

Từ Cần Thơ, ông Nguyễn Tấn Nhơn, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh cho biết, hiện nay toàn tỉnh còn 64.000 tấn lúa, 217.000 tấn gạo tồn trong kho của các doanh nghiệp xuất khẩu gạo. Cần Thơ cũng tập trung kiến nghị tháo gỡ khó khăn trong lưu thông, thu mua lúa. Ông Nhơn nêu vấn đề: “Thủ tục mỗi tỉnh mỗi khác, kiến nghị Bộ NN&PTNT có ý kiến với Bộ Giao thông vận tải hướng dẫn các tỉnh cấp giấy cho lưu thông đường sông giống như xe tải trên đường bộ; các tỉnh cũng phải ưu tiên tiêm vaccine cho đội ngũ thu hoạch lúa gạo trong chuỗi".

Cần tư duy kinh tế nông nghiệp ngay lúc này

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam, Tổ trưởng Tổ công tác 970 nhấn mạnh: “Thời gian tới các địa phương cần tạo điều kiện tối đa cho các doanh nghiệp vào thu mua lúa. Nếu đã tích cực tháo gỡ mà vẫn khó khăn thì báo cáo ngay cho Tổ công tác 970”.

Về kết nối tiêu thụ nông sản, hiện nay mỗi ngày Tổ công tác 970 kết nối tiêu thụ khoảng 500 tấn nông sản. Được sự đồng ý của Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan, đầu tháng 9/2021, Tổ công tác 970 sẽ tiếp tục hoạt động kết nối tiêu thụ nông sản, tiếp tục thí điểm mô hình sàn giao dịch nông sản vừa sản xuất, vừa tiêu thụ. Việc kết nối này sẽ kéo dài suốt năm.

Thứ trưởng Nam khẳng định: “Dịch bệnh diễn biến khôn lường có thể đứt đoạn việc thu hoạch tại từng thôn, ấp nhỏ nhưng không có chuyện lúa đến kỳ không có người thu hoạch. Lúa trên đồng chưa thu hoạch là do chưa có người mua. Chỉ 2 tuần vừa qua khi liên ngành nông nghiệp – công thương vào cuộc diện tích thu hoạch lúa Hè Thu đã tăng từ hơn 600.000 ha lên 820.000 ha. Như vậy chỉ cần có “đầu ra” thì về cơ bản vẫn thu hoạch được”.

“Các Sở NN&PTNT nên thành lập Tổ điều hành thị trường nông sản ở các địa phương để phối hợp với Bộ NN&PTNT, thúc đẩy kết nối tiêu thụ nông sản”, Thứ trưởng Trần Thanh Nam đề nghị.

Chia sẻ với những khó khăn của các tỉnh ĐBSCL thời kỳ này, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan cho rằng, các địa phương cần chủ động nắm bắt thông tin hàng ngày thì liên kết mới hiệu quả, ví dụ giá nông sản (trong đó có giá lúa) phải báo cáo cố định vào giờ cụ thể, sau đó sẽ tập hợp cơ sở dữ liệu thành một cổng thông tin về giá nông sản khu vực. Từ đó, Bộ NN&PTNT và các doanh nghiệp sẽ cùng tham gia phân tích, dự báo được sản lượng, thị trường và giá cả.

“Không có quy định nào phủ kín được mọi ngóc ngách của cuộc sống, các địa phương cần có sự chủ động hơn. Ví dụ các địa phương nêu vấn đề “luồng xanh” đường thủy, theo tôi không cần phải chờ đến sự quyết định của Bộ Giao thông vận tải vì đã có “luồng xanh” ở đường bộ thì trên nguyên tắc này địa phương có thể xây dựng “luồng xanh” đường thủy”. Hay như vấn đề chưa tiếp cận được vốn ở các ngân hàng thương mại thì các địa phương cũng phải thấy rõ việc lâu nay các ngân hàng vốn e ngại với việc sản xuất nông nghiệp bấp bênh, lại thêm bệnh dịch ảnh hưởng đến sản xuất. Nếu lãnh đạo tỉnh không đối thoại cụ thể với ngân hàng thì rất khó tiếp cận nguồn vốn”, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh.

Theo Bộ trưởng Bộ NN&PTNT đây cũng chính là thời điểm các tỉnh ĐBSCL phải có tư duy sâu sắc về làm kinh tế nông nghiệp chứ không phải là sản xuất nông nghiệp đơn thuần.

“Giá lúa gạo mà xuống quá thấp thì chúng ta cũng phải tính phương án giảm diện tích để thay vào các cây trồng khác cho hiệu quả. Không thể đổi thành tích sản lượng xuất khẩu lấy sự rủi ro cho nông dân”, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nêu quan điểm.

Về việc tạo kết nối cung cầu và đưa các sản phẩm lên sàn giao dịch điện tử, Bộ trưởng cũng yêu cầu các địa phương tập trung xây dựng mã số vùng trồng và áp dụng các hệ thống sản xuất VietGap, GlobalGap để có thể kết nối với sàn thương mại hiệu quả. “Lượng vật tư phân bón dùng tại ĐBSCL cao hơn cả nước, có trường hợp tỉnh này gấp đôi tỉnh kia, nên chi phí sản xuất các tỉnh cũng chênh nhau rất nhiều. Cần phân tích thêm yếu tố đầu vào để căn cơ tính toán sản xuất hiệu quả, cùng với đó, củng cố hệ thống khuyến nông làm việc hiệu quả hơn nữa để có kết quả thực sự khi chuyển tư duy sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp”, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh.

Đỗ Hương