Không hợp thức hóa sai phạm khi tháo gỡ khó khăn về phát triển năng lượng

Tối 24/11, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 - 2030.

Nhiều chính sách có tác động lớn, vượt khung pháp luật hiện hành

Trình bày tóm tắt Tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, dự thảo Nghị quyết bổ sung một số cơ chế áp dụng cho các dự án BOT điện là dự án, công trình điện lực quan trọng, cấp bách của quốc gia nhằm đáp ứng yêu cầu của các nhà đầu tư và bên cho vay nước ngoài, tăng tính hấp dẫn để thu hút được nguồn vốn từ các tổ chức tài chính quốc tế, các tổ chức tín dụng nước ngoài, góp phần thúc đẩy việc triển khai các dự án.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên

Đồng thời, dư thảo bổ sung quy định về cơ chế sản lượng điện tối thiểu dài hạn và thời gian áp dụng cho các dự án nhiệt điện khí sử dụng LNG nhập khẩu để tháo gỡ khó khăn cho các dự án điện nói chung và góp phần thúc đẩy triển khai các dự án điện khí, LNG.

Để thúc đẩy và triển khai hiệu quả hơn cơ chế mua bán điện trực tiếp, dự thảo Nghị quyết quy định mở rộng đối tượng cho phép đơn vị bán lẻ điện tại khu công nghiệp, khu kinh tế, khu chế xuất, cụm công nghiệp, khu công nghệ cao, khu công nghệ thông tin tập trung, khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao tham gia trực tiếp cơ chế mua bán điện; bổ sung rõ hơn quy định về giá mua bán điện thông qua cơ chế mua bán điện trực tiếp do các bên tự đàm phán, thỏa thuận thống nhất, không theo quy định chung về khung giá mua bán điện…

Dự thảo Nghị quyết đã quy định việc thay thế quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư dự án đối với dự án đầu tư kinh doanh điện lực không thuộc trường hợp đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư và dự án đầu tư kinh doanh điện lực thuộc trường hợp đầu thầu lựa chọn nhà đầu tư.

Đối với các dự án, công trình lưới điện truyền tải trong quy hoạch phát triển điện lực, UBND cấp tỉnh quyết định giao doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ hoặc doanh nghiệp do doanh nghiệp này nắm giữ 100% vốn điều lệ làm chủ đầu tư.

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, Thường trực Ủy ban tán thành sự cần thiết ban hành Nghị quyết trình Quốc hội xem xét, thông qua theo trình tự, thủ tục rút gọn tại Kỳ họp này. Đồng thời, đề nghị cơ quan soạn thảo làm rõ cơ chế kiểm soát khi thực hiện các chính sách đặc thù. Chính phủ báo cáo, xin ý kiến cấp có thẩm quyền về các cơ chế, chính sách đề xuất, bảo đảm đầy đủ cơ sở chính trị; rà soát các quy định cụ thể, bám sát Quy định số 178-QĐ/TW và 189-QĐ/TW về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày báo cáo thẩm tra.

Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục phối hợp với Bộ Quốc phòng, Bộ Công an rà soát, bổ sung đánh giá và quy định để bảo đảm về quốc phòng, an ninh; đồng thời rà soát chính xác các nội dung báo cáo; rà soát kỹ lưỡng, thiết kế chính sách thận trọng, bảo đảm các cơ chế, chính sách được ban hành không hợp thức hóa các sai phạm trước đó. Bên cạnh đó, lưu ý không tạo khoảng trống pháp lý để có thể phát sinh gian lận, tiêu cực khi tổ chức áp dụng.

Tính toán kỹ việc cho phép thế chấp quyền sử dụng đất tại ngân hàng nước ngoài

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ, Bộ Chính trị đã có Kết luận về xử lý vướng mắc giá ưu đãi mua điện (giá FIT) của các dự án năng lượng tái tạo.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ tiếp thu ý kiến của Bộ Chính trị, ý kiến hợp lý của các cơ quan, tiếp tục chỉ đạo các Bộ, ngành rà soát, đánh giá lại các dự án; bổ sung, hoàn thiện giải pháp xử lý căn cơ, phù hợp, công bằng, không để xảy ra hệ lụy. Đồng thời, tính toán thiệt hại của Nhà nước, doanh nghiệp, không hợp thức hóa các sai phạm, hoàn thiện Đề án để kịp thời báo cáo Bộ Chính trị cho chủ trương xử lý.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại phiên họp.

Nhấn mạnh tại Kỳ họp thứ 10 này, Quốc hội dự kiến xem xét thông qua nhiều dự án luật liên quan, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ chỉ đạo làm rõ các nội dung trong dự thảo Nghị quyết có thể được xử lý trong những dự án luật đang trình ra Kỳ họp này hay không.

Chủ tịch Quốc hội cũng yêu cầu cơ quan soạn thảo tính toán thật kỹ việc cho phép áp dụng luật nước ngoài với dự án BOT điện, dự án công trình điện quan trọng cấp bách của quốc gia cũng như việc cho phép thế chấp quyền sử dụng đất tại các tổ chức tài chính quốc tế, các tổ chức tín dụng nước ngoài thông qua các tổ chức tín dụng được phép hoạt động tại Việt Nam.

Theo Chủ tịch Quốc hội, hiện nay pháp luật về đất đai chưa cho phép thế chấp quyền sử dụng đất tại các tổ chức tài chính quốc tế, tổ chức tín dụng nước ngoài. Do đó, trường hợp cần thiết quy định thì phải đánh giá tác động cụ thể, xin ý kiến các cấp có thẩm quyền tương tự như chính sách dành cho Trung tâm tài chính quốc tế.

Ngoài ra, cần chú ý quy định về cơ chế mua bán điện trực tiếp; quy định giá điện trong hợp đồng mua bán điện được tính bằng USD và Chính phủ bảo lãnh hỗ trợ chuyển đổi sang USD đối với doanh thu của dự án; quy định dự án điện gió ngoài khơi được áp dụng sản lượng điện hợp đồng tối thiểu dài hạn 90% sản lượng điện bình quân nhiều năm trong thời hạn trả nợ gốc vốn vay.

Về bảo lãnh Chính phủ với các tập đoàn, doanh nghiệp, Chủ tịch Quốc hội đề nghị làm rõ hình thức bảo lãnh gián tiếp; đánh giá toàn diện tác động quy định này đối với an toàn nợ công, ổn định tài khóa; dự liệu đầy đủ các rủi ro, làm rõ giải pháp để giảm thiểu rủi ro tài chính nhà nước. “Trường hợp dự án Nghi Sơn là một bài học rất đắt giá cho chúng ta. Do vậy, phải đánh giá về phát sinh trách nhiệm tài chính lớn với Nhà nước không thể lường trước ở thời điểm đàm phán ký hợp đồng”, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Hoàng Yến