'Không làm được cái gì thì tất cả đều đổ cho thể chế hết là không đúng'

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu tại tổ. Ảnh: Duy Linh.

Tiếp tục Kỳ họp thứ sáu, sáng 24/10, Quốc hội thảo luận tại tổ các nội dung về kinh tế, xã hội, ngân sách, kết quả rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật theo quy định tại Nghị quyết số 101/2023/QH15.

Nêu ý kiến về kết quả rà soát văn bản quy phạm pháp luật, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nói, từ kết luận của Hội nghị Trung ương 7 đến diễn biến của Kỳ họp thứ năm, Quốc hội khóa XV, đã nhận diện một bộ phận cán bộ, công chức đùn đẩy, né tránh trách nhiệm hoặc sợ sai không dám làm, làm chưa hết chức năng, nhiệm vụ được giao.

“Đại biểu Quốc hội cũng đặt vấn đề vì sao có tình trạng ấy? Đó là do vướng mắc về pháp luật hay do khâu tổ chức thực hiện, hay cả hai? Mức độ đến đâu?”, ông Huệ nêu vấn đề.

Để góp phần giải bài toán đó, Nghị quyết chung của Kỳ họp thứ năm giao Chính phủ tổng rà soát hệ thống pháp luật, từ luật đến pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, nghị định, thông tư, quyết định cá biệt của Thủ tướng có tính quy phạm pháp luật, tập trung vào 22 lĩnh vực trọng tâm, ông Vương Đình Huệ cho biết.

Theo Chủ tịch Quốc hội, Chính phủ đã rất nghiêm túc thực hiện việc này, đã thành lập tổ công tác do Phó thủ tướng Trần Lưu Quang làm Tổ trưởng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp làm Tổ phó và cơ quan thường trực. Để bảo đảm tính độc lập, hỗ trợ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng thành lập 1 tổ công tác do Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định làm Tổ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng làm Tổ phó. Các đoàn đại biểu Quốc hội, thường trực 63 HĐND cấp tỉnh/thành phố, các ủy ban, Hội đồng Dân tộc cũng được đề nghị rà soát một cách độc lập để đánh giá.

Kết quả rà soát đã được Chính phủ báo cáo đầy đủ tới các đại biểu Quốc hội, kèm theo đó là báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp uật. Rà soát lần này tập trung vào 523 văn bản, trong đó có 66 luật, 2 pháp lệnh, 8 nghị quyết của Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội, 167 nghị định của Chính phủ, 63 quyết định của Thủ tướng Chính phủ, 217 thông tư.

Đánh giá chung cho thấy các văn bản quy phạm pháp luật được rà soát nói chung và trong 22 lĩnh vực trọng tâm nói riêng cơ bản đều phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, quy định của Hiến pháp, tương thích với điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

“Kết luận này rất quan trọng, đã giải đáp câu chuyện: Những ý kiến cho rằng do sợ sai, không làm được, vướng mắc cái này, cái kia mà đổ hết cho hệ thống pháp luật là không đúng”, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ khẳng định.

Ông dẫn chứng Luật Đầu tư công chỉ 1, 2 điểm thôi, không phải vấn đề vướng mắc gì liên quan đến tổ chức thực hiện. Có những năm đầu tư công giải ngân được đến 97%, hay năm nay phấn đấu 95%, trong khi tổng đầu tư công năm nay gấp đôi những năm bình thường, hơn 700.000 tỷ đồng.

“Nhưng nếu nói tất cả do tổ chức thực hiện cũng không đúng nốt. Có vướng mắc cả trong hệ thống pháp luật, có chồng chéo, có chưa hợp lý, nhưng kết luận của cả Chính phủ và Quốc hội đều nói số lượng văn bản và nội dung qua rà soát phát hiện có mâu thuẫn, chồng chéo là không có nhiều” , ông Vương Đình Huệ phân tích.

Chủ tịch Quốc hội cũng nêu rõ, nhiều nội dung các địa phương, bộ, ngành đưa lên thực tế không phải là vướng mắc, mà là chưa có văn bản hướng dẫn chi tiết hoặc do cách hiểu ở dưới không đúng. Có tình trạng hỏi, nhưng không có trả lời, hoặc trả lời chung chung chứ không phải do nghị định, thông tư, cũng chẳng phải do luật. Có nhiều văn bản ban hành không kịp thời, luật có rồi, nhưng nghị định, thông tư chưa ban hành nên chưa thực hiện được. Đó là chưa kể nghị định không phù hợp với luật, thông tư không phù hợp với nghị định. Có cả văn bản điều hành không đúng với tinh thần pháp luật.

Qua rà soát, một kết luận nữa, theo Chủ tịch Quốc hội là rất mừng, khi 70% số lượng các vấn đề phát hiện có nội dung chồng chéo, mâu thuẫn cần phải sửa ngay đã nằm trong các dự án luật mà Quốc hội sắp bấm nút. Riêng Luật Đất đai có 34 việc, Luật Đấu giá tài sản 24 việc, hay Luật Nhà ở, Luật kinh doanh bất động sản… đều sẽ được giải quyết tại Kỳ họp thứ 6 cũng như chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của năm 2024.

Chỉ có 30% số lượng các vấn đề phát hiện có bất cập, vướng mắc, chồng chéo chưa có trong Kết luận 19 của Bộ Chính trị và Kế hoạch 81 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, giao các cơ quan liên quan tiếp tục nghiên cứu, xây dựng chính sách, đề xuất sửa đổi, bổ sung.

“Tinh thần Kế hoạch 81 không phải đóng cứng, là khung thôi. Có cái rà soát nhưng không sửa, có cái không thuộc diện rà soát mà phát hiện được chúng ta vẫn sửa”, ông Vương Đình Huệ lưu ý.

Chủ tịch Quốc hội dẫn chứng một số nội dung chưa có trong Kết hoạch 81 như Luật Lâm nghiệp, nhưng còn có nội dung vướng. “Luật nói cho phép trồng cây dược liệu dưới tán rừng, nhưng lại giao cho chủ rừng. Mà chủ rừng lại là các ban quản lý, ban quản lý lại không có chức năng kinh doanh thì làm sao giao cho người ta trồng dược liệu được. Hoặc trồng 1 cột điện trong đất rừng tự nhiên cũng vướng”, ông Huệ nêu ví dụ cụ thể.

Nguyễn Lê