Khu công nghiệp 'tắc' hạ tầng: Doanh nghiệp ứ đọng vốn, đường xong không sử dụng

4 điểm nghẽn khiến doanh nghiệp ứ đọng vốn

Tại diễn đàn Phát triển khu công nghiệp Việt Nam 2025 diễn ra hôm nay (29/5), bà Nguyễn Thị Dung, Phó Chủ tịch Liên chi hội Bất động sản công nghiệp Việt Nam (VIREA), nhận định, trong bối cảnh đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới, đầu tư hạ tầng khu công nghiệp không chỉ là nhu cầu cấp thiết mà còn là cơ hội đầy tiềm năng.

Trong khi dòng vốn đầu tư toàn cầu có xu hướng suy giảm, Việt Nam lại "ngược dòng" khi thu hút mạnh mẽ vốn FDI. Đáng chú ý, lĩnh vực kinh doanh bất động sản đã đạt 2,63 tỷ USD, tạo ra nhu cầu lớn đối với đất công nghiệp và cơ sở hạ tầng đi kèm.

Tuy nhiên, bà Dung cho rằng, việc đầu tư phát triển hạ tầng khu công nghiệp đang vướng 4 điểm nghẽn chính.

Đó là thủ tục hành chính có quy trình phê duyệt phức tạp, quy hoạch hạ tầng thiếu đồng bộ và tầm nhìn dài hạn, giải phóng mặt bằng còn gặp khó khăn trong công tác đền bù và tái định cư, việc kết nối hạ tầng còn thiếu đồng bộ.

Diễn đàn Phát triển khu công nghiệp Việt Nam 2025, ngày 29/5. Ảnh: Hồng Khanh

"Các điểm nghẽn này khiến doanh nghiệp bị ứ đọng nguồn vốn, không phát huy được hiệu quả đầu tư. Vẫn còn nhiều hạn chế về giải phóng mặt bằng làm ảnh hưởng đến việc nghiệm thu, quyết toán, dẫn đến thực tế là có những đoạn đường thi công xong nhiều năm không ai sử dụng vì không kết nối được", bà Dung nói.

Phát biểu tại diễn đàn, ông Phạm Thanh Bình, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến, Thông tin và Hỗ trợ đầu tư phía Bắc, Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Tài chính), cho biết hiện cả nước có 416 khu công nghiệp, với tổng diện tích gần 129.000ha. Tuy nhiên, mới chỉ có 6 khu công nghiệp sinh thái được thí điểm với sự hỗ trợ của UNIDO tại Ninh Bình, Đà Nẵng, Cần Thơ và TPHCM.

Ông Bình thẳng thắn nhìn nhận, phần lớn khu công nghiệp vẫn vận hành theo mô hình truyền thống, phân tán hạ tầng xử lý, thiếu tích hợp dịch vụ hậu cần - đổi mới - đào tạo, chưa phát huy hiệu quả sử dụng đất hay năng lượng.

Về nguồn lực nhân lực, báo cáo của Bộ Khoa học và Công nghệ cho thấy, chỉ khoảng 15% doanh nghiệp trong các khu công nghiệp có khả năng tiếp nhận công nghệ cao hoặc tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Theo ông Nguyễn Văn Tiến, Phó Chủ tịch VIREA, Việt Nam chủ yếu thu hút FDI ở các ngành sử dụng nhiều lao động, giá trị gia tăng thấp, ít có sự lan tỏa công nghệ.

Do đó, các mô hình tiên tiến như khu công nghiệp sinh thái, công nghệ cao, tích hợp còn hạn chế về số lượng. Tình trạng thiếu hụt lao động chất lượng cao, nhất là lĩnh vực tự động hóa, quản trị sản xuất hiện đại ngày càng gia tăng.

Chuyển đổi mô hình là yêu cầu tất yếu

Từ thực tiễn trên, ông Phạm Thanh Bình nhấn mạnh, việc chuyển đổi sang mô hình khu công nghiệp thông minh, khu công nghiệp sinh thái và khu công nghiệp tích hợp các dịch vụ công nghệ, đổi mới sáng tạo, logistics xanh là yêu cầu tất yếu để duy trì lợi thế cạnh tranh trong thu hút đầu tư chất lượng cao.

Theo ông Bình, các khu công nghiệp không thể tồn tại như một thực thể riêng lẻ, mà cần được quy hoạch tích hợp với đô thị, cảng biển, cao tốc, trung tâm giáo dục và đổi mới sáng tạo. Điều này đòi hỏi phải thay đổi tư duy phát triển theo hướng liên ngành, cùng với sự phối hợp chặt chẽ giữa các địa phương trong vùng.

Ông cũng đề xuất xây dựng bộ tiêu chí cụ thể trong việc cấp phép, vận hành khu công nghiệp thông minh, sinh thái. Đồng thời, cần có các chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng cho những dự án áp dụng mô hình tuần hoàn nước, tái chế chất thải và sử dụng năng lượng sạch, khuyến khích mô hình khu công nghiệp tuần hoàn.

Về triển vọng bất động sản khu công nghiệp, bà Nguyễn Thị Dung cho hay, theo quy hoạch đến năm 2030, Việt Nam dự kiến có thêm 221 dự án quy hoạch mới, 74 dự án mở rộng, 23 khu điều chỉnh quy hoạch và 299 khu sẽ được thành lập khi đủ điều kiện.

Bà Dung đánh giá, quy mô phát triển lớn này đang tạo ra một môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực phát triển hạ tầng khu công nghiệp. Hiện nhu cầu thuê đất có xu hướng dịch chuyển sang các tỉnh, thành cấp 2 do quỹ đất tại các khu vực trung tâm ngày càng khan hiếm.

Hồng Khanh