Từ chỉ đạo 'nóng', giải phóng thị trường vàng bằng cách nào?
Theo các chuyên gia, cần thay đổi cấu trúc thị trường một cách căn cơ, bằng cách xóa thế độc quyền, phát hành tín chỉ vàng và xây dựng sàn giao dịch vàng hiện đại để kiểm soát và huy động hiệu quả nguồn lực vàng đang 'ngủ yên' trong dân.
Sau hàng loạt chỉ đạo quyết liệt từ Tổng Bí thư và Thủ tướng Chính phủ, thị trường vàng trong nước bắt đầu có những chuyển biến rõ nét, giá vàng miếng SJC giảm mạnh, chênh lệch với giá vàng thế giới thu hẹp dần.
Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng đã đến lúc cần thay đổi cấu trúc thị trường một cách căn cơ, bằng cách xóa thế độc quyền, phát hành tín chỉ vàng và xây dựng sàn giao dịch vàng hiện đại để kiểm soát và huy động hiệu quả nguồn lực quý giá đang “ngủ yên” trong dân.
Khách hàng xếp hàng chờ gọi tên vào mua vàng miếng tại Công ty Vàng bạc Đá quý Sài Gòn (SJC) vào sáng 29-5. Ảnh: THÙY LINH
Vàng vừa giảm vừa lắng nghe chính sách
Mở cửa phiên giao dịch ngày 29-5, giá vàng miếng SJC được các doanh nghiệp đồng loạt giảm mạnh đến 1,5 triệu đồng/lượng so với cuối phiên hôm trước, đưa giá về 114,7 triệu đồng/lượng ở chiều mua, 117,2 triệu đồng/lượng ở chiều bán.
Nhưng đến 11 giờ, mỗi lượng vàng miếng tại Công ty SJC đã phục hồi dần về 115,5 triệu đồng/lượng (mua) và 118 triệu đồng/lượng (bán), chỉ còn giảm 700.000 đồng/lượng.
Giá vàng nhẫn 9999 cũng có diễn biến tương tự nhưng mức phục hồi không đáng kể.
Chỉ khi có thêm doanh nghiệp được tham gia sản xuất, nhập khẩu vàng miếng hợp pháp và minh bạch, thị trường mới có thể đạt được trạng thái cạnh tranh lành mạnh, kéo giá vàng trong nước tiến gần hơn với giá thế giới.
Trên thị trường quốc tế, giá vàng rơi khỏi mốc 3.300 USD/ounce, xuống còn 3.267 USD/ounce, giảm khoảng 50 USD/ounce, tương ứng giảm gần 1,6 triệu so với phiên gần nhất. Hiện giá vàng thế giới quy đổi theo tỉ giá Vietcombank vào khoảng 103 triệu đồng/lượng chưa bao gồm các loại thuế, phí.
Trước đó, tại cuộc họp Thường trực Chính phủ về quản lý thị trường vàng cuối tuần trước, Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng yêu cầu Ngân hàng Nhà nước tăng cường quản lý, nhanh chóng đưa chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới xuống mức chỉ còn khoảng 1%-2%, không thể để trên 10% như vừa qua.
Đồng thời, có giải pháp tăng cung và giảm cầu, quản lý, kiểm soát chặt chẽ, tăng cường thanh tra, kiểm tra và ngăn chặn, xử lý nghiêm hành vi buôn lậu, ngăn chặn việc thao túng, găm hàng, đội giá, làm lũng đoạn thị trường...
Một mũi tên bắn trúng nhiều mục tiêu
Tại buổi làm việc với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương về cơ chế, chính sách quản lý hiệu quả thị trường vàng, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh việc nghiên cứu, tham khảo kinh nghiệm quốc tế để đề xuất việc triển khai thành lập sở giao dịch vàng quốc gia hoặc cho phép đưa vàng vào giao dịch trên sở giao dịch hàng hóa, hoặc lập sàn giao dịch vàng trong Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.
Xây dựng thị trường giao dịch vàng tín chỉ được xem là một mũi tên trúng nhiều mục tiêu. Ảnh: PV
Bàn về vấn đề này, PGS-TS Nguyễn Hữu Huân, chuyên gia tài chính ngân hàng, nêu quan điểm: Xóa độc quyền vàng miếng cũng chưa thực sự tạo nên bước ngoặt hoàn toàn mới cho thị trường vàng trong nước.
Trước khi có Nghị định 24/2012, nhiều doanh nghiệp trong nước được phép sản xuất vàng miếng. Tuy nhiên, điều này đã đặt ra không ít lo ngại về chất lượng vàng, đặc biệt là vấn đề hàm lượng vàng không đạt chuẩn, tức tình trạng vàng thiếu tuổi, gây thiệt hại cho người tiêu dùng. Đó cũng chính là lý do Ngân hàng Nhà nước phải siết chặt quản lý hoạt động sản xuất vàng miếng để đảm bảo quyền lợi người tiêu dùng và ổn định thị trường.
Cho dù xóa bỏ độc quyền sản xuất vàng miếng SJC và cho phép cả 100 doanh nghiệp tham gia sản xuất vàng miếng thì cũng không thể giải quyết được vấn đề chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới đang cao. Bởi nguyên nhân của tình trạng này không đến từ việc độc quyền sản xuất vàng miếng SJC, mà nó đến từ việc khan hiếm nguồn cung vàng nguyên liệu.
Để đưa giá vàng trong nước về sát với giá vàng thế giới, chúng ta phải giải quyết được bài toán về nguồn cung. Nhưng chúng ta không thể dùng nguồn ngoại tệ dự trữ hiện nay để nhập khẩu vàng nguyên liệu.
Tuy nhiên, để giảm áp lực lên thị trường vàng vật chất, Ngân hàng Nhà nước có thể nghiên cứu phương án phát hành tín chỉ vàng và sớm thành lập sàn giao dịch vàng. Việc này vừa giải quyết được vấn đề giao nhận vàng vật chất và vừa đáp ứng được nhu cầu của những người đầu tư lướt sóng vàng.
Ngoài ra, chúng ta cần có chính sách thu hút vàng trong dân bằng cách Ngân hàng Nhà nước đứng ra trực tiếp huy động vàng và trả lãi cho người dân bằng VND. Và khi đáo hạn, người dân vẫn được quyền nhận lại vàng vật chất. Với nguồn lực này, Nhà nước có thể dùng để đầu tư cơ sở hạ tầng, thay vì đi vay ngoại tệ từ nước ngoài. Cần phải nói rõ rằng tín chỉ vàng này vẫn giao dịch được trên sàn giao dịch vàng hoặc sang tay mà không vi phạm pháp luật.
Xây dựng thị trường giao dịch vàng tín chỉ được xem là một mũi tên trúng nhiều mục tiêu, bởi nó vừa giúp cởi trói về mặt pháp lý trong việc giao dịch vàng miếng, vừa tăng thanh khoản cho thị trường vàng miếng, vừa giải quyết được gốc rễ là vàng trong dân quá nhiều mà không huy động được.
Người dân mua vàng kiểu “hên xui”
Sau hàng loạt chỉ đạo quyết liệt của Tổng Bí thư và Thủ tướng Chính phủ về việc chấn chỉnh thị trường vàng, những chuyển động đáng chú ý đã xuất hiện. Một trong những thay đổi rõ nét nhất là khoảng cách giữa giá vàng trong nước và thế giới bắt đầu thu hẹp. Từ mức chênh lệch kỷ lục 18-20 triệu đồng/lượng vào đầu tháng, đến sáng 29-5, khoảng cách này giảm còn khoảng 15 triệu đồng/lượng. Dù vậy, đây vẫn được đánh giá là mức chênh lệch “vô lý”, phản ánh sự méo mó trong cung - cầu và cấu trúc thị trường.
Ghi nhận của Pháp Luật TP.HCM trong phiên giao dịch sáng cùng ngày cho thấy thị trường vàng vẫn chưa hạ nhiệt. Tại Công ty SJC, điểm giao dịch quen thuộc của người mua bán vàng tại TP.HCM cho thấy số lượng khách hàng đến mua tiếp tục cao hơn nhiều so với số người bán.
Đại diện Công ty SJC cho biết do lực cầu tăng trong khi nguồn cung vẫn hạn chế, công ty buộc phải áp dụng hạn mức mua đối với từng khách hàng. Mỗi người chỉ được mua tối đa 1 lượng vàng miếng SJC/ngày, còn vàng nhẫn 9999 chỉ được mua 1 chỉ/người/ngày.
Một nhân viên cửa hàng tiết lộ: “Có khoảng 30 người lấy số thứ tự và ngồi chờ nhưng phần lớn đều không chắc chắn liệu đến lượt mình còn vàng để mua hay không, do người bán quá ít”.
Đại biểu Quốc hội Trần Anh Tuấn (TP.HCM). Ảnh: MAI MAI
Xóa độc quyền vàng miếng là “mồ chôn” của buôn lậu và chênh lệch giá vàng
Trao đổi với báo chí bên hành lang Quốc hội sáng 29-5, đại biểu Trần Anh Tuấn (TP.HCM) cho rằng việc xóa độc quyền vàng miếng, tạo điều kiện cho một số doanh nghiệp nhập khẩu vàng là cần thiết và lẽ ra cần làm từ vài năm trước.
“Với quy trình vừa kiểm soát sản xuất, phân phối, nhập khẩu vàng miếng hiện nay thì chưa đúng với nguyên tắc hoạt động của thị trường; đồng thời rất khó để xử lý, giải quyết những chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới, kể cả câu chuyện buôn lậu vàng qua biên giới” - ông Tuấn nhìn nhận.
Theo ông Tuấn, khi các doanh nghiệp được tạo điều kiện nhập khẩu vàng (kể cả sản xuất, bán) như những hàng hóa khác thì khoảng cách chênh lệch giữa giá vàng miếng trong nước và thế giới sẽ được rút ngắn.
Từ đó, ông Tuấn cho rằng cần tạo điều kiện, cấp phép cho nhiều doanh nghiệp nhập khẩu vàng miếng, tạo nguồn cung dồi dào, giúp cân bằng lại mức chênh lệch của giá vàng trong nước với thế giới.
“Chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm sẽ tạo điều kiện tốt hơn trong bình ổn vàng, kiểm soát và hạn chế được vấn đề buôn lậu vàng miếng qua biên giới” - đại biểu Tuấn nhấn mạnh và cho rằng có thể mở rộng sản xuất vàng miếng nếu doanh nghiệp đáp ứng đủ điều kiện chứ không chỉ dừng ở việc chỉ định như hiện nay.
Còn đại biểu Trịnh Xuân An (Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại) cho hay việc Tổng Bí thư yêu cầu xóa độc quyền vàng miếng, nghiên cứu lập sở giao dịch vàng quốc gia, mở rộng quyền nhập khẩu có kiểm soát… là bước đi cần thiết, có cơ sở pháp lý và thực tiễn.
“Vàng không phải là lĩnh vực quá to tát như bất động sản hay chứng khoán nhưng lại trở thành điểm nóng vì không được quản lý đúng với bản chất là một loại hàng hóa” - ông An nhận định.
Ông An cho rằng Nghị định 24 về quản lý vàng đã lỗi thời, cần được sửa đổi theo hướng bỏ độc quyền một cách có kiểm soát. Nhà nước vẫn quản lý hoạt động sản xuất vàng miếng nhưng nên cho phép nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia sản xuất, nhập khẩu và kinh doanh vàng, thay vì chỉ giao cho một tổ chức.
Đại biểu An cũng cảnh báo không nên biến vàng thành tài sản trú ẩn, nơi cất giấu dòng tiền bất hợp pháp hoặc công cụ để rửa tiền. Đồng thời, ông ủng hộ thúc đẩy phát triển vàng trang sức mỹ nghệ - lĩnh vực còn nhiều dư địa và có thể tăng thu cho ngân sách.
“Giao các tổ chức tín dụng bán vàng là không đúng nguyên tắc thị trường” - ông An nói và cho rằng cần để thị trường vàng vận hành theo cung - cầu, không nên áp đặt cơ chế hành chính ai được bán, ai được mua.
Về đề xuất thành lập sở giao dịch vàng quốc gia, ông An đồng tình nhưng nhấn mạnh đây phải là sàn giao dịch minh bạch, có kiểm soát nguồn gốc hàng hóa, tránh biến tướng thành “sàn vàng ảo” như từng xảy ra trước đây.•
Khi thị trường vàng bị “nhốt trong lồng” chính sách
Một số nhiều chuyên gia cho rằng để bình ổn thị trường một cách bền vững, cần sớm hiện thực hóa yêu cầu “xóa độc quyền vàng miếng” như Tổng Bí thư đã chỉ đạo. Chỉ khi có thêm doanh nghiệp được tham gia sản xuất, nhập khẩu vàng miếng hợp pháp và minh bạch, thị trường mới có thể đạt được trạng thái cạnh tranh lành mạnh, kéo giá vàng trong nước tiến gần hơn với giá thế giới.
Trao đổi với Pháp Luật TP.HCM về mục tiêu thu hẹp chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới, TS Nguyễn Thế Hùng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam, cho rằng điều này hoàn toàn phụ thuộc vào cung cầu thực tế trên thị trường. “Về nguyên tắc, khi cầu vượt cung, giá sẽ tăng, vàng cũng không phải ngoại lệ. Nếu nguồn cung vàng được bổ sung, giá vàng trong nước sẽ giảm nhưng mức giảm đến đâu sẽ phụ thuộc vào lượng vàng được bổ sung thêm vào thị trường” - ông Hùng phân tích.
Một điểm nghẽn lớn hiện nay, theo ông Hùng là hoạt động của các doanh nghiệp sản xuất vàng trang sức. Dù Nghị định 24/2012 cho phép nhập khẩu vàng nguyên liệu nhưng hơn 10 năm qua, các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh không được cấp hạn ngạch nhập khẩu. Hệ quả là họ phải mua vàng trôi nổi trên thị trường với giá cao và không rõ nguồn gốc, điều này đồng nghĩa đẩy rủi ro cuối cùng về phía người tiêu dùng vì họ sẽ phải mua vàng với giá cao hơn nhiều so với giá vàng thế giới.
Dẫn chứng từ số liệu của Hội đồng Vàng thế giới, ông Hùng cho biết trung bình mỗi năm Việt Nam nhập khoảng 40-50 tấn vàng, tương đương khoảng 5 tỉ USD theo giá hiện nay. “Trong khi đó, các mặt hàng tiêu dùng không tái tạo được ngoại tệ như thuốc lá, ô tô, điện thoại... có kim ngạch nhập khẩu tới 8-10 tỉ USD/năm. Thậm chí, ngay cả khi vàng “ngủ yên” trong dân vẫn là tài sản, là ngoại tệ tiềm tàng nên không thể xem việc nhập khẩu vàng nguyên liệu là hao tổn hay chảy máu ngoại tệ. Thất thoát ngoại tệ chỉ xảy ra khi vàng bị nhập lậu qua biên giới mà thôi” - ông Hùng nói.
Một bất cập khác được ông Hùng chỉ ra là thuế xuất khẩu 1% đang áp dụng với vàng trang sức. Doanh nghiệp nhập vàng nguyên liệu với giá thế giới nhưng khi xuất khẩu lại bị đánh thuế, khiến giá thành cao hơn giá thế giới, không thể cạnh tranh nổi. Trong khi đó, họ còn phải gánh thêm hàng loạt chi phí như nhân công, máy móc, khấu hao… Nếu được gỡ bỏ thuế xuất khẩu và đảm bảo nguồn cung vàng nguyên liệu sẽ tạo động lực mạnh mẽ cho xuất khẩu vàng trang sức, thu hút nguồn thu ngoại tệ về cho quốc gia.•
Nguồn PLO: https://plo.vn/tu-chi-dao-nong-giai-phong-thi-truong-vang-bang-cach-nao-post852491.html
