Khu tái định cư... chưa thể an cư

Hạ tầng xuống cấp

Dự án khu tái định cư thủy lợi Phước Hòa có 2 khu: khu 10 ha (ấp Suối Ngang) và khu 80 ha (ấp 6) thuộc xã Nha Bích. Cả hai khu đều có địa hình bằng phẳng, giáp đường nhựa, thuận tiện cho việc sinh sống lâu dài. Trong đó, khu 10 ha chỉ cách quốc lộ 14 hơn 1km, còn khu 80 ha cách quốc lộ 14 hơn 5km, đường giao thông đi lại thuận tiện, dễ dàng. Hạ tầng thiết yếu phục vụ sinh hoạt của người dân ở hai khu tái định cư, điện, nước, đường giao thông đầu tư tương đối hoàn chỉnh. Thế nhưng sau hơn 10 năm nhận đất tái định cư, mỗi khu chỉ có vài hộ đến ở.

Năm 2011, gia đình anh Thái Hồng Phong là hộ đầu tiên đến ở tại khu tái định cư 80 ha. Thời điểm đó, khu tái định cư chưa có điện, nước, anh phải câu nhờ cách xa nơi ở nửa cây số. Gần 3 năm trở lại đây, gia đình anh mới được sử dụng điện trong khu tái định cư.

Tại dự án thủy lợi Phước Hòa (xã Nha Bích, TX. Chơn Thành), nhà máy nước bỏ hoang và nhiều tuyến đường nhánh tại khu tái định cư 80 ha đã bị xuống cấp

Theo tìm hiểu, có nhiều nguyên nhân khiến người dân nhận đất tái định cư không đến ở. Đó là, một số hộ đã có nhà ở ổn định tại nơi khác, trong khi đất tái định cư quá xa trường học, chợ. Nguyên nhân chính là khu tái định cư không có điện, nước sinh hoạt. Công trình cấp nước tại khu 80 ha đầu tư xây dựng năm 2010, nhưng 9 năm sau, lưới điện trung, hạ thế và trạm biến áp mới được xây dựng để vận hành bơm nước. Do đầu tư dàn trải và quản lý chưa tốt nên các thiết bị đã xuống cấp, hư hỏng. Tại khu 80 ha, trước đây, bồn nước đã từng bị rơi xuống đất, một trạm biến áp bị trộm tháo lõi đồng bên trong.

Năm 2009, Nhà nước đầu tư hơn 1km đường nhựa vào khu tái định cư 80 ha. Trải qua nhiều năm, mặt đường bị bong tróc, xuất hiện nhiều ổ gà, ổ voi. Riêng các tuyến đường nhánh, kết cấu nền sỏi đỏ đã bị xói mòn, nhiều đoạn mương sạt lở, cỏ dại che phủ, càng làm cho khu tái định cư thêm hoang tàn.

Ông Phan Văn Hoành, Trưởng ấp 6, xã Nha Bích là một trong nhiều hộ dân bị thu hồi đất để thực hiện dự án thủy lợi Phước Hòa. Năm 2011, ông được cấp 18 lô đất tại khu tái định cư ấp 6, nhưng đến nay mới xây dựng nhà ở. Lý do ông chưa xây nhà vì còn chờ Nhà nước đầu tư công trình điện để vận hành cấp nước. Điều nghịch lý là khi có điện thì nhà máy nước lại bỏ hoang. Qua nhiều năm không sử dụng, công trình cấp nước đã xuống cấp. Người dân phải khoan giếng sâu hàng chục mét để lấy nước sinh hoạt. Ông Hoành cho biết: “Có nhiều người muốn xây nhà để ở nhưng thấy dự án thực hiện các hạng mục không đảm bảo, cho nên người dân còn chần chờ”.

Không còn nguồn vốn

Sau khi nhận đất tái định cư, các hộ dân đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Do khu đất bỏ hoang nhiều năm, không có người quản lý nên người dân đến trồng mì. Vì vậy, mốc ranh giới thực địa bàn giao cho các hộ dân trước đây đã bị làm sai lệch. Khi người dân có nhu cầu làm nhà phải đề nghị Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai thị xã Chơn Thành đo đạc, xác định lại mốc giới. Ông Đặng Văn Hiếu ở ấp 1, xã Nha Bích cho hay: “Trong số những hộ nhận đất tái định cư, nhiều gia đình có con trưởng thành đã tách hộ, chia đất cho con. Họ chưa làm nhà ở vì còn chờ Nhà nước đầu tư, nâng cấp sửa chữa các công trình điện, nước, đường giao thông. Tôi cũng dự kiến về đây xây nhà ở, nhưng khi nào khu này nâng cấp hạ tầng thì tôi sẽ về”.

Khu tái định cư 80 ha dự án thủy lợi Phước Hòa hoang vắng

Theo phê duyệt quy hoạch xây dựng khu dân cư nông thôn 80 ha, ngoài công trình điện, nước, khu tái định cư sẽ được bố trí, xây dựng các công trình công cộng, trường học, trung tâm văn hóa - thể thao, chợ, trạm y tế, trụ sở ấp, hoa viên và cây xanh. Đến nay, những công trình này vẫn chưa được triển khai xây dựng. Ông Hoành kiến nghị: “Khu dân cư không thể thiếu các công trình công cộng. Muốn các hộ dân về ở thì phải xây dựng đầy đủ các công trình đã được phê duyệt. Không thể cứ giao đất cho người dân rồi bỏ mặc hạ tầng xuống cấp”.

Khu tái định cư 10 ha dự án thủy lợi Phước Hòa hoang vắng

Hiện nay, cả hai khu tái định cư đều có chưa đến 10 nóc nhà. Các công trình công cộng tại khu 10 ha như trường học, công viên cây xanh cũng chưa được xây dựng. Riêng công trình cấp nước, nhà văn hóa đã xây dựng thì lại bỏ hoang lâu ngày xuống cấp, hư hỏng.

Được biết, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh đang thực hiện thủ tục bàn giao hạ tầng hai khu tái định cư cho UBND thị xã Chơn Thành quản lý. Công trình điện tại khu tái định cư đã bàn giao cho Điện lực thị xã Chơn Thành. Hiện nay, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh đang phối hợp Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tham mưu UBND tỉnh để bàn giao công trình cấp nước sinh hoạt cho đơn vị quản lý và khai thác vận hành.

Người dân tự khoan giếng lấy nước sinh hoạt tại khu tái định cư 80 ha

Tuyến đường chính tại khu 80 ha xuống cấp hư hỏng

Các công trình tại hai khu tái định cư thuộc dự án thủy lợi Phước Hòa được đầu tư bằng vốn vay của Ngân hàng Phát triển châu Á, Quỹ Phát triển Pháp (AFD). Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn giao tỉnh Bình Phước thực hiện hợp phần bồi thường khu lòng hồ dự án thủy lợi Phước Hòa trên địa bàn tỉnh. Cuối năm 2019, nguồn vốn xây dựng khu tái định cư dự án thủy lợi Phước Hòa kết thúc. Do vậy, việc nâng cấp, sửa chữa các công trình chưa thể thực hiện.

Tái định cư cho người dân khi thu hồi đất để thực hiện dự án là chủ trương đúng đắn và nhân văn. Tuy nhiên, cơ quan chức năng cần có phương án đầu tư nâng cấp các công trình trong khu tái định cư để người dân ổn định cuộc sống, tránh trường hợp “đánh trống bỏ dùi”.

Thùy Linh