Khung pháp lý blockchain: Chìa khóa mở tương lai kinh tế số Việt Nam

Ngày hội Blockchain Việt Nam 2025 tổ chức tại TP.Đà Nẵng

Tiềm năng của Việt Nam rất lớn

Ông Phạm Đại Dương, Phó Trưởng ban Chính sách, Chiến lược Trung ương, đã thừa nhận blockchain là "công nghệ nền tảng của kỷ nguyên chuyển đổi số" và Việt Nam đã xác định đây là một trong 11 lĩnh vực công nghệ chiến lược.

Tuy nhiên, việc chuyển từ nhận thức chính sách sang hành động cụ thể không phải là quá trình dễ dàng. Bà Nguyễn Ngọc Anh, Tổng Giám đốc SSIAM, đã chỉ ra rằng "blockchain chỉ phát huy giá trị khi kết nối với hệ sinh thái quốc tế". Điều này đòi hỏi Việt Nam không chỉ xây dựng quy định nội địa mà còn phải đảm bảo tính tương thích với các chuẩn mực quốc tế. Việt Nam cần "song song hợp lực quốc tế và khai mở tiềm lực nội địa xây dựng sandbox có trách nhiệm, biến thử nghiệm thành hạ tầng thực tế".

Thực tế cho thấy Việt Nam đang trong giai đoạn then chốt. Với giá trị giao dịch blockchain toàn cầu năm 2024 đạt hơn 4.300 tỉ USD và châu Á chiếm 40% thị phần, cơ hội để Việt Nam trở thành một trung tâm blockchain khu vực là có thật. Tuy nhiên, cửa sổ cơ hội này sẽ không mở mãi mãi. Các quốc gia khác trong khu vực cũng đang tích cực xây dựng khung pháp lý của riêng mình để thu hút đầu tư và nhân tài.

Kinh nghiệm từ sự phát triển thần kỳ của thị trường chứng khoán Việt Nam - từ vài công ty niêm yết năm 2000 đến hơn 1.600 công ty với thanh khoản 1,3 tỉ USD/ngày hiện tại - cho thấy rằng khi có khung pháp lý phù hợp và sự quyết tâm chính trị, Việt Nam hoàn toàn có thể tạo ra những bước đột phá ngoạn mục.

Bà Wanming Du từ FTSE Russell đã gọi giai đoạn hiện tại là "Đổi Mới 2.0" - một cuộc hiện đại hóa thể chế nhằm thu hút dòng vốn toàn cầu. Nếu như Đổi Mới 1.0 năm 1986 đã mở cánh cửa hội nhập kinh tế, thì blockchain có thể trở thành động lực chính của Đổi Mới 2.0, với điều kiện là phải có khung pháp lý đủ mạnh để hỗ trợ.

Câu hỏi then chốt hiện tại không phải là liệu Việt Nam có nên phát triển blockchain hay không, mà là làm thế nào để xây dựng được khung pháp lý vừa đảm bảo an toàn cho người dùng, vừa tạo điều kiện cho sự đổi mới và phát triển. Với tiềm năng lớn ở thị trường Việt Nam, với các doanh nghiệp quốc tế sẵn sàng đầu tư và với tiềm năng trở thành trung tâm blockchain khu vực, Việt Nam đang có trong tay những lá bài quý giá. Vấn đề là làm sao để chơi những lá bài này một cách khôn ngoan nhất.

Ba khuyến nghị đáng chú ý

Bà Lynn Hoàng, Giám đốc Binance Việt Nam, đã đưa ra những cảnh báo thẳng thắn về tình trạng hiện tại. Theo bà, mặc dù Việt Nam sở hữu tiềm năng rất lớn để trở thành trung tâm tài chính số của khu vực, song việc thiếu khung pháp lý phù hợp đang tạo ra nhiều rủi ro cho nhà đầu tư. Bà nhấn mạnh: "Người dùng là yếu tố quan trọng nhất trong việc bảo vệ tài sản, nếu không có quy định rõ ràng, mọi thứ có thể dễ dàng đi sai hướng".

Để giải quyết vấn đề này, bà Lynn Hoàng đã đưa ra ba khuyến nghị cụ thể và chi tiết gửi đến các cơ quan chức năng. Thứ nhất là việc thiết lập hệ thống giám sát chặt chẽ hoạt động của các sàn giao dịch tài sản số. Điều này không chỉ đơn thuần là việc cấp phép mà còn gồm cả việc theo dõi, đánh giá và đảm bảo các sàn hoạt động theo đúng quy định.

Khuyến nghị thứ hai về yêu cầu vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỉ đồng cho các sàn đủ điều kiện đặc biệt đáng chú ý. Con số này không phải là ngẫu nhiên mà được tính toán dựa trên quy mô thị trường và mức độ rủi ro. Với mức vốn này, chỉ những tổ chức có năng lực tài chính thực sự mạnh mới có thể tham gia thị trường, đồng thời tạo ra một lớp đệm an toàn cho người dùng trong trường hợp có vấn đề xảy ra.

Quan trọng không kém là khuyến nghị thứ ba về chuẩn bảo mật kỹ thuật cấp 4. Trong một thị trường mà bảo mật thông tin và tài sản số là yếu tố sống còn, việc đặt ra tiêu chuẩn kỹ thuật nghiêm ngặt sẽ loại bỏ những đối tác không đủ năng lực, đồng thời tạo niềm tin cho người dùng về sự an toàn của các giao dịch.

Đặc biệt, bà Lynn Hoàng còn đề xuất vai trò giám sát của Bộ Công an trong việc quản lý hoạt động này. Điều này phản ánh sự hiểu biết sâu sắc về đặc thù của thị trường blockchain, nơi mà các hoạt động bất hợp pháp có thể dễ dàng diễn ra nếu không có sự giám sát chặt chẽ từ các cơ quan có thẩm quyền.

Những khuyến nghị này không đơn thuần là ý kiến cá nhân mà phản ánh kinh nghiệm thực tế từ một trong những sàn giao dịch cryptocurrency lớn nhất thế giới. Binance đã hoạt động tại nhiều quốc gia với các khung pháp lý khác nhau, do đó những đề xuất từ đại diện Binance Việt Nam mang tính thực tiễn cao và có thể áp dụng được.

Tầm quan trọng của việc xây dựng khung pháp lý phù hợp được nhấn mạnh thêm khi nhìn vào bối cảnh quốc tế. Singapore đã tích hợp blockchain vào hạ tầng tài chính số với khung pháp lý rõ ràng. Hồng Kông (Trung Quốc) vừa ban hành quy định riêng cho stablecoin từ tháng 8.2025. Dubai đã trở thành điểm đến ưa thích của các quỹ và doanh nghiệp blockchain nhờ môi trường pháp lý thuận lợi. Những ví dụ này cho thấy rằng các trung tâm tài chính hàng đầu đều đã nhận ra tầm quan trọng của việc có khung pháp lý phù hợp để thu hút đầu tư và phát triển bền vững.

Bùi Tú