Khung pháp lý hoạt động dầu khí ở Ai Cập (Kỳ IX)

Ngày 13/2/2019, tại một trong những cuộc đấu thầu thăm dò dầu khí quốc tế lớn nhất Ai Cập, Bộ trưởng Bộ Dầu khí và Khai khoáng Ai Cập Tarek El Molla cho biết đã cấp phép khai thác dầu khí cho Shell, Eni, BP và Exxon Mobil tại 5 trong số 12 khu vực tô nhượng ở Địa Trung Hải và Nile Delta. Ảnh: Reuters/Tư liệu.

Cơ quan quản lý cấp phép môi trường cho các hoạt động dầu khí

Cơ quan Các vấn đề môi trường Ai Cập (The Egyptian Environmental Affairs Agency-EEAA), thuộc Bộ Các vấn đề môi trường Ai Cập, là cơ quan hành chính chịu trách nhiệm cấp các loại giấy phép môi trường cần thiết liên quan đến các hoạt động dầu khí và phối hợp với Tổng công ty Dầu khí Ai Cập EGPC/Công ty Cổ phần Khí đốt Tự nhiên Ai Cập EGAS giám sát các hoạt động hoặc vi phạm của các nhà thầu được cấp phép. Bất kỳ công ty dầu khí nào cũng phải tuân theo bản nghiên cứu Đánh giá Tác động môi trường (Environmental Impact Assessment-EIA) do EEAA thực hiện, để đánh giá mọi rủi ro môi trường liên quan đến hoạt động dầu khí sẽ được triển khai.

Việc đánh giá tác động môi trường được tiến hành dựa trên các tiêu chí và thông số kỹ thuật nhất định do EEAA quy định. Nếu kết quả đánh giá thuận lợi, công ty được cấp giấy phép hoạt động theo quy định. Công ty cũng phải xin giấy phép cho việc lưu trữ và xử lý vật liệu nguy hiểm và độc hại.

EGPC/EGAS sẽ cấp cho công ty điều hành một Bản đăng ký môi trường (Environmental Registry) và sẽ giám sát chặt chẽ để ghi lại bất kỳ hành vi vi phạm môi trường nào hoặc khiếu nại nào được gửi đến. EGPC/EGAS kiểm tra thường xuyên Bản đăng ký môi trường và công ty điều hành phải chấn chỉnh mọi vi phạm theo khuyến nghị của cơ quan có liên quan.

Tàu chở dầu thô của Ai Cập nằm tại Cảng El Ain El Sokhna, Vịnh Suez. Ảnh: Reuters.

Một lưu ý nữa là các tàu mang quốc tịch của một quốc gia thành viên của Công ước Barcelona và vận chuyển dầu thường xuyên từ hoặc đến các cảng của Ai Cập phải có chứng chỉ quốc tế về ngăn ngừa ô nhiễm dầu (có giá trị trong 5 năm) do Cơ quan An toàn hàng hải Ai Cập (Egyptian Authority for Maritime Safety EAMS) cấp. Bất kỳ tàu chở dầu nào khác cũng phải được cấp phép theo các quy định trong nước của Ai Cập do Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Ai Cập đề ra.

Về việc chấm dứt hoạt động (Decommissioning)

Theo hợp đồng tô nhượng mẫu, nhà thầu có nghĩa vụ nhượng lại toàn bộ hoặc một phần khu tô nhượng hoặc lô thăm dò, nơi không tìm thấy phát hiện thương mại hoặc hoạt động khai thác không sinh lợi, theo sự chấp thuận của EGPC/EGAS (do không được chuyển thành hợp đồng phát triển) trong thời gian thăm dò ban đầu được xác định trong hợp đồng tô nhượng.

Tuy nhiên, nếu một lô thăm dò phi thương mại trong khu vực tô nhượng nằm một phần trong bán kính thoát nước của bất kỳ giếng khai thác nào, thì nó sẽ được coi là một phần của giếng khai thác đó, khu vực đó sẽ được bỏ hoang hoàn toàn và ngừng hoạt động vào cuối thời hạn tô nhượng, trừ khi có chỉ thị khác của EGAS/EGPC (ví dụ như theo ý kiến của EGAS/EGPC, giếng hoặc lô đó có thể được sử dụng cho bất kỳ mục đích nào khác).

Khung pháp lý của Ai Cập không có bất cứ quy định hoặc hướng dẫn cụ thể nào điều chỉnh quá trình chấm dứt hoạt động. Các Quy định thực thi Luật Nhiên liệu chỉ nêu rằng nhà thầu phải chuẩn bị chương trình chấm dứt hoạt động phù hợp với thông lệ ngành dầu khí được chấp nhận và trình EGPC/EGAS phê duyệt, đưa ra thỏa thuận để thống nhất về quá trình ngừng vận hành, lưu ý rằng nhà thầu phải có trách nhiệm tuân thủ tất cả các quy định hiện hành về môi trường và thông lệ ngành.

Ngày 16/9/2021, Công ty Dầu khí Pharos Energy Group đã ký thỏa thuận farm-out, rút ra khỏi 2 khu vực tô nhượng trên bờ của Ai Cập là El Fayum và North Beni Suef, bán quyền vận hành và 55% cổ phần của mình cho tập đoàn dầu khí IPR Lake Qarum Petroleum. Ảnh: Terry McGraw/ Pixabay.

Trên thực tế, thông thường các bên sẽ ký kết thỏa thuận farm-out để nhất trí về quy trình chấm dứt hoạt động, với lưu ý rằng nhà thầu phải có trách nhiệm tuân thủ tất cả các quy định hiện hành về môi trường và thông lệ ngành dầu khí.

Gần đây, EGPC đã ban hành một bộ mẫu mới cho hợp đồng tô nhượng (cho vòng thầu năm 2018) giới thiệu điều khoản mới về việc “từ bỏ bắt buộc và tự nguyện” (Điều 5), theo đó, trong kịch bản đầu tiên (từ bỏ bắt buộc), các điều kiện từ bỏ tương tự như đã nêu khi không tìm thấy khám phá thương mại, ngoại trừ việc nhà thầu có thể xin sự chấp thuận của Bộ Dầu khí và Khoáng sản Ai Cập (MOP) để giữ lại giếng hoặc lô thăm dò phi thương mại có lợi nhuận trong giai đoạn thăm dò tiếp theo (nếu có) khi đáp ứng các tiêu chí nhất định và nộp Thư đảm bảo để chi trả cho phần bổ sung. Trong trường hợp thứ 2 (tự nguyện từ bỏ), trong bất kỳ thời gian nào, nhà thầu có thể từ bỏ tất cả hoặc bất kỳ lô thăm dò nào, với điều kiện là tại thời điểm từ bỏ đó, nhà thầu đã thực hiện các nghĩa vụ thăm dò theo hợp đồng tô nhượng.

Như thường được nêu trong một hợp đồng tô nhượng mẫu, vào cuối thời hạn của hợp đồng tô nhượng hoặc khi chấm dứt hợp đồng, tất cả tài sản theo hợp đồng tô nhượng sẽ được tính vào chi phí thu hồi chuyển cho EGPC/EGAS giải quyết theo các điều khoản trong hợp đồng tô nhượng trong khi nhà thầu vẫn phải chịu trách nhiệm bất kỳ nghĩa vụ nào liên quan đến nó.(Còn tiếp).

Thanh Bình