Khung pháp lý mới cho công tác dân số và phòng bệnh

Tập trung quy phạm hóa 4 chính sách lớn trong Dự thảo Luật Dân số

Theo ông Phạm Vũ Hoàng, Phó Cục trưởng Cục Dân số, Luật Dân số là cơ sở pháp lý cho công tác dân số. Việc xây dựng dự án Luật Dân số nhằm thể chế hóa quan điểm của Đảng về công tác dân số tại: Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 25/10/2017; Nghị quyết số 42-NQ/TW ngày 24/11/2023; Kết luận số 149-KL/TW ngày 10/4/2025 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW; Nghị quyết số 72-NQ/TW ngày 9/9/2025 của Bộ Chính trị.

Cục trưởng Cục Dân số Lê Thanh Dũng phát biểu, cung cấp thông tin tại chương trình làm việc. Ảnh: Trần Minh

Dự thảo Luật Dân số đã thể chế hóa việc chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển thông qua việc tập trung quy phạm hóa 4 chính sách lớn: Duy trì mức sinh thay thế, giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, thích ứng với già hóa dân số, dân số già và nâng cao chất lượng dân số. Với ý nghĩa đó, dự thảo Luật Dân số đang được trình Quốc hội khóa XV xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 10.

Theo đó, Dự thảo Luật Dân số đã được xây dựng, hoàn thiện theo hướng kế thừa, chỉnh lý 10 Điều, sửa đổi 1 Điều, bỏ 26 Điều của Pháp lệnh Dân số năm 2003, đáp ứng yêu cầu thực tiễn và khắc phục những khó khăn, vướng mắc trong công tác dân số. Đồng thời, Bộ Y tế cũng đã nghiên cứu bổ sung 15 Điều gồm các quy định về: Truyền thông, vận động, giáo dục về dân số, điều kiện đảm bảo thực hiện công tác dân số…

Theo ông Phạm Vũ Hoàng, so với Pháp lệnh Dân số, dự án luật đã quy định cụ thể hơn các chính sách, biện pháp về nâng cao chất lượng dân số, truyền thông, vận động, giáo dục về dân số. Đồng thời, nhấn mạnh 5 nội dung mới so với các quy định của Pháp lệnh Dân số, gồm: Duy trì mức sinh thay thế; giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh và đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên; thích ứng với già hóa dân số, dân số già; nâng cao chất lượng dân số; bổ sung các điều kiện đảm bảo thực hiện công tác dân số.

Phó Cục trưởng Cục Dân số Phạm Vũ Hoàng phát biểu tại buổi gặp mặt báo chí, cung cấp thông tin về dự thảo Luật Dân số và Luật Phòng bệnh. Ảnh: Trần Minh

Nền tảng pháp lý toàn diện về phòng bệnh

Liên quan đến Luật Phòng bệnh, Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh Phạm Đức Mạnh thông tin, ngành y tế đang chuyển mạnh từ tư duy tập trung “khám bệnh, chữa bệnh” sang “chủ động phòng bệnh”, “phòng bệnh từ sớm, từ xa, từ cơ sở”, chú trọng bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe toàn diện, liên tục theo vòng đời.

Ông Phạm Đức Mạnh cho hay, Luật Phòng bệnh ra đời, giúp thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về phòng bệnh. Điều đó đã được khẳng định trong Hiến pháp, mọi người có quyền bảo vệ, chăm sóc sức khỏe, bình đẳng trong việc sử dụng dịch vụ y tế và có nghĩa vụ thực hiện các quy định về phòng bệnh, khám chữa bệnh.

Dự thảo Luật Phòng bệnh gồm 6 chương, 41 điều, dựa trên năm chính sách lớn đã được Chính phủ phê duyệt, bao gồm phòng, chống các bệnh truyền nhiễm, phòng, chống các bệnh không lây nhiễm, phòng chống rối loạn sức khỏe tâm thần, dinh dưỡng trong phòng bệnh và các điều kiện bảo đảm trong phòng bệnh. Luật Phòng bệnh sẽ thay thế Luật Phòng chống các bệnh truyền nhiễm khi có hiệu lực, kế thừa năm điều và sửa đổi 39 điều của Luật năm 2007, khắc phục vướng mắc trong phòng chống dịch Covid-19.

Theo Cục phó Cục Phòng bệnh thông tin Phạm Đức Mạnh ngành y tế đang chuyển mạnh từ tư duy tập trung “khám bệnh, chữa bệnh” sang “chủ động phòng bệnh”. Ảnh: Trần Minh

Các nội dung cơ bản của dự thảo luật gồm 2 nhóm chính. Nhóm thứ nhất là sửa đổi, hoàn thiện Luật Phòng chống các bệnh truyền nhiễm. Nhóm thứ hai là các bổ sung mới so với quy định hiện hành, như: phòng, chống các bệnh không lây nhiễm; phòng, chống các rối loạn sức khỏe tâm thần; dinh dưỡng trong phòng bệnh; các điều kiện bảo đảm để phòng bệnh.

Theo lãnh đạo Cục Phòng bệnh, đầu tư cho phòng bệnh chính là đầu tư cho phát triển bền vững, là "khoản đầu tư thông minh nhất" để giảm gánh nặng kinh tế khổng lồ do bệnh tật gây ra. Với ý nghĩa đó, dự thảo Luật Phòng bệnh đang được trình Quốc hội khóa XV xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 10. Khi được ban hành, Luật Phòng bệnh được kỳ vọng sẽ tạo nền tảng pháp lý toàn diện, góp phần nâng cao sức khỏe thể chất, tinh thần, tầm vóc và chất lượng cuộc sống của người Việt Nam.

Cao Linh