Kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh và tốc độ già hóa dân số

Thảo luận tại hội trường, một số đại biểu Quốc hội bày tỏ quan tâm đến tình trạng già hóa dân số, mất cân bằng giới tính khi sinh có xu hướng gia tăng mạnh hiện nay.

Cần giải pháp làm chậm quá trình già hóa dân số

Quan tâm về vấn đề bền vững lao động và dân số, đại biểu Trần Khánh Thu (Thái Bình) cho biết, theo Báo cáo của Chính phủ, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn chưa giảm, không có thay đổi tích cực từ năm 2011 đến nay, cũng như khó đạt được mục tiêu đề ra vào năm 2025. Điều này có thể ảnh hưởng đến cơ cấu dân số Việt Nam, đồng thời cũng là một trong những nguyên nhân gây ra bất bình đẳng giới tính.

“Tuổi thọ bình quân của người Việt Nam đạt 73,6 tuổi, tuy nhiên số năm sống khỏe mạnh tính từ lúc sinh mới chỉ đạt 65 năm, như vậy người dân Việt Nam có gần 10 năm sống với gánh nặng bệnh tật. Nhất là sau đại dịch COVID-19, những biến đổi về cơ cấu bệnh tật đã diễn ra. Tất cả điều này tạo áp lực lớn đối với hệ thống y tế, an sinh xã hội và các dịch vụ chăm sóc y tế nhưng chưa có giải pháp hiệu quả ứng phó", đại biểu Trần Khánh Thu nhấn mạnh.

Đại biểu cho rằng, tuy đã có nhiều cố gắng nhưng mức sinh thay thế chưa thật sự bền vững, còn chênh lệch giữa các vùng, chưa có giải pháp phát huy lợi thế thời kỳ dân số vàng và thích ứng già hóa dân số... Nhiều nguyên nhân đã được chỉ ra như đầu tư cho dân số cắt giảm mạnh trong khi nhiệm vụ tăng lên so với trước, chế độ cho đội ngũ dân số còn chưa thỏa đáng.

Đề xuất các giải pháp để làm chậm quá trình già hóa dân số, đại biểu cho rằng cần khuyến khích tỷ lệ sinh bằng cách tăng cường giáo dục sức khỏe sinh sản, hỗ trợ chăm sóc trẻ em, giảm thiểu phân biệt đối xử về giới…

Đại biểu cũng đề nghị cải thiện hệ thống y tế, đầu tư vào cơ sở hạ tầng y tế, đào tạo nhân lực y tế và phát triển các dịch vụ y tế chất lượng cao cho người dân ở mọi lứa tuổi… Bên cạnh đó, bảo đảm đủ nguồn lực đáp ứng yêu cầu triển khai toàn diện công tác dân số; đẩy mạnh phát triển và nâng cao hiệu quả hoạt động của mạng lưới cung cấp dịch vụ dân số toàn diện về quy mô, cơ cấu, phân bố và chất lượng dân số; ổn định tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả tổ chức bộ máy, năng lực đội ngũ cán bộ dân số.

Đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An phát biểu. Ảnh: Phạm Kiên/TTXVN

Chênh lệch giới tính khi sinh

Đồng tình với báo cáo của Chính phủ về những kết quả đạt được trong công tác bình đẳng giới thời gian qua, song đại biểu Hoàng Thị Thu Hiền (Nghệ An) quan tâm đến việc thực hiện mục tiêu, tỷ lệ chênh lệch giới tính khi sinh.

Đại biểu Hoàng Thị Thu Hiền cho biết, theo Báo cáo số 273 (16/5/2024) của Chính phủ về kết quả thực hiện các mục tiêu quốc gia về bình đẳng giới năm 2023, chênh lệch giới tính khi sinh là 112 bé trai/100 bé gái; tốc độ gia tăng chênh lệch giới tính khi sinh được khống chế nhưng chưa ổn định và vẫn cao hơn mức cân bằng tự nhiên. Bày tỏ đồng ý với đánh giá này nhưng đại biểu cho rằng, nếu tình trạng này kéo dài sẽ gây nên nhiều hệ lụy cho xã hội.

Việt Nam đang là quốc gia có tỷ lệ chênh lệch giới tính khi sinh cao trong khu vực. Theo Tổng cục Thống kê, nếu vấn đề này không được kiểm soát hiệu quả, dự báo Việt Nam sẽ có số lượng nam giới nhiều hơn nữ giới là 1,5 triệu người vào năm 2034, đồng thời phải đối mặt với nhiều vấn đề như: thiếu hụt lao động nữ trong các ngành nghề phù hợp, tăng tình trạng độc thân không tự nguyện của nam giới, người già độc thân tăng gánh nặng cho an sinh xã hội, phá vỡ cấu trúc gia đình truyền thống… Đại biểu Hoàng Thị Thu Hiền cho rằng, cần nhận diện bình đẳng giới một cách thực chất hơn nữa và chênh lệch giới tính khi sinh tăng cao là biểu hiện rõ nhất của bất bình đẳng giới.

Để kiểm soát tốt hơn tỷ lệ chênh lệch giới tính khi sinh, đại biểu Hoàng Thị Thu Hiền đề xuất một số giải pháp. Trước hết, bổ sung những quy định pháp luật đảm bảo khả thi kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh, cần tuân thủ các quy định pháp luật cấm xác định giới tính, lựa chọn giới tính khi sinh tại các cơ sở y tế.

Đại biểu đề nghị tăng cường nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi, tổ chức các chiến dịch truyền thông với thông điệp rõ ràng, tác động mạnh đến cảm xúc của người dân, cần lên án những hành vi phân biệt giới tính, lựa chọn giới tính khi sinh và tạo sự đồng thuận cho xã hội cùng chung tay thực hiện. Cùng với đó là việc tuân thủ quy định của Bộ Luật Dân sự về quyền bình đẳng của con gái trong việc nối dõi, thừa kế, xây dựng hệ thống gia đình linh hoạt, giảm tập tục phụ nữ "xuất giá tòng phu" cho phù hợp với thực tiễn phát sinh.

Việt Đức (TTXVN)