Kiến tạo điểm trường Hoa Rừng, thắp lên những đốm lửa tri thức

KTS Hoàng Thúc Hào.

KTS Hoàng Thúc Hào hiện là Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam, giảng viên Trường Đại học Xây dựng Hà Nội. Ông được biết đến là một trong những gương mặt tiêu biểu của kiến trúc Việt Nam, với nhiều đóng góp quan trọng cho cộng đồng.

Năm 2003, ông thành lập Văn phòng Kiến trúc 1+1>2, tập trung hỗ trợ các cộng đồng thiểu số, yếu thế, bảo vệ và thúc đẩy sự đa dạng văn hóa trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Từ năm 2016, ông cùng cộng sự bắt đầu tham gia thiết kế và xây dựng các điểm trường vùng sâu, vùng xa. Đến nay, Văn phòng Kiến trúc 1+1>2 đã thiết kế 168 điểm trường, được đầu tư theo mô hình xã hội hóa, trong số đó có 80 công trình đã hoàn thành xây dựng, tại 29 tỉnh trong cả nước, với sự tham gia của 99 đơn vị đồng hành.

KTS Hoàng Thúc Hào đề xuất triết lý "Kiến trúc hạnh phúc" - kiến trúc không đơn thuần chỉ là thiết kế, kiến tạo không gian, mà có khả năng mang đến công bằng và hạnh phúc.

Các công trình của ông và cộng sự đã được ghi nhận qua rất nhiều giải thưởng cao quý trong nước và quốc tế, khẳng định cách tiếp cận hiệu quả, kết hợp tri thức hàn lâm và kinh nghiệm dân gian, yếu tố tự nhiên và văn hóa bản địa cốt lõi, minh chứng cho việc bảo tồn và phát huy bản sắc địa phương trong bối cảnh đương đại. Triết lý “Kiến trúc hạnh phúc” được ông và công sự áp dụng linh hoạt và hiệu quả trong các thiết kế và xây dựng các điểm trường vùng sâu, vùng xa.

Văn phòng Kiến trúc 1+1>2 và những nhà hảo tâm đã khảo sát nhiều địa điểm vùng sâu vùng xa. Ở đấy trường học rất thô sơ, với những lớp học ẩm thấp, thiếu sáng, những mái nhà dột nát, những khu vệ sinh xuống cấp và nguồn nước hạn chế… Để rồi sau đó, từng ngôi trường khang trang với những lớp học được trang bị đầy đủ dần hình thành.

Các điểm trường ở mỗi nơi có kiến trúc khác nhau nhưng đều có chung đặc điểm là được thiết kế nương theo địa hình và thời tiết, khí hậu của vùng; hạn chế tác động vào thiên nhiên; tận dụng tối đa vật liệu địa phương như đất, đá, sỏi, tre nứa lá kết hợp thép, tôn. Quá trình xây dựng luôn thu hút sự chung tay góp công, góp sức trực tiếp của cán bộ, thầy cô, phụ huynh và học sinh địa phương.

Cán bộ quản lý giáo dục địa phương, thầy cô các điểm trường, nhà tài trợ và các thành viên Văn phòng Kiến trúc 1+1>2 chia sẻ tại Lễ ra mắt sách “Hoa Rừng”.

Như bông hoa rừng bừng nở, những điểm trường mới, kiên cố, ấm vào mùa đông, mát vào mùa hè, có màu sắc hài hòa với cảnh sắc thiên nhiên, phù hợp với văn hóa bản địa. Các công trình tỏa sáng và trở thành một phần thiết yếu trong đời sống của cư dân địa phương.

Vẻ đẹp của những điểm trường hiện đại đã truyền cảm hứng, khiến các trẻ em háo hức mong được đến trường, bất chấp đường đi khó khăn trở ngại, khoảng cách xa xôi. Các bậc cha mẹ dần thấu hiểu đầu tư cho giáo dục, trang bị tri thức cho con em cũng quan trọng không kém việc làm nương rẫy để có cơm ăn.

Đáng chú ý hơn nữa là KTS Hoàng Thúc Hào và cộng sự luôn thiết kế các điểm trường với chi phí thiết kế 0 đồng, chi phí đầu tư hợp lý nhằm chắt chiu, trân trọng từng đồng ủng hộ của các quỹ, các nhà tài trợ, bảo đảm thời gian thi công nhanh.

Sách “Hoa rừng” tập hợp thành quả nhiều năm của các KTS Văn phòng Kiến trúc 1+1>2 cùng các cộng tác viên trong thiết kế cải tạo, nâng cấp, xây mới hàng trăm trường học, cung cấp cho hàng ngàn trẻ em và các gia đình ở vùng cao những điều kiện sống và học tập tốt hơn. Trên hành trình dài, các KTS không đơn độc. Sau mỗi dự án kết thúc, ngày càng nhiều hơn những nhà bảo trợ và các tổ chức xã hội sẵn sàng tham gia.

Cuốn sách chứa đựng những câu chuyện cảm động phía sau mỗi công trình, là hành trình “một lạng cảm xúc cộng một tạ mồ hôi” của các KTS. Văn phòng Kiến trúc 1+1>2 trong nỗ lực kiến tạo những điểm trường Hoa Rừng, thắp lên những đốm lửa của tri thức và hy vọng.

Lễ ra mắt sách cũng là dịp để các tác giả chia sẻ về hành trình thiết kế và xây dựng các điểm trường vùng sâu, vùng xa trên khắp đất nước, góp phần lan tỏa những giá trị nhân văn, tinh thần vì cộng đồng, đồng thời tôn vinh những đóng góp bền bỉ, ý nghĩa của các tổ chức, cá nhân hảo tâm. Sự kiện cũng là dịp để các nhà quản lý giáo dục ở địa phương, thầy cô và học sinh vùng cao chia sẻ cảm xúc khi trực tiếp thụ hưởng những điểm trường.

KTS Hoàng Thúc Hào cam kết “đến hết cuộc đời”, ông cùng các cộng sự sẽ tiếp tục xây dựng các điểm trường với nguyên tắc: Tốt, bền, chống chọi được với thời tiết, bảo dưỡng duy tu ít tiền nhất…

Đánh giá cao hành trình dấn thân cho kiến trúc, trách nhiệm xã hội của Văn phòng Kiến trúc 1+1>2, cá nhân KTS Hoàng Thúc Hào, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan bày tỏ sự cảm phục dành cho những người đang tham gia xây dựng các điểm trường “Hoa rừng” theo tinh thần phát triển bền vững.

Bà hy vọng mô hình “ngôi trường hạnh phúc” sẽ được nhân rộng và đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo trong nghiên cứu quy chuẩn xây dựng trường học vùng cao thì chấp nhận sự đa dạng kiến trúc công trình, thay vì áp dụng cứng nhắc quy chuẩn xây dựng trường miền xuôi vào vùng cao…

Minh Hằng