Kim ngạch xuất khẩu năm 2025 ước đạt trên 470 tỷ USD
Việt Nam tiếp tục duy trì xuất siêu liên tục 10 năm, kể từ năm 2016, qua đó góp phần quan trọng tạo nguồn ngoại tệ ổn định, giảm áp lực lên tỉ giá và củng cố dự trữ ngoại hối quốc gia.
Việt Nam duy trì xuất siêu liên tục 10 năm
Sáng 16/12, Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) đã tổ chức Tọa đàm với chủ đề “Giải pháp tăng trưởng xuất khẩu cao và bền vững”.
Phát biểu tại Tọa đàm, ông Nguyễn Anh Sơn - Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết trong 5 năm vừa qua (2020-2025), hoạt động xuất nhập khẩu đã ghi dấu một giai đoạn bứt phá mạnh mẽ, trở thành trụ cột quan trọng của tăng trưởng kinh tế.
“Tốc độ tăng trưởng xuất khẩu bình quân đạt khoảng 10%/năm, đưa Việt Nam gia nhập nhóm 20 nền kinh tế có kim ngạch xuất khẩu lớn nhất thế giới từ năm 2023”, ông Sơn nói.
Việt Nam tiếp tục duy trì xuất siêu liên tục 10 năm, kể từ năm 2016, qua đó góp phần quan trọng tạo nguồn ngoại tệ ổn định, giảm áp lực lên tỉ giá và củng cố dự trữ ngoại hối quốc gia.
Theo đó, 11 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu cả nước đạt 430,2 tỷ USD, tăng 16,1% so với cùng kỳ năm trước. Dự kiến cả năm 2025, xuất khẩu ước đạt trên 470 tỷ USD, tăng 16% so với năm 2024, khẳng định vị thế của Việt Nam là một trong những nền kinh tế có độ mở cao và là điểm sáng trong thương mại khu vực và toàn cầu.
Ông Nguyễn Anh Sơn - Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương).
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả rất đáng ghi nhận, Cục trưởng cũng chỉ ra chúng ta cần nhìn nhận một cách thẳng thắn rằng xuất khẩu Việt Nam đang đứng trước nhiều khó khăn và thách thức mới.
Trên bình diện quốc tế, môi trường thương mại toàn cầu đang thay đổi nhanh và khó lường. Kinh tế thế giới phục hồi chậm, xung đột địa chính trị, phân mảnh thương mại, xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng, cùng với chủ nghĩa bảo hộ gia tăng dưới nhiều hình thức, đang làm thu hẹp dư địa tăng trưởng truyền thống.
“Đặc biệt, các tiêu chuẩn mới về phát triển bền vững, giảm phát thải, truy xuất nguồn gốc, trách nhiệm xã hội và “xanh hóa” chuỗi cung ứng ngày càng trở thành điều kiện bắt buộc, tạo sức ép lớn đối với doanh nghiệp xuất khẩu, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ”, ông Nguyễn Anh Sơn nhấn mạnh.
Bên cạnh những thách thức từ bên ngoài, bản thân hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam cũng còn nhiều yếu tố chưa thực sự bền vững. Tăng trưởng xuất khẩu hiện nay vẫn phụ thuộc đáng kể vào khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, trong khi khu vực doanh nghiệp trong nước chưa tham gia sâu vào các khâu có giá trị gia tăng cao trong chuỗi sản xuất và phân phối toàn cầu.
Nhiều ngành hàng còn phụ thuộc lớn vào nguồn nguyên liệu, linh kiện nhập khẩu, khiến hoạt động sản xuất và xuất khẩu dễ bị tổn thương trước các cú sốc bên ngoài và nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng.
Cùng với đó, năng lực thiết kế, marketing quốc tế, xây dựng thương hiệu doanh nghiệp còn hạn chế; khả năng đáp ứng đồng bộ các tiêu chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn xanh, tiêu chuẩn thị trường cao cấp của một bộ phận doanh nghiệp vẫn còn khó khăn.
Tái cấu trúc động lực xuất nhập khẩu
Từ những phân tích về bức tranh xuất nhập khẩu, ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho rằng yêu cầu đặt ra trong giai đoạn tới không chỉ là duy trì tốc độ tăng trưởng cao, mà quan trọng hơn là tái cấu trúc các động lực tăng trưởng theo hướng bền vững và tự chủ hơn.
“Xuất nhập khẩu muốn phát triển bền vững thì trước hết phải có hàng hóa”, ông Hải nhấn mạnh, đồng thời khẳng định phát triển sản xuất trong nước là nền tảng cốt lõi của mọi chiến lược thương mại.
Theo ông Hải, Việt Nam cần ưu tiên phát triển các ngành công nghiệp nền tảng, có khả năng cung ứng nguyên liệu, linh kiện và bán thành phẩm cho các ngành xuất khẩu chủ lực. Việc từng bước giảm phụ thuộc vào nhập khẩu đầu vào không chỉ giúp nâng cao tỷ lệ nội địa hóa, mà còn tăng khả năng chống chịu của nền kinh tế trước các cú sốc bên ngoài và nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng.
“Khi chủ động được sản xuất, chúng ta mới có thể nói tới việc gia tăng giá trị thực sự trong hàng hóa xuất khẩu”, ông Hải nói.
Ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương).
Cùng với công nghiệp, nông nghiệp tiếp tục được xác định là một trụ cột quan trọng của xuất khẩu Việt Nam trong thời gian tới. Tuy nhiên, theo ông Hải, xuất khẩu nông sản không thể tiếp tục đi theo lối mòn về sản lượng, mà cần chuyển mạnh sang chất lượng, đẩy sâu chế biến và xây dựng thương hiệu, qua đó nâng cao giá trị và vị thế của nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Một hướng đi xuyên suốt khác được ông Trần Thanh Hải nhiều lần đề cập là yêu cầu làm chủ công nghệ và các tiêu chuẩn thị trường. Trong bối cảnh các đòi hỏi về phát triển bền vững, giảm phát thải và xanh hóa chuỗi cung ứng ngày càng khắt khe, việc đáp ứng tiêu chuẩn không còn là lựa chọn, mà đã trở thành điều kiện bắt buộc.
“Xanh hóa không chỉ là câu chuyện của một sản phẩm, mà là cả quá trình sản xuất, phân phối và tiêu dùng. Doanh nghiệp nào thích ứng sớm sẽ có lợi thế cạnh tranh rõ rệt”, ông Hải nhận định.
Ở góc độ thị trường, ông Hải cho rằng bên cạnh việc khai thác hiệu quả các thị trường truyền thống, Việt Nam cần tiếp tục đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, giảm phụ thuộc quá lớn vào một số thị trường chủ lực.Việc tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới không chỉ giúp mở rộng thị trường, mà còn là “đòn bẩy” để doanh nghiệp nâng chuẩn sản xuất, quản trị và tuân thủ.
“FTA không chỉ là ưu đãi thuế quan, mà còn là khuôn khổ để doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh dài hạn”, ông Hải nhấn mạnh.
Song song với đó, ông Trần Thanh Hải đặc biệt lưu ý vai trò của các phương thức thương mại mới, nhất là thương mại điện tử xuyên biên giới. Trong bối cảnh chi phí tiếp cận các kênh truyền thống ngày càng cao, thương mại điện tử đang mở ra không gian mới cho doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, tham gia trực tiếp vào chuỗi giá trị toàn cầu.
“Thương mại điện tử không chỉ giúp mở rộng thị trường, mà còn rút ngắn khoảng cách giữa nhà sản xuất và người tiêu dùng”, ông Hải nói, đồng thời cho rằng đây sẽ là một trong những động lực tăng trưởng mới của xuất khẩu thời gian tới.
Một trụ cột khác không thể thiếu là logistics. Theo ông Hải, có hàng hóa, có thị trường nhưng nếu chi phí logistics cao và thời gian vận chuyển kéo dài, sức cạnh tranh của hàng hóa xuất khẩu sẽ bị bào mòn. Vì vậy, việc nâng cao năng lực logistics, tối ưu hóa chuỗi cung ứng và tăng cường kết nối giữa sản xuất, xuất khẩu và phân phối là yêu cầu mang tính nền tảng để duy trì tăng trưởng xuất khẩu bền vững.
Từ góc độ quản lý Nhà nước, ông Trần Thanh Hải cho biết các cơ quan chức năng sẽ tiếp tục đồng hành cùng doanh nghiệp trong việc hoàn thiện thể chế, cải cách thủ tục hành chính, tăng cường cung cấp thông tin thị trường và cảnh báo sớm các rủi ro thương mại, qua đó tạo môi trường thuận lợi để doanh nghiệp yên tâm đầu tư dài hạn, nâng cao năng lực cạnh tranh và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.
