Kinh tế Nhật Bản suy giảm mạnh trong bối cảnh chịu áp lực từ thuế Mỹ

Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) điều chỉnh theo lạm phát đã giảm 0,7% tính theo năm trong ba tháng đầu năm, theo báo cáo từ Văn phòng Nội các công bố hôm thứ Sáu. Mức giảm này lớn hơn so với dự báo trung bình của các nhà kinh tế, vốn kỳ vọng chỉ giảm 0,3%. Theo các chuyên gia, điều này làm gia tăng rủi ro suy thoái kỹ thuật - hai quý liên tiếp có mức tăng trưởng kinh tế âm - trong quý tiếp theo, tùy thuộc vào mức độ ảnh hưởng từ các biện pháp thuế của Mỹ.

Ngân hàng Nhật Bản (BOJ) ngày 13/5 đã cảnh báo tăng trưởng có thể tiếp tục chậm lại do tác động từ các chính sách thương mại toàn cầu.

BOJ nhận định: “Nhiều cú sốc tiêu cực về phía cầu được dự báo sẽ xảy ra, bao gồm sự sụt giảm trong đầu tư cố định của doanh nghiệp, tiêu dùng hộ gia đình, xuất khẩu sang Mỹ và lợi nhuận từ hoạt động xuất khẩu.”

Nền kinh tế Nhật Bản đang đối mặt với nhiều thách thức như xuất khẩu suy giảm, nhập khẩu gia tăng, lạm phát thực phẩm vượt kiểm soát và tiêu dùng hộ gia đình trì trệ. Ảnh: Kyodo News

Xuất khẩu suy giảm trong khi nhập khẩu tăng khiến thương mại ròng trở thành yếu tố kéo lùi tăng trưởng kinh tế trong quý I, trái ngược với mức đóng góp tích cực từ thương mại ở quý trước. Chi tiêu tiêu dùng, vốn chiếm khoảng một nửa tổng sản phẩm quốc nội, hầu như không đổi. Mức tiêu dùng vẫn thấp hơn giai đoạn trước đại dịch do lạm phát tiếp tục làm suy giảm sức mua.

Đây là lần đầu nền kinh tế suy giảm dưới thời Thủ tướng Shigeru Ishiba, làm dấy lên lo ngại về khả năng chống chịu của đất nước trước khi chính sách thuế của ông Trump chính thức có hiệu lực trong quý hiện tại. Những dấu hiệu suy yếu này cũng củng cố lập luận về việc BOJ nên tạm dừng kế hoạch tăng lãi suất để theo dõi tác động từ thuế, đặc biệt là sau khi cơ quan này đã cắt giảm một nửa dự báo tăng trưởng của năm vào đầu tháng.

Đợt suy giảm này có thể làm bùng lên các tranh luận trong giới chính trị về việc cần phải cắt giảm thuế hoặc triển khai hỗ trợ tài chính trực tiếp trước thềm cuộc bầu cử Thượng viện sắp diễn ra vào mùa Hè. Tỷ lệ ủng hộ dành cho Thủ tướng Ishiba hiện xuống mức thấp nhất kể từ khi ông nhậm chức - theo các cuộc thăm dò trong nước.

Chi phí sinh hoạt đã vượt xa so với mục tiêu 2% của BOJ trong năm nay, chủ yếu do lạm phát thực phẩm. Giá gạo, mặt hàng lương thực thiết yếu, đã tăng 92% so với cùng kỳ năm ngoái tính đến tháng 3, buộc một số trường công phải cắt giảm số bữa trưa có ngũ cốc từ ba xuống còn hai mỗi tuần, theo NHK.

Khi người dân vẫn đang kỳ vọng lạm phát giảm và mức lương thực tế cải thiện, Honda mới đây đã hạ dự báo lợi nhuận năm tài chính hiện tại do tác động từ thuế quan Mỹ, nối tiếp động thái tương tự từ Toyota. Đây là tín hiệu đáng lo ngại với các nhà hoạch định chính sách, bởi những tập đoàn lớn như vậy đóng vai trò quan trọng trong các cuộc đàm phán lương - vốn đã dẫn tới hai năm tăng lương lớn nhất trong ba thập kỷ qua.

Mỹ bắt đầu áp đợt thuế đầu tiên vào tháng 3, với mức 25% đối với thép và nhôm nhập khẩu. Đến tháng 4, mức thuế tương tự được mở rộng sang ô tô, đồng thời Washington cũng ban hành mức thuế chung 10% đối với hàng hóa Nhật.

Đọc thêm: Giới trẻ châu Âu và 'ma trận' thiết bị số – nỗi lo ngày càng lớn của phụ huynh và chính phủ

Dù Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent từng gợi ý hồi tháng trước về việc Tokyo sẽ được ưu tiên trong các vòng đàm phán, nhưng hiện tại Nhật vẫn chưa đạt nhiều tiến triển. Trong khi Washington đã ký thỏa thuận với Anh và đạt được một lệnh ngừng leo thang tạm thời với Trung Quốc, Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick đầu tháng này thừa nhận việc đạt được thỏa thuận với Nhật Bản có thể sẽ mất rất nhiều thời gian.

Nhật Bản trở thành nền kinh tế G7 tiếp theo ghi nhận tăng trưởng âm trong quý I, nối bước Mỹ. Với tốc độ tăng trưởng tiềm năng được dự báo ở mức 0,6%, thấp nhất nhóm G7, kinh tế Nhật đã ghi nhận ít nhất một quý suy giảm mỗi năm kể từ sau đại dịch Covid-19.

Tùng Lâm