Kinh tế Ukraine cạn tiền, 'phao cứu sinh' của IMF có đủ xoay chuyển tình thế?

Kinh tế Ukraine cạn tiền, 'phao cứu sinh' 8,2 tỷ USD của IMF có đủ xoay chuyển tình thế? (Nguồn: Bộ Tài chính Ukraine)

Thỏa thuận này được gia hạn theo Cơ chế Quỹ hỗ trợ Tài chính trung và dài hạn (EFF) mà IMF dành cho các quốc gia gặp khó khăn kinh tế mang tính cơ cấu — tức là các vấn đề không thể giải quyết chỉ bằng vài biện pháp ngắn hạn, mà cần một quá trình cải tổ sâu sắc.

Trong bối cảnh Kiev đối mặt áp lực tài khóa ngày càng lớn, thỏa thuận nhằm giúp nền kinh tế Ukraine trụ vững trước những cú sốc kéo dài từ cuộc xung đột quân sự với Moscow đã kéo dài gần 4 năm và duy trì ổn định vĩ mô.

Trong thông cáo báo chí, IMF nhấn mạnh, cuộc xung đột Nga–Ukraine tiếp tục gây tổn thất nghiêm trọng cho nền kinh tế Ukraine. Gói hỗ trợ mới đi kèm một bộ chính sách tài khóa và tiền tệ nhằm giữ ổn định kinh tế vĩ mô, khôi phục tính bền vững của nợ công và năng lực đối ngoại, đồng thời tăng cường phòng chống tham nhũng và cải thiện chất lượng quản trị quốc gia.

Đến nay, Kiev đã nhận được 10,6 tỷ USD từ IMF trong tổng số 15,6 tỷ USD của gói hỗ trợ hiện hành được phê duyệt từ năm 2023, dự kiến kết thúc vào năm 2027, theo Bộ Tài chính Ukraine. Thỏa thuận được gia hạn lần này sẽ giúp hỗ trợ ổn định kinh tế Ukraine trong giai đoạn 2026–2029.

Vào tháng 9/2025, Chính phủ Ukraine đã đề nghị IMF hỗ trợ thêm nhằm giảm bớt áp lực lên nguồn tài chính vốn đang bị căng kéo nghiêm trọng.

Thông tin từ Kyiv Independent cho biết, Kiev sẽ dành toàn bộ nguồn thu thuế của mình cho chi tiêu quốc phòng - khoảng 62,8 tỷ USD vào năm tới, theo dự thảo ngân sách nhà nước năm 2026. Do đó, mọi khoản phải chi trả khác trong nước, từ lương hưu, giáo dục, hành chính đến y tế…, họ phải phụ thuộc hoàn toàn vào nguồn tài trợ nước ngoài.

Tuy nhiên, các cam kết viện trợ nước ngoài đã giảm rất mạnh trong thời gian gần đây, trong khi nước này cần tới 61 tỷ USD để cân đối ngân sách cho hai năm 2026 và 2027. Trong bối cảnh đó, khoản tài trợ mới từ IMF tuy không lớn, nhưng lại đóng vai trò quan trọng trong việc thu hẹp khoảng trống tài chính.

IMF nhấn mạnh rằng, “hành động kịp thời của các nhà tài trợ là tối quan trọng để hỗ trợ Ukraine xử lý các nhu cầu lớn về tài chính, nghĩa vụ trả nợ quốc tế rất lớn, đồng thời tránh rơi vào căng thẳng thanh khoản”.

Tham vọng hơn, ông Gavin Gray, Trưởng đoàn công tác IMF tại Ukraine, cho biết gói tài trợ mới còn kỳ vọng sẽ “kích hoạt dòng vốn hỗ trợ quy mô lớn” từ quốc tế để lấp đầy khoản thiếu hụt tài chính của Kiev, ước tính 136,5 tỷ USD trong giai đoạn 2026-2029.

Các nhà lãnh đạo IMF cũng cho biết, họ “hoan nghênh mọi nỗ lực hướng tới một nền hòa bình lâu dài và bền vững. Chương trình tài trợ sẽ được điều chỉnh trong từng kỳ đánh giá, tùy theo tiến triển của tiến trình chấm dứt xung đột quân sự”.

Trong khi đó, theo IMF, thỏa thuận mới đồng thời đóng vai trò giám sát chương trình cải cách trong nước của Ukraine.

Trong đó, Kiev cam kết hoàn thành một loạt điều kiện cụ thể mới đủ tiêu chuẩn nhận giải ngân. Các yêu cầu bao gồm: duy trì tính độc lập của các cơ quan chống tham nhũng, tăng cường phòng chống gian lận thuế, nâng cao tính cạnh tranh trong đấu thầu mua sắm công, mở rộng cơ sở thuế, cùng nhiều biện pháp kinh tế vĩ mô khác nhằm bảo đảm ổn định tài khóa.

Tất nhiên, khoản tài trợ mới trị giá 8,2 tỷ USD vẫn cần sự chấp thuận của Ban Điều hành IMF và chỉ được giải ngân nếu Kiev hoàn tất các bước chuẩn bị bắt buộc, đồng thời nhận được cam kết tài chính đầy đủ từ các nhà tài trợ quốc tế.

Tin tức về thỏa thuận được đưa ra trong bối cảnh EU đang chuẩn bị một văn bản pháp lý để ký kết một khoản vay bồi thường sau khi các nước châu Âu trước đó đã không ủng hộ sáng kiến trị giá 140 tỷ Euro - một kế hoạch pháp lý và tài chính phức tạp, nhằm cho Ukraine vay dự trữ ngân hàng trung ương của Nga, vốn đã bị đóng băng bởi các lệnh trừng phạt sau cuộc xâm lược toàn diện của Nga.

Bloomberg đưa tin, văn bản về dự kiến sẽ được công bố trong vài ngày tới, khi Ukraine dự kiến sẽ tiếp tục đàm phán về kế hoạch hòa bình 28 điểm của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Thông tin về thỏa thuận được công bố trong bối cảnh EU đang hoàn tất một văn bản pháp lý nhằm triển khai khoản cho vay bồi thường, sau khi các nước châu Âu trước đó không thể đạt đồng thuận về sáng kiến trị giá 140 tỷ Euro — một kế hoạch pháp lý và tài chính phức tạp nhằm cho Ukraine vay từ tài sản của Ngân hàng trung ương Nga bị đóng băng theo các lệnh trừng phạt của phương Tây, sau khi Moscow mở chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine.

Theo Bloomberg, văn bản này dự kiến được công bố trong vài ngày tới, trong lúc Ukraine tiếp tục đàm phán về kế hoạch hòa bình 28 điểm của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Minh Anh