Kinh tế xanh: Không còn là lựa chọn, mà là 'hộ chiếu' sống còn
Trong bối cảnh thế giới BANI đầy biến động, kinh tế xanh không còn là khẩu hiệu mà đã thành luật chơi, buộc doanh nghiệp Việt phải thay đổi chiến lược để không bị loại.
Tại sự kiện "Phát triển bền vững 2025: Kỷ nguyên mới cho phát triển Kinh Tế Xanh”, thuộc chuỗi Diễn đàn Kinh tế Xanh thường niên do Tạp chí Kinh tế Sài Gòn tổ chức sáng 28-8, các chuyên gia khẳng định chuyển đổi xanh đã trở thành yêu cầu sống còn, và việc đạt chuẩn mực toàn cầu chính là “hộ chiếu” duy nhất để doanh nghiệp Việt tiếp tục vươn ra thế giới.
Áp lực từ 'sân chơi' toàn cầu
Thế giới đã bước từ kỷ nguyên VUCA (Bất định, Phức tạp) sang BANI (Mong manh, Lo lắng, Phi tuyến tính, Khó hiểu), ông Đinh Hồng Kỳ, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM và Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Xanh TPHCM (HGBA) cho rằng trong bối cảnh này, việc chuyển đổi sang kinh tế xanh không chỉ là xu hướng mà đã trở thành yêu cầu sinh tồn.
Theo ông Kỳ, áp lực đến từ mọi phía như việc các thị trường lớn Mỹ, EU, Nhật Bản đã đưa tiêu chuẩn xanh vào điều kiện bắt buộc, hay cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon (CBAM) của EU và các yêu cầu khắt khe về ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị) cũng đang siết chặt cánh cửa xuất khẩu.
Phát triển kinh tế xanh đòi hỏi doanh nghiệp Việt chuẩn bị nguồn lực khổng lồ về vốn, công nghệ và nhân lực. Ảnh: QH
Ông Tô Thanh Sơn, Giám đốc Phát triển Bền vững của SGS Việt Nam, ví von một cách hình ảnh rằng chứng nhận xanh quốc tế không còn là lợi thế, mà chính là “tấm vé thông hành” bắt buộc.
"Không có chứng nhận, doanh nghiệp gần như không thể xuất khẩu và có nguy cơ bị gạt ra khỏi sân chơi” - ông Sơn nhấn mạnh. Thực tế, các tập đoàn đa quốc gia hàng đầu như Apple, Microsoft, Adidas đều yêu cầu nhà cung cấp phải tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn về môi trường và xã hội.
Thế nhưng, đây là một bài toán kép đầy thách thức cho nền kinh tế xanh non trẻ của Việt Nam. Hiện có tới 90% doanh nghiệp Việt vẫn chưa chuẩn bị cho quá trình chuyển đổi này.
Ông Phạm Bình An, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM cũng chỉ ra những rào cản lớn: chuyển đổi xanh đòi hỏi nguồn lực khổng lồ về vốn, công nghệ và nhân lực, vốn là điểm yếu của các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Bên cạnh đó, hệ thống tiêu chuẩn xanh trong nước còn thiếu và chồng chéo, cộng với việc thiếu công cụ đo lường hiệu quả khiến doanh nghiệp lúng túng trong việc triển khai.
Biến thách thức thành cơ hội vàng cho kinh tế xanh
Dù đối mặt với "áp lực kép", các chuyên gia đều chung nhận định rằng đây chính là thời điểm vàng để doanh nghiệp Việt tái cấu trúc và bứt phá. Ông Tô Thanh Sơn Giám đốc Phát triển Bền vững của SGS Việt Nam kêu gọi: “Đừng nhìn tiêu chuẩn xanh như gánh nặng, hãy xem đó là cơ hội vàng để đầu tư và nâng cấp, đón đầu xu thế và mở rộng thị trường”.
Để biến cơ hội thành hiện thực, ông Sơn đã vạch ra một lộ trình 3 giai đoạn rõ ràng cho doanh nghiệp. Giai đoạn đầu (2025-2026) là xây dựng nền tảng, tập trung nâng cao nhận thức về ESG và kiểm kê khí nhà kính theo các chuẩn ISO cơ bản.
Giai đoạn hai (2026-2027) là đạt các chứng chỉ ngành quan trọng để đủ điều kiện xuất khẩu sang các thị trường lớn, đồng thời bắt đầu tính toán dấu chân carbon cho sản phẩm. Cuối cùng, giai đoạn ba (2027-2028) là hội nhập toàn diện, công bố báo cáo ESG minh bạch và cam kết Net Zero, từ đó tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Việt Nam đã cam kết đạt Net Zero vào năm 2050 và ban hành một loạt chính sách đột phá về khoa học công nghệ, hội nhập và phát triển kinh tế tư nhân để tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho kinh tế xanh. Ảnh: QH
Cơ hội không chỉ đến từ việc đáp ứng tiêu chuẩn. Theo ông Lim Dyi Chang, Giám đốc Khối khách hàng Doanh nghiệp của Ngân hàng UOB Việt Nam, dòng vốn đầu tư toàn cầu đang dịch chuyển mạnh mẽ sang các lĩnh vực bền vững, tạo động lực lớn cho kinh tế xanh.
Ước tính năm 2025, thế giới sẽ đầu tư 2.200 tỉ USD vào năng lượng sạch, gấp đôi so với nhiên liệu hóa thạch. Các định chế tài chính như UOB cũng đã sẵn sàng đồng hành cùng doanh nghiệp thông qua các gói tín dụng xanh, tài trợ thương mại xanh và vốn lưu động gắn với ESG.
Bối cảnh vĩ mô cũng đang ủng hộ. Tiến sĩ Bùi Thanh Minh, Phó Giám đốc chuyên môn Văn phòng Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV), cho biết Chính phủ Việt Nam đã cam kết đạt Net Zero vào năm 2050 và ban hành một loạt chính sách đột phá về khoa học công nghệ, hội nhập và phát triển kinh tế tư nhân để tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho kinh tế xanh.
Rõ ràng, đây không còn là câu chuyện xa vời, mà đã trở thành con đường duy nhất để doanh nghiệp tồn tại và cất cánh trong kỷ nguyên mới, một kỷ nguyên mà ở đó, một nền kinh tế xanh đồng nghĩa với thịnh vượng.
