Kon Tum: Khám phá ngôi làng cổ của người Ba Na bên dòng sông chảy ngược

Sông Đăk Bla là dòng sông hiếm hoi ở Việt Nam chảy theo hướng Đông - Tây, thay vì từ Tây sang Đông như hầu hết các dòng sông khác. Điều này đã tạo nên biệt danh dòng sông chảy ngược cho Đăk Bla, dòng sông trở thành một biểu tượng đặc biệt của vùng đất Kon Tum.

Nằm nép mình bên dòng sông chảy ngược Đăk Bla là ngôi làng cổ Kon Kơ Tu. Theo ngôn ngữ của người Ba Na, Kon Kơ Tu nghĩa là nguyên sơ. Ý chỉ ngôi làng này đã được hình thành từ thuở nguyên sơ, xưa cũ. Chính vì thế, làng Kon Kơ Tu mang trong mình nét đẹp cổ kính, nhuốm màu sắc của thời gian.

Vượt qua cầu treo Kon Klo (cây cầu nổi tiếng tại Kon Tum) tầm 3 km sẽ đến với làng du lịch cộng đồng Kon Kơ Tu

Ngôi làng đa số là người bản địa Ba Na sinh sống với 138 hộ dân, gần 800 nhân khẩu. Đây cũng là ngôi làng còn lưu giữ nguyên vẹn những nét văn hóa đặc trưng của vùng đất Tây Nguyên. Nhiều nhà sàn truyền thống được xây dựng xung quanh nhà rông theo lối kiến trúc làng vòm có từ xa xưa.

Đặc biệt hơn, làng Kon Kơ Tu có vị thế khá lý tưởng, vừa đứng bên núi, lại nằm cạnh sông, không khí rất trong lành. Chưa hết, ngôi làng cổ ven đô còn sở hữu những ngôi nhà bằng đất có tuổi đời hơn trăm năm. Ngoài ra, du khách sẽ còn được hòa mình vào những bài kể về lịch sử hình thành của làng, nghe nhiều loại đàn được làm từ nứa, tre…

Khai thác từ thế mạnh hiện có, cộng đồng người Ba Na ở làng Kon Kơ Tu từ lâu đã khai thác du lịch. Họ mở homestay, tổ chức đánh cồng chiêng, dệt thổ cẩm, dựng nhà sàn cho du khách đến tham quan…

Ngôi làng nằm nép mình bên dòng sông Đăk Bla huyền thoại

Ông A Đưn, Trưởng thôn làng Kon Kơ Tu chia sẻ: “Làng thường tổ chức nhiều hoạt động văn hóa nhằm tuyên truyền, bảo tồn nét đẹp vốn có từ hàng đời nay. Dân làng luôn nhiệt huyết giữ đất, giữ làng và giữ văn hóa trước thách thức với thời gian. Bảo tồn nhưng bà con địa phương vẫn không ngừng học hỏi, cùng với lớp trẻ quảng bá những giá trị cổ kính của làng ra du khách trong và ngoài nước. Cùng với việc bảo tồn nét đẹp vốn có của làng, thay vì làm nông nghiệp như trước bà con nay đã biết mở homestay phục vụ du khách mang lại giá trị kinh tế cho chính người bản địa nơi đây”.

Ngoài việc mở homestay, dân làng còn đan lát, dệt thổ cẩm bán cho khách du lịch. Chị Y Xanh (50 tuổi, làng Kon Kơ Tu) là nghệ nhân có tiếng của làng.

Phụ nữ trong làng lưu truyền gìn giữ và phát huy nghề dệt thổ cẩm

“Trong làng có khoảng 20 người thường xuyên dệt thổ cẩm để bán cho du khách, bà con trong làng sử dụng. Để bảo tồn và phát triển, làng cũng thành lập tổ dệt thổ cẩm để thực hiện các đơn đặt hàng và truyền nghề cho thế hệ con cháu. Một số sản phẩm thường được bà con nơi đây làm ra gồm áo, váy, tấm địu con hay nhiều túi xách, ví…Qua đó, bà con vừa gìn giữ, phát huy nghề dệt thổ cẩm truyền thống của dân tộc và tạo thu nhập cho từng gia đình”, chị Y Xanh chia sẻ.

Nếu như vợ là bà Y Mưk là tay dệt có tiếng ở làng thì ông A Hùng cũng không kém cạnh bởi tài năng đan lát. Vợ chồng ông Hùng thường giúp dân làng, học sinh làm các đồ mỹ nghệ trong các dịp lễ hội, hoạt động…

Làng Kon Kơ Tu được xem là làng cổ nhất trên địa bàn TP Kon Tum, làng còn giữ lại nét kiến trúc nguyên bản ngày xưa của người Ba Na

“Làng nay đã thay đổi, nhiều nhà xây mọc lên nhưng bà con vẫn sống dựa vào dệt và đan lát. Tôi sinh được 8 người con, mỗi đứa một nghề để phát triển kinh tế. Nhưng cuối tuần, chúng lại về nhờ vợ chồng dạy cho đan lát, dệt thổ cẩm. Chúng tôi hạnh phúc vì lớp trẻ còn đam mê các nghề thủ công và bảo tồn làng cổ này.

Ngoài việc bảo tồn các nghề truyền thống, làng cổ Kon Kơ Tu đã được quy hoạch thành điểm đến du lịch kết nối thông qua các mô hình homestay. Vì vậy, bà con thường nấu những món ăn truyền thống, ủ rượu cần để phục vụ du khách đến thăm quan”, ông Hùng cho hay.

Nhà rông Kon Kơ Tu trái tim của buôn làng

Ông Lê Văn Thiên - Chủ tịch UBND xã Đăk Rơ Wa cho biết: “Sở hữu vẻ đẹp hoang sơ, bình dị bên dòng Đăk Bla hiền hòa, thơ mộng, làng Kon Kơ Tu chính là món quà quý giá mà thiên nhiên ban tặng. Chính nhờ sự kết hợp hài hòa giữa cảnh sắc và văn hóa, nơi đây đã trở thành điểm đến lý tưởng cho du khách muốn khám phá nét độc đáo trong đời sống và ẩm thực truyền thống. Thời gian tới, chính quyền và dân làng sẽ cùng chung tay kiến tạo lại cảnh quan xanh mát, sạch đẹp, biến ngôi làng trở thành điểm đến hấp dẫn hơn nữa.

Bên cạnh đó, xã sẽ giới thiệu nhiều mô hình du lịch trải nghiệm độc đáo, kết hợp bảo tồn những giá trị văn hóa quý báu đã được gìn giữ qua nhiều thế hệ. Việc quảng bá làng Kon Kơ Tu sẽ được đẩy mạnh trên các phương tiện truyền thông đại chúng và trang mạng xã hội, để đưa hình ảnh ngôi làng cổ kính này đến với đông đảo bạn bè trong và ngoài nước”.

Người dân và chính quyền đã và đang tích cực quảng bá làng Kon Kơ Tu đến với bạn bè trong nước và ngoài nước

Cũng theo ông Thiên, để hỗ trợ cộng đồng phát triển du lịch, xã Đăk Rơ Wa thường xuyên tổ chức các chuyến tham quan thực tế, tập huấn kỹ năng cho các hộ gia đình làm homestay, giúp họ học hỏi kinh nghiệm từ các mô hình du lịch thành công ở các địa phương khác.

Trần Hiền