Ký ức một thời

Nhiều ký ức về Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9 vẫn được ông Nguyễn Xuyến lưu nhớ

Một mùa Thu không thể nào quên

Tháng Tám năm 1945 - tròn 80 năm trước, với ông Nguyễn Xuyến là những ngày sục sôi khí thế cách mạng. Từ miền quê đến Kinh thành Huế, đâu đâu cũng dậy sóng lòng yêu nước. Những đoàn người biểu tình tay giương cao cờ đỏ sao vàng, hô vang khẩu hiệu “Đả đảo phát xít!”, “Ủng hộ Việt Minh!” kéo về thành phố như một làn sóng không gì ngăn nổi.

Không khí chính trị tại trung tâm đầu não của chế độ phong kiến nhà Nguyễn nóng lên từng giờ, từng phút. “Khí thế cách mạng dâng cao như thác đổ khiến nhà vua cũng phải e sợ”, ông Xuyến nhớ lại.

Một ngày cuối tháng 8/1945, sân vận động Huế trở thành nơi chứng kiến một cuộc mit-tinh long trọng đón Phái đoàn Chính phủ Cách mạng lâm thời từ Hà Nội vào Kinh đô chứng kiến sự thoái vị của vua Bảo Đại. Trong tiếng hô vang “Việt Nam độc lập muôn năm!”, ông Trần Huy Liệu - Trưởng phái đoàn cùng các ông Nguyễn Lương Bằng, Cù Huy Cận đã hòa mình giữa biển người, giữa hào khí của một dân tộc đang bước sang trang sử mới.

Ông Tố Hữu, Chủ tịch Ủy ban Khởi nghĩa, tại buổi lễ trọng thể đã tuyên bố chính quyền từ nay thuộc về Nhân dân; đồng thời, giới thiệu Ủy ban Nhân dân cách mạng lâm thời tỉnh Thừa Thiên Huế cũ (nay là TP. Huế) do ông Tôn Quang Phiệt làm Chủ tịch.

Ngày 30/8/1945 - thời khắc mà ông Xuyến gọi là “thiêng liêng nhất trong cuộc đời” vì ông cùng hơn 5 vạn người dân Huế có mặt trước cửa Ngọ Môn chứng kiến giây phút lịch sử: Vua Bảo Đại chính thức đọc Chiếu thoái vị, tuyên bố từ bỏ ngai vàng, giao quyền lại cho Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Những lời cuối trong bản chiếu vẫn còn vang vọng trong ký ức ông Xuyến: “Sau hai mươi năm ngai vàng bệ ngọc đã biết bao ngậm đắng nuốt cay, từ nay Trẫm lấy làm vui được làm dân tự do của một nước độc lập…”.

Ngay sau đó, cờ vàng của chế độ phong kiến từ từ bị hạ xuống, nhường chỗ cho lá Quốc kỳ đỏ sao vàng tung bay trên kỳ đài trong tiếng súng lệnh chào mừng vang vọng cả kinh thành. Cũng tại đây, Bảo Đại trao lại cho đại diện Chính phủ chiếc quốc ấn và thanh kiếm nạm vàng - biểu tượng tối cao của triều đại phong kiến đã chính thức chấm dứt sau hàng thế kỷ tồn tại.

Cách mạng nhân văn, chuyển giao hòa bình

Trò chuyện với chúng tôi, ông Nguyễn Xuyến nhiều lần nhấn mạnh: Cách mạng tháng Tám là một cuộc cách mạng đặc biệt bởi tính nhân văn sâu sắc và cách thức chuyển giao quyền lực đầy trí tuệ. Không hề có đổ máu, không có trả thù.

Sau khi thoái vị, cựu hoàng Bảo Đại không những không bị truy cứu mà còn được mời ra Hà Nội nhận nhiệm vụ mới: Cố vấn tối cao cho Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Ngày 2/9/1945, ông lên đường ra Thủ đô theo điện mời của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Cách mạng tháng Tám tại Huế vì thế không chỉ là mốc son chính trị mà còn là biểu tượng của tinh thần đại đoàn kết dân tộc, của lòng khoan dung và trí tuệ Việt Nam.

Những ngày này, TP. Huế dường như chậm lại trong nhịp sống thường nhật. Trong lòng mỗi người dân, nhất là lớp cao niên, Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9 không chỉ là một ngày lễ lớn, mà là dịp để nhớ về một thời trai trẻ sôi nổi và đầy lý tưởng, về những tháng ngày đất nước chuyển mình giữa bao thử thách cam go.

“Tôi sống đến chừng ni tuổi, thấy quê hương, đất nước hòa bình là mừng rồi”, ông Nguyễn Xuyến xúc động chia sẻ. Ông nhìn thấy trong lớp trẻ hôm nay một khát vọng - khát vọng đổi mới. Còn thành phố Huế trực thuộc Trung ương vẫn đang trên con đường tăng tốc phát triển.

Trong lời nhắn nhủ đầy chân thành, ông Nguyễn Xuyến nói: “Tôi luôn mong rằng, thế hệ trẻ hôm nay hãy luôn nhìn vào lịch sử để thấy rõ hơn trách nhiệm của mình để biết trân trọng những giá trị độc lập, tự do đã được đánh đổi bằng máu, mồ hôi và nước mắt; để tiếp bước cha ông xây dựng TP. Huế phát triển bền vững và xứng tầm”.

Tâm Anh