Lãi vay giảm, doanh nghiệp lo phí dịch vụ đi kèm khoản vay

Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), đến ngày 10/3, lãi suất cho vay bình quân đối với các khoản vay mới là 6,5%, giảm 0,4% so với cuối năm 2024. Đến ngày 12/3, tín dụng toàn hệ thống đã tăng trưởng 1,24%, cao hơn cùng kỳ năm ngoái.

Lãi vay vẫn còn cao

Thực tế, hoạt động sản xuất kinh doanh nhiều năm qua cho thấy, không ít doanh nghiệp đã "sống dở, chết dở" do dùng đòn bẩy tài chính quá nhiều (trong đó một phần không nhỏ là vay vốn ngân hàng) để mở rộng hoạt động đầu tư, phát triển kinh doanh.

Hiện nay, để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, ngành ngân hàng đang đẩy mạnh cho vay, đồng thời giảm lãi suất để doanh nghiệp dễ dàng hơn trong việc tiếp cận vốn. Đồng thời, các ngân hàng khẳng định dư địa cho vay vẫn còn nhiều.

Đến ngày 12/3, tín dụng toàn hệ thống đã tăng trưởng 1,24%, cao hơn cùng kỳ năm ngoái

Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp cho biết dù lãi suất cho vay đã giảm so với trước nhưng hiện vẫn ở mức cao, nên doanh nghiệp còn dè dặt vay vốn.

Liên quan đến chi phí vốn đối với doanh nghiệp, ông Lê Văn Hùng, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Hải Dương kể, có lần doanh nghiệp được 10 ngân hàng mời vay, lãi suất chào rất hấp dẫn, nhưng khi cộng thêm các khoản phí dịch vụ thì chi phí thực tế lại cao hơn đáng kể.

"Doanh nghiệp như chúng tôi chỉ chọn cái gì có lợi thực chất, chứ không chỉ nhìn mỗi lãi suất niêm yết", ông Hùng thẳng thắn nói. Đồng thời, đề xuất cần có quy định kiểm soát và công khai phí dịch vụ đi kèm với khoản vay, để doanh nghiệp có căn cứ so sánh, đánh giá tổng chi phí một cách minh bạch.

Cùng với giảm lãi suất, doanh nghiệp cũng kiến nghị ngân hàng xem xét gia hạn nợ đối với một số doanh nghiệp gặp khó khăn để có cơ hội phục hồi.

Trong khi đó, một số doanh nghiệp phản ánh vẫn khó tiếp cận vốn, nguyên nhân chính là thiếu tài sản thế chấp. Ông Ngô Văn Khánh, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu Bắc Giang cho biết, việc vay vốn đã thuận lợi hơn trước, song khó khăn vẫn còn. Cụ thể, ngân hàng luôn đòi hỏi tài sản thế chấp; dù công ty đã có bề dày lịch sử, doanh số xuất khẩu lên tới 50 triệu USD, nhưng vẫn khó vay tín chấp.

Tương tự, ông Lương Quốc Toản, Phó tổng giám đốc Công ty Giấy và Bao bì Phú Giang (Bắc Ninh) cho hay, hiện các ngân hàng chỉ ưu tiên nhận tài sản thế chấp là bất động sản. Nhiều doanh nghiệp thiếu tài sản thế chấp là bất động sản gặp khó khăn khi đề xuất tăng hạn mức tín dụng. Do đó, ông Toản kiến nghị ngân hàng áp dụng tỷ lệ tối thiểu là bất động sản, tăng tỷ lệ nhận tài sản thế chấp là máy móc thiết bị, hàng tồn kho…

Lãnh đạo nhiều ngân hàng thương mại khác cũng thừa nhận, thực tế còn khá nhiều công ty, đặc biệt doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn gặp không ít khó khăn trong việc tiếp cận vốn vay do không có tài sản đảm bảo.

Thêm giải pháp hỗ trợ để ngân hàng yên tâm cho vay

Lý giải thực trạng trên, ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho biết, các doanh nghiệp cần nhìn nhận ở góc độ ngân hàng khi cho vay, đặc biệt là cán bộ thẩm định, bởi những ràng buộc pháp lý, quy trình, trách nhiệm. Doanh nghiệp vừa và nhỏ thường không có kế hoạch kinh doanh cụ thể, rõ ràng, không tính toán được đầu ra - đầu vào khiến ngân hàng gặp rủi ro cao nếu cho vay. Ngoài ra, việc không có tài sản đảm bảo càng thu hẹp khả năng vay vốn.

Ở góc độ đại diện doanh nghiệp, TS. Tô Hoài Nam, Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam (VINASME) cũng chia sẻ áp lực đối với các cán bộ thẩm định của ngân hàng trong quá trình xác định tính khả thi của khả năng vay - trả của doanh nghiệp. Đồng thời, Phó chủ tịch VINASME công nhận một số ngân hàng thương mại đã linh hoạt đưa ra các gói vay không tài sản đảm bảo nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp cận vốn vay dễ dàng hơn.

Tuy nhiên, các ngân hàng, tổ chức tín dụng thực hiện cho vay vẫn còn "dè dặt", chưa thực sự mạnh dạn tạo điều kiện khiến doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn nằm trong vòng luẩn quẩn khó tiếp cận vốn. “Ngân hàng cần cởi bỏ sự cứng nhắc, nên linh hoạt trong khâu thẩm định hơn đối với các hình thức cho vay, chủ động hợp tác với doanh nghiệp để tạo điều kiện giúp doanh nghiệp tiếp cận vốn một cách dễ dàng hơn", ông Nam nêu.

Theo NHNN, lãi suất cho vay và hình thức cho vay là do thỏa thuận giữa ngân hàng và khách hàng. Ở góc độ cơ quan quản lý, từ năm 2024, NHNN tiếp tục giữ nguyên lãi suất điều hành, tạo điều kiện để doanh nghiệp tiếp cận vốn với lãi suất hợp lý. Thời gian qua, NHNN cũng trực tiếp làm việc với các ngân hàng thương mại về ổn định lãi suất tiền gửi, giảm lãi suất cho vay.

Mặt khác, để góp phần hỗ trợ kinh tế, thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh, NHNN tiếp tục yêu cầu ngân hàng tiết giảm chi phí hoạt động để giảm lãi suất cho vay. Đồng thời, cắt giảm các thủ tục hành chính, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận vốn. Tuy nhiên, các ngân hàng vẫn phải đảm bảo an toàn hoạt động.

Về cho vay tín chấp, NHNN cho rằng, việc cho vay tín chấp hay thế chấp thuộc quyền tự quyết của ngân hàng thương mại, NHNN không can thiệp. Doanh nghiệp muốn được vay tín chấp thì không còn cách nào khác là phải đạt được sự tín nhiệm của ngân hàng. Về lâu dài, để ngân hàng yên tâm cho vay tín chấp, cần có nhiều giải pháp hỗ trợ về chính sách, đặc biệt là huy động sự vào cuộc của quỹ bảo lãnh tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Thanh Hoa