Lâm Đồng: Nâng chất lượng nông thôn mới, hướng tới phát triển bền vững

Hệ thống cơ sở hạ tầng xã Lạc Dương, Lâm Đồng ngày càng được đầu tư xây dựng khang trang. Ảnh: ST

Chuyển trọng tâm từ số lượng sang chất lượng

Trong bối cảnh kết quả xây dựng NTM giữa các xã còn chênh lệch, ưu tiên hàng đầu của Lâm Đồng là nâng thu nhập, năng lực sản xuất và cơ hội phát triển cho cư dân nông thôn.

Theo báo cáo chương trình NTM năm 2025, thu nhập người dân tiếp tục tăng nhờ chuyển dịch mạnh sang mô hình sản xuất hiệu quả; tăng trưởng nông nghiệp đạt bình quân 5,6%/năm và thu nhập khu vực nông thôn đạt 59,9 triệu đồng/người/năm. Hệ thống hợp tác xã ngày càng giữ vai trò “bà đỡ” giúp nông dân chuẩn hóa quy trình sản xuất, xây dựng vùng nguyên liệu, kết nối thị trường và chuyển từ sản xuất nhỏ sang nông nghiệp hàng hóa hiện đại.

Bước sang giai đoạn mới, tỉnh dự kiến phân nhóm xã để đầu tư trọng tâm. Nhóm 1 gồm 8 xã có nền tảng tốt sẽ phấn đấu NTM nâng cao, kiểu mẫu, tập trung vào dịch vụ, môi trường, chuyển đổi số và sản phẩm đặc trưng. Nhóm 2 với 71 xã cơ bản đạt tiêu chí được hỗ trợ hoàn thiện hạ tầng thiết yếu, củng cố tổ chức sản xuất, mở rộng chương trình OCOP. Nhóm 3 gồm 24 xã khó khăn (trong đó có 9 xã nghèo) được ưu tiên vốn cho giao thông, nước sạch, giáo dục, y tế và sinh kế bền vững nhằm thu hẹp khoảng cách vùng sâu với vùng thuận lợi.

Tỉnh đồng thời kiện toàn Ban Chỉ đạo các chương trình mục tiêu theo mô hình chính quyền 2 cấp, hoàn thiện cơ chế lồng ghép nguồn lực, thúc đẩy hợp tác công – tư và hỗ trợ hợp tác xã phát triển nông nghiệp công nghệ cao, kinh tế đa giá trị, chế biến sâu. Chuyển đổi số được đẩy mạnh trong sản xuất và dịch vụ công; các tiêu chí môi trường như thu gom rác, xử lý nước thải, cải thiện cảnh quan tiếp tục được nâng lên. Giáo dục, y tế, văn hóa được chuẩn hóa nhằm nâng chất lượng dịch vụ cho người dân nông thôn.

Nhiều mô hình nông nghiệp thông minh, sinh thái, hữu cơ đang được nhân rộng tại Lâm Đồng. Ảnh: ST

Thách thức sau sáp nhập và nỗ lực duy trì tiến độ

Sau sáp nhập hành chính, Lâm Đồng có nhiều dư địa phát triển nhưng cũng đối mặt thách thức mới trong triển khai chương trình NTM. Bộ máy tinh gọn theo mô hình chính quyền 2 cấp giúp cải thiện hiệu quả quản trị, song giai đoạn chuyển tiếp khiến nhiều cán bộ phải điều chuyển hoặc nghỉ chế độ, trong khi cán bộ mới cần thời gian nắm bắt hồ sơ, dẫn đến tiến độ có lúc bị gián đoạn.

Tại xã Tuy Đức – địa phương biên giới rộng, dân cư phân tán – Bí thư Đảng ủy xã Phạm Thị Phượng cho biết hạ tầng giao thông, trường học, trạm y tế đã xuống cấp trong khi nhu cầu của người dân tăng nhanh. Nhiều thôn cách trung tâm hàng chục km khiến việc vận động người dân tham gia chương trình và hoàn thành tiêu chí gặp khó khăn. Sau sáp nhập, xã phải rà soát lại toàn bộ công trình và nguồn vốn của các xã cũ, áp lực lớn dồn lên đội ngũ cán bộ, nhất là khâu thủ tục pháp lý để tiếp nhận công trình và giải ngân.

Năm 2025, kế hoạch vốn ngân sách thực hiện chương trình NTM toàn tỉnh đạt 939,5 tỷ đồng, giải ngân gần 85%. Nguồn lực tiếp tục ưu tiên vùng khó khăn, đặc biệt vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Đến nay, toàn tỉnh có 80/103 xã đạt chuẩn NTM, 3 xã NTM nâng cao và 1 xã kiểu mẫu. Bên cạnh ngân sách, tỉnh huy động thêm vốn tín dụng, doanh nghiệp và người dân để duy trì các tiêu chí văn hóa, môi trường và chỉnh trang cảnh quan.

Chương trình NTM trở thành động lực quan trọng thúc đẩy giáo dục vùng biên. Xã Quảng Trực có 5 trường học nhưng chỉ 2 trường mầm non đạt chuẩn quốc gia mức độ 1. Từ nguồn vốn 3 chương trình mục tiêu quốc gia, địa phương ưu tiên nâng cấp 22 dự án hạ tầng, trong đó có các công trình giáo dục. Trường Mầm non Hoa Lan vừa được đầu tư khu nhà 2 tầng, 6 phòng học trị giá hơn 4,9 tỷ đồng, giúp hơn 400 học sinh, gần 50% là đồng bào dân tộc, không còn phải học nhờ trong nhà đa năng. Trường đang hoàn thiện thêm hạng mục để phấn đấu đạt chuẩn mức độ 2 vào năm 2026.

Đối thoại, đồng hành và lộ trình đến 2030

Đối thoại giữa chính quyền và người dân được duy trì để tháo gỡ khó khăn kịp thời. Tại Hội nghị Chủ tịch UBND tỉnh đối thoại với nông dân năm 2025 ngày 02/12, tỉnh đã tiếp nhận gần 400 kiến nghị liên quan đến chuyển đổi số trong nông nghiệp, cơ chế hỗ trợ sản xuất, phát triển nhà kính, nhà lưới, bảo hộ giá nông sản và chuyển đổi nghề cho lao động.

Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Văn Mười yêu cầu các sở, ngành giải đáp trực tiếp, đồng thời nhấn mạnh phải đẩy mạnh khoa học công nghệ, kinh tế hợp tác, nông nghiệp thông minh và mở rộng thị trường tiêu thụ.

Giai đoạn 2026 - 2030, tỉnh tiếp tục duy trì cơ cấu 3 nhóm xã để phân bổ nguồn lực hợp lý, chuyển trọng tâm từ “hoàn thành tiêu chí” sang “nâng chất lượng tiêu chí”. Tỉnh khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, đồng thời phát huy vai trò chủ thể của người dân trong mọi khâu triển khai.

Với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và sự đồng thuận của người dân, chương trình NTM tại Lâm Đồng đang duy trì đà phát triển, hướng tới mục tiêu xây dựng vùng nông thôn xanh, thông minh và đáng sống vào năm 2030./.

MINH ANH