Làm khoa học công nghệ phải thực chất để đóng góp thiết thực hơn nữa cho cuộc sống

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang vừa có buổi làm việc với Bộ Khoa học và Công nghệ (KHCN) về tình hình phát triển KHCN và đổi mới sáng tạo hiện nay.

Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang phát biểu tại buổi làm việc.

Việt Nam có khoảng 3.000 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo

Báo cáo tại buổi làm việc, Thứ trưởng Bộ KHCN Lê Xuân Định cho biết, đến thời điểm này, hành lang pháp lý về KHCN và đổi mới sáng tạo tương đối hoàn thiện với 8 luật chuyên ngành. Cùng với đó, Bộ đã tham mưu, trình Bộ Chính trị Nghị quyết về phát triển và ứng dụng công nghệ sinh học phục vụ phát triển đất nước trong tình hình mới; xây dựng dự thảo Chỉ thị của Ban Bí thư về công tác tiêu chuẩn đo lường chất lượng quốc gia đến năm 2030 và những năm tiếp theo.

Bộ cũng đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan xây dựng 5 luật sửa đổi, bổ sung trong giai đoạn 2021-2026. Bên cạnh đó, Bộ đã xây dựng, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược phát triển KHCN và đổi mới sáng tạo đến năm 2030 với mục tiêu đưa KHCN và đổi mới sáng tạo phát triển vững chắc, thực sự trở thành động lực tăng trưởng.

Đặc biệt, KHCN và đổi mới sáng tạo đã từng bước khẳng định vai trò, động lực trong phát triển kinh tế - xã hội, trong đó nghiên cứu cơ bản đạt được nhiều thành tựu thể hiện qua các chỉ số xếp hạng, công bố nghiên cứu quốc tế. Trong đó, đáng chú ý, hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Việt Nam bắt đầu được hình thành và phát triển nhanh chóng. Hiện nay, tại Việt Nam có khoảng 3.000 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo.

Lượng vốn được công bố đầu tư vào các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo liên tiếp tăng trưởng cao, đạt xấp xỉ 1 tỷ USD liên tiếp trong năm 2019, 2020, tăng gấp 3 lần so với năm 2017, đưa Việt Nam trở thành quốc gia năng động thứ 3 Đông Nam Á về khởi nghiệp sáng tạo.

Hệ thống các tổ chức KHCN phát triển mạnh, đội ngũ nhân lực KHCN phát triển cả về số lượng và chất lượng với khoảng 72.990 cán bộ nghiên cứu tương đương toàn thời gian (đạt 7,6 người/vạn dân), trong đó nhiều nhà khoa học có uy tín, được thế giới công nhận...

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Lê Xuân Định, chính sách, pháp luật về KHCN và đổi mới sáng tạo hiện hành còn mâu thuẫn, chồng chéo, thiếu thống nhất, thiếu đồng bộ với các chính sách trong lĩnh vực khác (ngân sách nhà nước; đầu tư; đấu thầu; quản lý, sử dụng tài sản công, thuế...), chưa phù hợp với đặc thù của lao động sáng tạo, chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học theo thông lệ và chuẩn mực quốc tế.

Trong thời gian tới, Bộ KHCN kiến nghị Chính phủ giao Bộ KHCN chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính, Bộ Nội vụ, Bộ Tư pháp xây dựng, trình Chính phủ Nghị định quy định về cơ chế tự chủ của tổ chức KHCN công lập phù hợp với đặc thù của hoạt động KHCN.

Đề nghị Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp xây dựng, hoàn thiện dự thảo Nghị định sửa đổi, thay thế Nghị định số 70/2018/NĐ-CP để tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong việc xử lý tài sản hình thành từ nhiệm vụ KHCN sử dụng ngân sách nhà nước, trình Chính phủ trong quý IV/2023; xây dựng Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 95/2014/NĐ-CP ngày 17/10/2014 quy định về đầu tư và cơ chế tài chính đối với hoạt động KHCN.

Bộ cũng sẽ phối hợp với Bộ GD&ĐT trong triển khai thực hiện Nghị định số 109/2022/NĐ-CP để các cơ sở giáo dục đại học thực sự trở thành các trung tâm nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và là trung tâm đào tạo đội ngũ nhân lực KHCN, đổi mới sáng tạo chất lượng cao.

Quang cảnh buổi làm việc.

Cần thiết phải có cơ chế đặc thù cho khoa học công nghệ

Phát biểu kết luận buổi làm việc, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang ghi nhận, đánh giá cao sự nỗ lực, tâm huyết, cũng như thành tựu đạt được của ngành KHCN thời gian qua dù trong điều kiện còn nhiều khó khăn.

Thời gian tới, Phó Thủ tướng lưu ý Bộ KHCN quán triệt tinh thần làm phải thực chất để làm sao KHCN ngày càng có nhiều đóng góp thiết thực hơn nữa cho cuộc sống.

Bày tỏ đồng tình những nhiệm vụ, phương hướng, giải pháp của ngành đặt ra, Phó Thủ tướng nhấn mạnh sự cần thiết phải có cơ chế đặc thù cho KHCN và đội ngũ nhân lực làm KHCN trên cơ sở tham khảo cách tiếp cận và kinh nghiệm mang lại hiệu quả của quốc tế.

Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ KHCN thực hiện tốt yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính ngày 17/5/2023, gồm: Xây dựng cơ chế đặc thù và chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học; xây dựng khuôn khổ pháp lý để thử nghiệm một mô hình kinh tế dựa trên KHCN; xây dựng chế độ, chính sách đãi ngộ đối với đội ngũ những người làm KHCN.

Phó Thủ tướng đề nghị Bộ KHCN tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 20-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương ban hành năm 2012 để đề xuất một nghị quyết mới về phát triển KHCN và xây dựng kế hoạch triển khai cụ thể; tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật phục vụ công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực KHCN, trong đó có lĩnh vực đo lường.

Phó Thủ tướng khẳng định sẽ cùng đồng hành với ngành KHCN để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa để ngành hoàn thành tốt trọng trách được giao, đồng thời mong muốn Bộ KHCN luôn phát huy tinh thần chủ động trong thực hiện các nhiệm vụ được giao, kể cả trong việc phối hợp với các bộ, ngành, cơ quan liên quan; chú trọng phân cấp cho cơ sở gắn với việc kiểm tra, giám sát.

Quốc Trần