Làm rõ tiêu chí, điều kiện phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực xây dựng, giao thông

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà: Việc xác định những nhiệm vụ, thẩm quyền giữ lại ở cấp Trung ương (Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, bộ trưởng) cần có cơ sở lý luận, thực tiễn, tiêu chí lựa chọn rõ ràng - Ảnh: VGP/Minh Khôi

Tạo chủ động tối đa cho địa phương

Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, tổng số văn bản được rà soát là 594 văn bản. Tổng số văn bản đề xuất xử lý thực hiện phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền là 66 văn bản (gồm 9 luật, 1 nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, 28 nghị định, 1 quyết định của Thủ tướng Chính phủ, 27 thông tư).

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, dự thảo Nghị định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương sẽ chuyển 90 nhiệm vụ từ cấp huyện xuống cấp xã, chuyển 1 nhiệm vụ lên cấp tỉnh, 1 nhiệm vụ phân cấp từ UBND tỉnh sang Sở Xây dựng.

Về lĩnh vực xây dựng, giao thông, Bộ Xây dựng đề xuất phân cấp, phân quyền 21 thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cho bộ trưởng; 3 thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cho chính quyền địa phương; phân cấp 28 thẩm quyền của Bộ trưởng Bộ Xây dựng, cơ quan chuyên môn thuộc Bộ Xây dựng cho chính quyền địa phương.

Bộ Xây dựng đã nghiên cứu, rà soát kỹ lưỡng, đề xuất phân cấp, phân quyền triệt để nhằm tạo sự chủ động cho địa phương, giảm tải áp lực cho Thủ tướng Chính phủ. Sau khi thực hiện phân cấp, phân quyền thẩm quyền, chỉ giữ lại để Trung ương thực hiện một số nội dung, nhiệm vụ mang tính tổng thể, an toàn hệ thống, như: Kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia, các nội dung kỹ thuật, chuyên môn sâu, không thể phân cấp cho địa phương, những nhiệm vụ liên quan đến quốc phòng, an ninh quốc gia, như việc quản lý vùng trời, những thẩm quyền theo quy định của điều ước quốc tế; có lĩnh vực chỉ giữ lại 1-2 nhiệm vụ để Trung ương thực hiện, như lĩnh vực đường bộ (chỉ còn quản lý một số tuyến quốc lộ đặc thù).

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh phát biểu tại cuộc họp - Ảnh: VGP/Minh Khôi

Trong lĩnh vực quy hoạch đô thị, nông thôn sẽ phân cấp, phân quyền 4 nhiệm vụ của Thủ tướng Chính phủ cho chính quyền địa phương; 1 nhiệm vụ của Thủ tướng Chính phủ cho Bộ Quốc phòng, Bộ Công an; 5 nhiệm vụ của Bộ trưởng Bộ Xây dựng cho chính quyền địa phương; chuyển 14 nhiệm vụ của cấp huyện xuống cấp xã, 1 nhiệm vụ lên sở xây dựng, 1 nhiệm vụ lên UBND cấp tỉnh.

Sau khi thực hiện phân cấp, phân quyền, Bộ Xây dựng sẽ chủ yếu thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước (xây dựng quy hoạch, chiến lược, xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, cơ chế, chính sách, tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, định mức kinh tế - kỹ thuật, thực hiện chức năng kiểm tra, giám sát...). Các địa phương được quyền chủ động quyết định nhiệm vụ trên địa bàn quản lý, không phải xin ý kiến, báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ đối với những nhiệm vụ đã được phân cấp, đảm bảo đúng theo chỉ đạo của lãnh đạo Đảng, Chính phủ.

Cuộc họp được kết nối trực tuyến đến các địa phương trong cả nước - Ảnh: VGP/Minh Khôi

Thảo luận tại cuộc họp, lãnh đạo các bộ, ngành cho rằng cần xây dựng tiêu chí, điều kiện rõ ràng để xác định việc nào giữ lại trên Trung ương, việc nào phân cấp cho địa phương, tránh tùy tiện, bảo đảm hiệu quả và có cơ sở pháp lý rõ ràng. Tuy nhiên, mỗi ngành, lĩnh vực có đặc thù riêng, phải xây dựng tiêu chí phân cấp cụ thể phù hợp, tránh tùy tiện, đảm bảo hiệu quả, tránh gây khó khăn cho địa phương.

Lãnh đạo một số địa phương tập trung cho ý kiến liên quan đến phân cấp, phân quyền cho cấp xã trong thực hiện nhiệm vụ mới về lĩnh vực xây dựng, quản lý nhà ở, hạ tầng giao thông, đô thị...; đề xuất có hướng dẫn cụ thể về điều kiện để tổ chức thực thi, đặc biệt hướng dẫn vị trí việc làm cho các đơn vị chuyên môn cấp xã/phường...

Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Dương Đức Tuấn cho rằng, đây là những nghị định rất quan trọng, đặc biệt khi tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình mới, nhưng cũng hết sức phức tạp, liên quan tới phân cấp, phân quyền, phân định, xác định ranh giới của các cấp thẩm quyền.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà lưu ý, quy định phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực xây dựng, giao thông, cũng cần đồng bộ với cơ chế, chính sách tài chính, đầu tư - Ảnh: VGP/Minh Khôi

Bảo đảm tính tiếp nối, kế thừa và tránh tình trạng đình trệ, khoảng trống hay ách tắc

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng đề nghị Bộ Xây dựng tiếp tục hoàn thiện dự thảo các nghị định, xác định rõ phạm vi phân cấp, phân quyền từ thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và Bộ trưởng xuống cấp địa phương, hoặc từ Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cho bộ trưởng, tránh chồng chéo hoặc để khoảng trống.

Trong đó, Bộ Xây dựng phải rà soát, kế thừa những nội dung phù hợp về phân định thẩm quyền, phân cấp, phân quyền đã được điều chỉnh trong các luật liên quan, như Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Tổ chức Chính phủ... hoặc các luật đang được sửa đổi, bổ sung và sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2025; không đưa những nhiệm vụ đã được phân cấp, phân quyền trong các nghị định, thông tư trước đây.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh yêu cầu phải làm rõ sự khác biệt giữa phân cấp (Trung ương phân một phần thẩm quyền cho cấp dưới thực hiện đi kèm bảo đảm điều kiện, nguồn lực thực thi, như quy hoạch, quy chuẩn, tiêu chuẩn, định mức kỹ thuật, công cụ kiểm tra, đánh giá, giám sát...) và phân quyền (giao toàn quyền cho địa phương tự quyết, tự làm, tự chịu trách nhiệm). Phân quyền thì cấp dưới tự chịu trách nhiệm; phân cấp thì cấp trên vẫn có trách nhiệm, nên phải kèm theo điều kiện bảo đảm.

Theo Phó Thủ tướng, cần có một hướng dẫn chung, tiêu chí điều kiện chung và riêng theo ngành về phân cấp, phân quyền do Bộ Tư pháp hoặc Bộ Nội vụ ban hành.

Việc xác định những nhiệm vụ, thẩm quyền giữ lại ở cấp Trung ương (Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, bộ trưởng) cần có cơ sở lý luận, thực tiễn, tiêu chí lựa chọn rõ ràng như là những vấn đề liên quan đến quốc phòng an ninh, những dự án trọng điểm quốc gia, trọng điểm công nghệ hay mang tính liên tỉnh, liên ngành, quốc tế... còn lại thì giao hết cho địa phương.

"Quy định phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực xây dựng, giao thông, cũng cần đồng bộ với cơ chế, chính sách tài chính, đầu tư", Phó Thủ tướng lưu ý.

Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng tiếp thu ý kiến của các địa phương tiếp tục bổ sung, làm rõ một số nguyên tắc, tiêu chí cụ thể để xác định những nhiệm vụ giữ lại ở cấp tỉnh, như: Những dự án đang triển khai theo các chương trình mục tiêu mà trước đây được giao cho cấp huyện; các dự án có phạm vi liên xã; một số thủ tục hành chính trước đây giao cho cấp huyện nhưng lại đòi hỏi yêu cầu kỹ thuật cao, cần đội ngũ cán bộ có trình độ, cơ sở hạ tầng, như văn phòng, trung tâm kỹ thuật…; hoặc lĩnh vực quản lý đòi hỏi cơ sở vật chất và năng lực cán bộ, như phòng, chống dịch bệnh, thiên tai, lụt bão hay liên quan đến quốc phòng, an ninh, thì cần tuân thủ theo các quy định hiện hành.

"Phân cấp, phân quyền phải bảo đảm tính tiếp nối, kế thừa và tránh tình trạng đình trệ, khoảng trống hay ách tắc trong thực hiện nhiệm vụ ở địa phương", Phó Thủ tướng nói và giao các địa phương rà soát kỹ, tập trung đóng góp ý kiến vào những nội dung được phân cấp, phân quyền cả về cơ sở pháp lý, lẫn điều kiện thực thi.

Minh Khôi