Làm rõ trách nhiệm của ngân hàng nếu có rủi ro không trả được nợ vay

Quốc hội hôm nay thảo luận về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ, Luật Quản lý nợ công năm 2017 đã tạo ra chuyển biến tích cực trong công tác quản lý nhà nước về nợ công.

Việc sửa đổi luật lần này nhằm phân cấp, phân quyền đồng bộ với Luật Ngân sách nhà nước, Luật Đầu tư công - hai luật đã được Quốc hội thông qua. Việc này cũng nhằm đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, giúp đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án có vốn nước ngoài nhất là trong bối cảnh nhiều dự án ODA triển khai ở cấp xã.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại tổ. Ảnh: Quốc hội

Góp ý về phân bổ sử dụng vốn ODA và vay ưu đãi nước ngoài, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, quá trình thực hiện Chính phủ cần phải quy định chặt chẽ điều kiện cấp phát, tỷ lệ cấp phát, đánh giá tác động đến ngân sách trung ương.

Thực tế, các địa phương có thể sẽ đề xuất vay nước ngoài lớn hơn, trong khi gánh nặng nghĩa vụ nợ tập trung vào ngân sách trung ương. Do đó, cần tăng cường cơ chế giám sát, chế tài bảo đảm quản lý chặt chẽ, sử dụng hiệu quả nguồn vốn vay cấp phát cho địa phương.

Ông phân tích, khi triển khai các dự án ODA ở địa phương phải có phần vốn đối ứng và cơ chế bảo lãnh nhất định. Địa phương có điều kiện thì dễ xử lý phần vốn đối ứng song nhiều địa phương khác thì gặp khó khăn.

Do đó, Bộ Tài chính phải có hướng dẫn cụ thể để tạo điều kiện thuận lợi trong nhận nguồn ODA cũng như quá trình triển khai phối hợp giữa trung ương và địa phương trong vấn đề cấp phát vốn được nhanh chóng, thuận lợi.

Về phương thức cho vay vốn ODA, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị đánh giá tác động kỹ. Dự thảo luật bổ sung quy định theo hướng ngân hàng thương mại thực hiện cho vay lại đối với đơn vị sự nghiệp công lập theo phương thức cơ quan cho vay không chịu rủi ro tín dụng.

Ông lưu ý, trường hợp cho vay lại không chịu rủi ro tín dụng có thể dẫn đến lơi lỏng về thủ tục thẩm định đối tượng vay. Việc này tạo rủi ro lớn và cơ quan nhà nước phải gánh chịu. Ngân hàng cho vay lại thiếu trách nhiệm trong việc giám sát khoản vay, ảnh hưởng đến khả năng trả nợ an toàn nợ công.

“Sợ nhất là tình trạng đi vay khoản này nhưng lại về đầu tư cho việc khác, ngân hàng thiếu hướng dẫn thủ tục kiểm tra giám sát”, Chủ tịch Quốc hội cảnh báo.

Vì vậy, ông đề nghị làm rõ, trong trường hợp xảy ra rủi ro không trả được nợ vay, trách nhiệm của ngân hàng thương mại được quy định thế nào, nếu phải chia sẻ một phần rủi ro thì tỷ lệ này bao nhiêu, được xác định trên cơ sở nào.

Cần phân cấp mạnh hơn

Đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng (Cần Thơ) cho rằng vay ODA là khoản vay của các nước phát triển dành cho các nước kém phát triển, có thu nhập trung bình, đặc biệt là thu nhập trung bình thấp. Việt Nam có thu nhập bình quân gần 5.000 USD/năm, vẫn nằm trong nhóm có thu nhập trung bình thấp, tức là vẫn nằm trong nhóm nước được ưu tiên vay ODA.

Tuy nhiên, từ thực tế giải ngân chậm, đại biểu cho rằng cần chỉnh sửa luật theo hướng giảm thiểu thủ tục hành chính, giải quyết vướng mắc tăng tiến độ, mở rộng cấp phát, cho vay lại phù hợp hơn với đối tượng vay.

Đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng. Ảnh: Quốc hội

Về thẩm quyền, dự luật đề xuất thẩm quyền Thủ tướng, song ông Hùng cho rằng cần phân cấp mạnh hơn để cải cách thủ tục hành chính. Theo đó, Chính phủ chỉ phê duyệt kế hoạch vay nợ hàng năm còn lại Bộ Tài chính sẽ phê duyệt dự án vay, đảm bảo tính hiệu quả hơn.

Do hiệu quả vốn vay hiện nay tương đối hạn chế và thời gian dài nên đại biểu cho rằng cần ưu tiên tập trung cho các dự án có tác động xã hội cao.

Vì vậy, đại biểu đề nghị cần có quy định bổ sung ưu tiên nguồn vốn cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, đầu tư công đặc biệt, chương trình có tính chất thay đổi mang tính bước ngoặt.

Đồng thời, ông đề nghị thay đổi quy định liên quan tới rút vốn qua các cổng đầu tư công trực tuyến, cổng dịch vụ công quốc gia, tăng minh bạch.

Trần Thường