Làm sao để AI đóng vai trò hiệu quả trong thị trường lao động Việt Nam?

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang âm thầm định hình lại những giá trị do con người đem lại trong công việc, tạo ra một cuộc cách mạng không ồn ào nhưng sâu sắc trong môi trường lao động hiện đại, trong đó có Việt Nam.

Tại tọa đàm do Đại học RMIT phối hợp cùng Deloitte tổ chức, các chuyên gia đã cùng nhau thảo luận về những chiến lược giúp các tổ chức không chỉ vững vàng trước thay đổi mà còn phát triển bền vững nhờ đặt yếu tố con người làm nền tảng trong quá trình triển khai AI.

Các đại biểu tham gia buổi tọa đàm

Ông Lee Yun Han, Giám đốc Khối Công nghệ và chuyển đổi, Bộ phận Nguồn vốn nhân lực thuộc Deloitte Đông Nam Á, với tư cách diễn giả chính, đã đặt ra một mệnh đề quan trọng ngay từ đầu: "Mô hình tạo giá trị cũ đã không còn đủ. Trong kỷ nguyên AI, các tổ chức cần một tuyên bố mới về giá trị con người trong bối cảnh hiện nay của tổ chức".

AI tạo ra nguy cơ gì với môi trường lao động?

Phát biểu tại tọa đàm, ông Lee Yun Han nhấn mạnh AI đang cách mạng hóa môi trường làm việc, nhưng các tổ chức có nguy cơ đánh mất yếu tố cốt lõi nếu không đặt con người làm trung tâm.

Một trong những điểm đáng chú ý của tọa đàm là việc ông Lee giới thiệu khái niệm "tác động thầm lặng" của AI - những hệ quả không mong muốn thường bị bỏ qua trong quá trình triển khai công nghệ. Các tác động này bao gồm sự kiệt sức, cảm giác cô đơn và đặc biệt nghiêm trọng là sự xói mòn năng lực phán đoán của con người.

Để minh họa cho quan điểm này, ông Lee chia sẻ một trải nghiệm cá nhân đầy ý nghĩa từ vai trò lãnh đạo trong thời đại AI: "Tôi từng kỳ vọng nhân viên của mình hoàn thành khối lượng công việc vốn đã từng cần tới 3 ngày, trong vòng một tiếng đồng hồ. Điều đó gây ra căng thẳng. Giờ đây chúng tôi đã cùng nhau rà soát kết quả do AI tạo ra. Đó là quá trình cộng tác chứ không phải bài kiểm tra năng suất".

Bà Võ Thị Minh An, đối tác sáng lập và là Giám đốc điều hành khu vực châu Á-Thái Bình Dương, Công ty Janus Executive Search & Talent Advisory, mang đến góc nhìn thực tế từ thị trường tuyển dụng nhân sự cấp cao trên toàn khu vực châu Á.

"AI mang lại năng lượng và sự hào hứng. Tuy nhiên, mức độ quan tâm của doanh nghiệp đối với yêu cầu nhân sự có kỹ năng, khả năng ứng dụng và triển khai AI vẫn chưa tương ứng. Ở Việt Nam, chỉ 2/10 vị trí chúng tôi tuyển dụng hiện nay có yêu cầu liên quan đến kỹ năng AI", bà cho biết.

Tuy nhiên, bà An đặc biệt nhấn mạnh đến những kỹ năng con người vẫn giữ vai trò then chốt: "Sự thấu cảm là kỹ năng quan trọng nhất ở mọi cấp độ, và đây là kỹ năng khó bị thay thế bởi AI".

Đặc biệt, bà An còn chỉ ra một thách thức mới trong kỷ nguyên AI: "AI không bao giờ nói "Tôi không biết". Vậy nên chúng ta cần người có khả năng đặt câu hỏi, xác thực và tư duy phản biện".

Kinh nghiệm thực tiễn từ doanh nghiệp Việt Nam

Bà Phạm Thị Quý Hiền, Giám đốc Nhân sự tại Masan Consumer Holdings, chia sẻ góc nhìn thực tiễn về chiến lược triển khai năng lực AI trong tổ chức trong khi vẫn bảo vệ giá trị con người và tính riêng tư.

Chiến lược của Masan bao gồm 3 trụ cột chính: triển khai hệ thống Copilot nội bộ cho hơn 5.000 nhân viên, khích lệ đội ngũ lãnh đạo thể hiện vai trò tiên phong và tổ chức các buổi huấn luyện phổ cập hành trình chuyển đổi.

Bà Hiền nhấn mạnh một thông điệp quan trọng: "AI sẽ không lấy đi công việc của bạn, trừ khi bạn không biết cách dùng công nghệ này". Đồng thời, bà cũng chú trọng đến việc củng cố cảm giác an toàn cho nhân viên trên hành trình chuyển đổi, thay vì chỉ tập trung vào việc áp dụng công nghệ.

Cần tìm hiểu cách biến AI thành công cụ tiết kiệm thời gian thay vì tạo thêm căng thẳng

Bà Hồ Thị Bạch Quyên, Giám đốc Phòng Văn hóa và con người tại STADA Pymepharco Việt Nam, giải thích về sự thay đổi căn bản trong chức năng phòng ban từ việc quản lý những vấn đề mang tính vận hành sang định hình văn hóa và phát triển con người.

Sự dịch chuyển này phản ánh định hướng chiến lược hướng tới xây dựng văn hóa, năng lực phù hợp và thu hút nhân tài. Bà giới thiệu các sáng kiến cụ thể của tổ chức bao gồm văn hóa khích lệ phát triển, khuyến khích đóng góp ý kiến và đặc biệt là mô hình cố vấn đảo chiều - nơi nhân viên trẻ có thể chia sẻ kiến thức công nghệ với đồng nghiệp lớn tuổi.

Bà Quyên đặc biệt nhấn mạnh đến tầm quan trọng của hành vi ứng xử lãnh đạo trong việc xây dựng lòng tin và sự đón nhận trong quá trình chuyển đổi với AI, từ đào tạo nhân viên mới, xây dựng văn hóa bày tỏ sự biết ơn và ghi nhận, đến hướng tiếp cận riêng biệt cho từng thế hệ người lao động.

Tầm nhìn về tương lai

Bà Võ Kim Thoa, Quản lý cấp cao phụ trách chuyển đổi tổ chức, Khối Công nghệ và chuyển đổi thuộc Deloitte Đông Nam Á, đưa ra một phân tích sâu sắc về mối quan hệ giữa AI và con người trong tương lai.

"Công việc đang thay đổi một cách rõ rệt. Một số nhiệm vụ có thể được AI thực hiện hiệu quả hơn, nhưng khi cần chọn lọc nội dung hay xác thực tính chính xác thì năng lực phán đoán của con người vẫn là yếu tố then chốt. Con người vẫn làm mắt xích quan trọng trong quy trình", bà khẳng định.

Quan điểm này phản ánh một sự hiểu biết sâu sắc về bản chất của việc hợp tác giữa người và máy, không phải là cuộc đua thay thế mà là sự bổ sung và tăng cường lẫn nhau.

Tiến sĩ Lương Thanh Thảo, quyền Chủ nhiệm cấp cao Bộ môn Quản trị nhân sự của RMIT nhận định: "AI cần được triển khai dựa trên nhu cầu của con người để hỗ trợ vận hành an toàn hơn, nâng cao chất lượng dịch vụ, thúc đẩy hòa nhập và tăng trưởng", đồng bà Thảo cho rằng "Việc ứng dụng AI phải minh bạch và có trách nhiệm, đảm bảo quyền riêng tư và sự giám sát của con người trong các quyết định quan trọng".

Bà Thảo cũng nhấn mạnh rằng khi năng lực sử dụng AI phát triển thông qua công việc thực tế cùng với sự thực hành, huấn luyện và suy ngẫm thường xuyên, các bộ phận tại tổ chức có thể xây dựng cả kỹ năng thực tiễn và khả năng phán đoán để tương tác với AI một cách có chọn lọc trong quy trình làm việc.

Bùi Tú