Lan tỏa sức sống mới từ các mô hình nông thôn mới ở Quảng Ngãi

Trong quá trình xây dựng nông thôn mới, phát triển kinh tế nông thôn ở Quảng Ngãi, các HTX đang đóng vai trò trung tâm của phát triển nông nghiệp nông thôn, là “đòn bẩy” giúp các địa phương vững vàng trên hành trình xây dựng nông thôn mới.

Cánh cửa mở ra hướng đi bền vững

Triển khai sâu rộng Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP), Quảng Ngãi xác định HTX chính là hạt nhân của đổi mới sản xuất, gắn kết nông dân, doanh nghiệp và thị trường. Đến nay, toàn tỉnh có gần 200 sản phẩm OCOP còn thời hạn, trong đó nhiều sản phẩm do HTX làm chủ thể.

Điều này không chỉ tạo nên bản sắc riêng cho nông sản Quảng Ngãi mà còn góp phần nâng cao thu nhập, ổn định đời sống nông dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số ở miền núi.

Dược liệu dưới tán rừng đang là mô hình giàu tiềm năng ở Quảng Ngãi.

Một trong những mô hình tiêu biểu là HTX Thương mại tổng hợp trồng và chế biến dược liệu An Thành (xã Đăk Tờ Kan). Với 9 sản phẩm OCOP đạt 3 sao, từ trà khổ qua, mứt sâm dây Ngọc Linh, rượu nho rừng đến rượu ngũ vị tử, đơn vị này không chỉ khai thác nguồn nguyên liệu tại chỗ mà còn áp dụng nghiêm ngặt quy trình vệ sinh an toàn thực phẩm.

HTX hiện tạo việc làm ổn định cho 16 thành viên chính thức và 30 - 40 lao động thời vụ, doanh thu đạt khoảng 3 tỷ đồng/năm. Đặc biệt, sản phẩm được phân phối rộng rãi từ Đà Nẵng, TP.HCM đến các tỉnh phía Bắc và trên các sàn thương mại điện tử như Shopee, TikTok, Facebook, đánh dấu bước tiến vững chắc trong chuyển đổi số của HTX miền núi.

Không riêng An Thành, HTX Sản xuất kinh doanh dịch vụ nông nghiệp tổng hợp xã Đăk Rve cũng nổi bật với các sản phẩm hạt tiêu Sơn Ka, măng chua ớt cay đạt chuẩn OCOP 3 sao.

Theo ông Lê Văn Thắng, Phó Giám đốc HTX: “Thị trường đang có nhu cầu cao, song sản lượng chưa đáp ứng đủ. Thời gian tới, HTX sẽ mở rộng quy mô, nâng cấp bao bì, quảng bá mạnh trên các nền tảng số để đưa sản phẩm vươn xa hơn”.

Những nỗ lực này cho thấy chuyển đổi số và liên kết chuỗi giá trị đã trở thành hướng đi tất yếu. Nhiều HTX ở các huyện miền núi như Sơn Hà, Trà Bồng, Minh Long đã chủ động đầu tư mã QR truy xuất nguồn gốc, chứng nhận VietGAP, đồng thời liên kết với siêu thị và doanh nghiệp để mở rộng đầu ra.

Các sản phẩm đặc trưng như sâm Ngọc Linh, cà phê, mật ong, măng nứa khô, chuối hột rừng sấy… đang từng bước khẳng định vị thế, tạo sinh kế ổn định cho hàng trăm hộ dân địa phương.

Thêm nguồn thu ổn định, bền vững

Không chỉ ở vùng đồng bằng, khu vực miền núi Quảng Ngãi đang chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế hợp tác, đặc biệt thông qua vai trò của các HTX nông - lâm nghiệp.

Tại xã Rờ Kơi, HTX Nông - Lâm nghiệp và Dịch vụ Thái Thanh là minh chứng rõ nét. Thành lập năm 2019 với 40 thành viên, gần 100% là người dân tộc thiểu số, HTX đã liên kết trồng 180 ha cà phê, 60 ha sầu riêng và 3 ha cây ăn quả, áp dụng quy trình VietGAP, sử dụng phân bón hữu cơ từ vỏ cà phê và phân chuồng để giảm chi phí.

Kết quả, 8 sản phẩm của HTX được công nhận OCOP 3 sao, mang lại thu nhập từ 400 triệu đến hơn 1 tỷ đồng mỗi năm cho mỗi hộ thành viên, một con số từng được xem là “khó tin” ở vùng núi cao Quảng Ngãi.

Nông thôn mới ngày càng khởi sắc ở Quảng Ngãi.

Ở xã Dục Nông, HTX Nông nghiệp Đăk Ang cũng tạo dấu ấn khi phát triển mô hình trồng sả Java lấy tinh dầu với 20 hộ đồng bào dân tộc tham gia trên diện tích gần 10 ha.

HTX hỗ trợ cây giống, hướng dẫn kỹ thuật và bao tiêu sản phẩm. Mỗi năm, cơ sở chưng cất tinh dầu cho ra khoảng 100 lít tinh dầu sả Java, bán với giá 700.000 đồng/lít. Năm 2022, sản phẩm được chứng nhận OCOP 3 sao, giúp người dân có thêm nguồn thu ổn định, bền vững.

Đáng chú ý, thời gian qua, Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX Quảng Ngãi đã triển khai hàng loạt chương trình hỗ trợ thiết thực như đào tạo và tập huấn chuyển đổi số, kỹ năng xúc tiến thương mại, quản trị gian hàng điện tử; Tư vấn thiết kế bao bì, nhãn mác, đăng ký bảo hộ thương hiệu, mã số mã vạch và chứng nhận VietGAP; Hỗ trợ tiếp cận nguồn vốn ưu đãi, xúc tiến thương mại qua hội chợ và sàn thương mại điện tử.

Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Nguyễn Lâm Cảnh nhấn mạnh: “Thực tế cho thấy, nhiều HTX đã ứng dụng thành công khoa học, công nghệ và chuyển đổi số, giúp tăng năng suất, nâng cao chất lượng sản phẩm và mở rộng thị trường. Các sản phẩm OCOP không chỉ tạo sinh kế cho người dân mà còn góp phần thay đổi diện mạo vùng nông thôn miền núi”.

Nhờ sự đồng hành đó, nhiều HTX Quảng Ngãi đã tự tin bước vào sân chơi lớn, dám đầu tư, dám đổi mới và đang trở thành hạt nhân của quá trình xây dựng nông thôn mới ở địa phương.

Nền tảng cho nông thôn mới bền vững

Cùng với các HTX, các địa phương trong tỉnh đang đẩy mạnh phong trào thi đua “Quảng Ngãi chung sức xây dựng nông thôn mới” gắn với “Quảng Ngãi chung tay vì người nghèo – Không để ai bị bỏ lại phía sau”.

Ở xã Tịnh Khê, mô hình “Ngày Chủ nhật xanh” trở thành hoạt động thường xuyên, huy động đoàn viên, thanh niên và người dân dọn vệ sinh đường sá, thu gom rác tại các bãi biển, hướng dẫn học sinh phân loại rác, vẽ tranh và làm đồ chơi tái chế. Những hoạt động tưởng chừng nhỏ bé ấy lại góp phần quan trọng trong việc hình thành nếp sống xanh – sạch – đẹp, giữ gìn tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới.

Tại xã Ngọk Réo, việc tận dụng lợi thế đất đai và giao thông thuận lợi đã giúp địa phương hình thành vùng sản xuất hàng hóa tập trung, liên kết doanh nghiệp tiêu thụ sản phẩm. Năm 2024, thu nhập bình quân đầu người đạt gần 53 triệu đồng/năm, tỷ lệ hộ nghèo chỉ còn 2,49%, phấn đấu đến cuối năm 2025 giảm còn 0,45% – minh chứng rõ rệt cho hiệu quả của chương trình nông thôn mới.

Mục tiêu của Quảng Ngãi đến năm 2030 là trên 65% số xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó nhiều xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số phấn đấu đạt chuẩn theo Bộ tiêu chí quốc gia giai đoạn 2026–2030. Tuy nhiên, khó khăn vẫn còn lớn như địa bàn rộng, dân cư phân tán, nguồn lực hạn chế, nhiều tiêu chí quy hoạch chưa phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp.

Để đạt mục tiêu, các địa phương “cần huy động tối đa nguồn lực, tập trung giải ngân vốn đầu tư công, lồng ghép hiệu quả các chương trình dự án, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân – chủ thể trung tâm của chương trình nông thôn mới.

Chính trong quá trình ấy, HTX tiếp tục giữ vai trò đầu tàu, vừa sản xuất, vừa liên kết, vừa dẫn dắt nông dân tiếp cận công nghệ, chuyển đổi số, đưa nông sản Quảng Ngãi vươn xa hơn.

Khi những sản phẩm OCOP mang thương hiệu Quảng Ngãi, từ trà sâm dây, tinh dầu sả đến hạt tiêu Sơn Ka, xuất hiện trên các sàn thương mại điện tử, đó không chỉ là thành quả kinh tế mà còn là biểu tượng của tinh thần đổi mới trong nông thôn mới.

Từ một vùng đất từng chịu nhiều khó khăn, Quảng Ngãi đang từng bước xây dựng nông thôn mới hiện đại, năng động và bền vững, nơi HTX trở thành cầu nối giữa người nông dân và nền kinh tế số, giữa sản xuất truyền thống và thị trường toàn cầu.

Đông Phong