Lao Chải, đưa văn hóa truyền thống vào các nhà trường
Xã vùng cao Lao Chải có 99% dân số là đồng bào Mông, giữa nhịp sống hiện đại hôm nay, nhiều nét đẹp văn hóa truyền thống đang bị mai một và có nguy cơ biến mất. Trước thực trạng này, ngành giáo dục, chính quyền địa phương và người dân Lao Chải đã chung tay đưa văn hóa truyền thống đến với học sinh thông qua các tiết học.
Trung tâm xã Lao Chải.
Tiết học ngoại khóa trên sân Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học xã Lao Chải hấp dẫn hơn bởi tiếng khèn Mông hòa cùng điệu múa khèn của giáo viên và các học sinh trong trang phục truyền thống. Đây được coi là những tiết học “đặc biệt” – nơi văn hóa truyền thống được trao truyền từ thế hệ trước cho thế hệ sau.
Thầy giáo Lờ A Sở là người địa phương, nhà ở thôn Trống Khua, gắn bó với Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học xã Lao Chải gần 14 năm cho biết, trên cơ sở những nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc, chúng tôi lựa chọn từng nội dung để đưa vào giảng dạy trong những giờ học ngoại khóa, giúp học sinh thêm hiểu và yêu văn hóa dân tộc mình.
Thầy giáo Lờ A Sở dạy học sinh cách thổi khèn Mông.
“Là giáo viên người địa phương, tôi nhận thấy việc truyền đạt cho các em văn hóa dân tộc là rất cần thiết” - thầy Sở chia sẻ.
Bên cạnh dạy khèn, nhà trường còn đưa múa khăn, múa khèn vào các tiết thể dục giữa giờ. Ban đầu, chỉ vài học sinh tham gia, nhưng đến nay, gần 100% học sinh hào hứng luyện tập. Nhiều em còn trở thành hạt nhân nòng cốt trong các sự kiện văn hóa của địa phương, tham gia các đội văn nghệ biểu diễn múa khăn, múa khèn và thổi khèn tại các lễ hội trong thôn.
Múa khăn, múa khèn trong hoạt động thể dục giữa giờ.
Trên địa bàn xã Lao Chải có 5 đơn vị nhà trường từ cấp học mầm non đến THCS. Các trường học đang dần trở thành “bảo tàng sống” lưu giữ tinh hoa văn hóa dân tộc.
Tại Trường Phổ thông dân tộc bán trú Trung học cơ sở xã Lao Chải, để bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Mông, ngoài các tiết học ngoại khóa, nhà trường còn tổ chức câu lạc bộ múa khèn, đẩy gậy.
Các câu lạc bộ đã thu hút đông đảo học sinh tham gia, không chỉ trở thành sân chơi bổ ích sau những giờ học căng thẳng, mà còn là kênh chuyển tải tri thức văn hóa truyền thống cho các em.
Biểu diễn múa và thổi khèn Mông.
Em Giàng A Nam - học sinh lớp 8C, Trường Phổ thông dân tộc bán trú Trung học cơ sở xã Lao Chải cho biết: “Chúng em được các thầy, cô truyền đạt những kiến thức về văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Mông, từ đó thêm hiểu và yêu văn hóa của dân tộc mình”.
Cùng với việc dạy múa khăn, múa khèn, nhà trường còn quy định mặc trang phục truyền thống vào các buổi sinh hoạt dưới cờ, các hoạt động khác.
Thầy giáo Nguyễn Anh Doanh - Hiệu phó Trường Phổ thông dân tộc bán trú Trung học cơ sở xã Lao Chải chia sẻ: “Các em học sinh là lực lượng quan trọng để bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa của đồng bào Mông nơi đây”.
Đẩy gậy là môn thể thao truyền thống của người Mông được đưa vào giảng dạy trong nhà trường.
Khi nghệ thuật Khèn Mông và nghệ thuật dùng sáp ong tạo hoa văn trên vải của người Mông được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia, cùng với sự phát triển du lịch thì việc giảng dạy những môn học về khèn Mông, múa khăn, thêu may đồng phục đã được các nhà trường trên địa bàn xã vùng cao Lao Chải quan tâm.
Bảo tồn văn hóa trong trường học vùng cao không chỉ là gìn giữ cái cũ, mà còn là thổi vào đó hơi thở của thời đại mới. Các thầy, cô giáo tại các nhà trường vùng cao Lao Chải giờ đây biết sử dụng mạng xã hội, các video tuyên truyền, sân khấu hóa để truyền dạy văn hóa dân tộc; các em học sinh thì tự hào biểu diễn dân ca, dân vũ, trang phục truyền thống để quảng bá bản sắc của quê hương mình.
Các thầy giáo dạy, truyền đạt về khèn Mông cho học sinh.
Ông Đỗ Công Chúng - Phó Chủ tịch UBND xã Lao Chải cho biết: “Thông qua các hoạt động bảo tồn văn hóa đã giúp Lao Chải thúc đẩy du lịch, phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho Nhân dân”.
Từ những buổi học khèn, học múa trong sân trường, đến những lễ hội tại địa phương, học sinh Lao Chải đã tự tin tham gia biểu diễn các tiết mục văn nghệ mang đậm bản sắc truyền thống, qua đó dần hình thành ý thức gìn giữ và phát huy bản sắc dân tộc. Giữ hồn văn hóa không chỉ là nhiệm vụ của ngành giáo dục, mà là trách nhiệm chung của toàn xã hội – để mỗi mái trường vùng cao không chỉ là nơi gieo chữ, mà còn là nơi gieo mầm văn hóa, vun đắp tâm hồn Việt cho thế hệ tương lai.
