Lao động đăng ký hưởng trợ cấp thất nghiệp: Ít quan tâm chính sách hỗ trợ học nghề
Những năm qua, cùng với việc tư vấn, giới thiệu việc làm mới, các ngành chức năng còn tăng cường tư vấn, hỗ trợ chính sách học nghề nhằm nâng cao tay nghề cho người lao động (NLĐ) đăng ký hưởng trợ cấp thất nghiệp. Tuy nhiên, vì nhiều lý do khác nhau, phần lớn NLĐ đăng ký hưởng trợ cấp thất nghiệp đều muốn nhận tiền, ít quan tâm đến chính sách hỗ trợ học nghề.
Lãnh đạo Sở Nội vụ kiểm tra, nắm bắt tình hình người lao động đăng ký hưởng trợ cấp và học nghề tại phường Phan Rang.
Số người đăng ký học nghề còn khiêm tốn
Sau khi nghỉ việc tại một công ty chế biến thủy sản, anh Lê Văn Tùng (31 tuổi, ở phường Tây Nha Trang) đến Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh đăng ký hưởng trợ cấp thất nghiệp. Qua nắm bắt thông tin, anh Tùng là lao động phổ thông, chưa qua trường lớp đào tạo, chưa có bằng cấp chứng chỉ học nghề. Từ đó, nhân viên của Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh đã tư vấn cho anh Tùng tham gia khóa học nghề tin học với mức hỗ trợ học phí 4,5 triệu đồng/khóa học. Cho rằng học nghề mất thời gian, trong khi gia đình cần tiền chi tiêu hằng ngày nên anh không đi học nghề mà chọn nhận trợ cấp thất nghiệp để trang trải trước mắt và đi tìm việc làm thời vụ.
Tương tự, chị Huỳnh Thị Thương (30 tuổi, xã Cam Lâm), nghỉ việc tại một công ty may rồi đi làm thủ tục hưởng trợ cấp thất nghiệp. Mặc dù chưa trải qua trường lớp đào tạo, chưa có bằng cấp, chứng chỉ học nghề, nhưng khi được tư vấn chính sách hỗ trợ học nghề, chị Thương từ chối. Chị Thương cho biết: “Gia đình tôi khó khăn, bố mẹ già yếu, con còn nhỏ, nếu tôi đăng ký đi học thì những tháng đi học lấy gì để sinh sống. Học nghề là rất tốt, nhưng vì hoàn cảnh không cho phép nên tôi không thể đi học trong lúc này”.
Qua tìm hiểu thực tế, không chỉ có anh Tùng, chị Thương mà còn rất nhiều NLĐ thất nghiệp mới chỉ quan tâm đến việc nhận tiền trợ cấp thất nghiệp ngay, chưa muốn đầu tư thời gian học nghề để ổn định cuộc sống lâu dài. Theo thống kê của Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh, từ ngày 1-1-2025 đến ngày 27-8-2025, toàn tỉnh có hơn 10.180 người đăng ký hưởng trợ cấp thất nghiệp. Mặc dù các ngành chức năng đã nỗ lực tư vấn về chính sách, lợi ích của học nghề, nhưng chỉ có 352 NLĐ đăng ký đi học nghề. Điều này cho thấy, NLĐ chưa mặn mà với việc học nghề sau khi mất việc.
Ông Nguyễn Thanh Xuân - Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh cho biết, chính sách hỗ trợ học nghề cho NLĐ hưởng trợ cấp thất nghiệp là rất nhân văn, thiết thực, nhằm giúp NLĐ nâng cao tay nghề, đáp ứng nhu cầu doanh nghiệp để sớm đưa họ quay trở lại thị trường lao động. Trung bình mỗi tháng có hơn 1.000 NLĐ đăng ký hưởng trợ cấp thất nghiệp thì có khoảng 700 người chưa có bằng cấp, chứng chỉ đào tạo. Khi tiếp cận hồ sơ của NLĐ, trung tâm đã phân tích rõ về trình độ, ngành nghề, độ tuổi, giới tính. Từ đó, tập trung tư vấn chính sách học nghề cho những NLĐ chưa có bằng cấp, chứng chỉ đào tạo; NLĐ trẻ tuổi để nâng cao tay nghề, đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp. Tuy nhiên, phần lớn NLĐ đều từ chối đi học nghề. Lý do họ đưa ra là không muốn hoặc không có thời gian đi học, phải lo kiếm tiền trang trải cuộc sống...
Nhân viên Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh tư vấn học nghề cho người lao động đăng ký hưởng trợ cấp thất nghiệp.
Cần mở rộng chính sách, gắn đào tạo với việc làm
Thực tế cho thấy, hiện nay còn ít cơ sở giáo dục nghề nghiệp tham gia đào tạo nghề cho lao động thất nghiệp bởi vì thủ tục quyết toán kinh phí phức tạp. Bên cạnh đó, việc ít NLĐ tham gia học nghề nên khiến việc mở lớp cũng gặp khó khăn. Để mở được 1 lớp học phải có từ 10 lao động trở lên, nhưng việc NLĐ đăng ký lẻ tẻ, không đồng nhất khiến việc mở lớp thường xuyên bị gián đoạn. Bên cạnh đó, chương trình đào tạo nghề cho người thất nghiệp chưa sát với nhu cầu tuyển dụng. Không ít nghề được đưa vào đào tạo nhưng sau khi học xong, NLĐ khó tìm được việc làm phù hợp, dẫn đến tâm lý ngại tham gia. Ngoài ra, mức hỗ trợ 4,5 triệu đồng/người/khóa học từ 3 đến 6 tháng chưa đủ hấp dẫn để NLĐ mạnh dạn theo đuổi việc học nghề. Các cơ sở đào tạo nghề còn hạn chế trong việc liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp để bảo đảm đầu ra cho học viên.
Việc hỗ trợ NLĐ thất nghiệp học nghề là bước tiến quan trọng trong hệ thống an sinh xã hội. Để chính sách này phát huy hiệu quả, cần đổi mới cả cách tiếp cận lẫn cơ chế, chính sách thực hiện. Theo ông Nguyễn Thanh Xuân, nếu chỉ dừng ở một mức hỗ trợ chung và để NLĐ tự xoay xở thì rất khó thành công. Do đó, Nhà nước, doanh nghiệp và cơ sở giáo dục nghề nghiệp cần tham gia thiết kế các gói đào tạo gắn chặt với nhu cầu tuyển dụng. Trong đó, cần nâng mức hỗ trợ học nghề sát với chi phí thực tế và có chính sách hỗ trợ chi phí đi lại, ăn ở cho NLĐ; đa dạng hóa hình thức, ngành nghề đào tạo, nhất là về kỹ năng số, ngoại ngữ, kỹ năng mềm; mở thêm nhiều ngành nghề đào tạo sát với thực tế để NLĐ được lựa chọn. Ngoài ra, cần thiết kế khóa học nghề ngắn gọn, linh hoạt, có thể học trực tuyến; đẩy mạnh việc tư vấn, truyền thông để NLĐ hiểu rõ hơn về lợi ích, cơ hội sau đào tạo.
Ông Nguyễn Thanh Xuân chia sẻ: “Chính sách an sinh chỉ có ý nghĩa khi được NLĐ hưởng ứng. Nhưng nhiều năm qua, số người thất nghiệp tham gia học nghề vẫn còn rất ít so với số người thất nghiệp. Đây là thực trạng chung của cả nước, chứ không riêng gì trên địa bàn tỉnh. Do đó, nếu không sớm thay đổi cách thực hiện, chính sách hỗ trợ học nghề sẽ tiếp tục thiếu hiệu quả, trong khi NLĐ vẫn loay hoay tìm việc, còn doanh nghiệp vẫn thiếu nhân lực tay nghề cao. Đồng thời, các doanh nghiệp cần liên kết với các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, đơn vị tư vấn việc làm để tư vấn, tham gia vào quá trình đào tạo nghề. Khi doanh nghiệp đặt hàng đào tạo và cam kết tuyển dụng sau khóa học, NLĐ sẽ thấy rõ lợi ích để mạnh dạn tham gia học nghề".
