Lấp 'khoảng trống' trong công khai thông tin đất đai

Đảm bảo quyền tiếp cận thông tin đất đai của người dân nhằm hướng tới nền quản trị đất đai minh bạch và hiệu quả. Ảnh minh họa: S.T

Tỷ lệ công khai thông tin đất đai cải thiện đáng kể

Nhằm thúc đẩy những thực hành tốt trong công khai thông tin đất đai, đồng thời cung cấp dẫn cứ hướng tới cải thiện việc thực thi Luật Đất đai năm 2024 phù hợp với xu hướng chuyển đổi số và định hướng sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy các cấp, Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam, Công ty Phân tích thời gian thực (RTA) và Trung tâm Thúc đẩy giáo dục và Nâng cao năng lực phụ nữ (CEPEW) đã phối hợp thực hiện nghiên cứu “Đánh giá việc công khai thông tin quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp huyện và bảng giá đất cấp tỉnh trên môi trường điện tử năm 2024”.

Chia sẻ về kết quả nghiên cứu trên tại Tọa đàm chuyên đề mới diễn ra, bà Lại Thị Lan Vy - Quản lý chương trình, CEPEW cho biết, nghiên cứu được thực hiện từ tháng 8/2024 - 10/2024, tiến hành rà soát đối với 3 loại thông tin đất đai bao gồm: bảng giá đất cấp tỉnh giai đoạn 2020-2024; quy hoạch sử dụng đất cấp huyện thời kỳ 2021-2030; kế hoạch sử dụng đất cấp huyện năm 2024.

Bốn tiêu chí để đánh giá việc công khai thông tin về đất đai bao gồm: tính sẵn có của thông tin; tính kịp thời của thông tin; tính đầy đủ của thông tin (đối với quy hoạch sử dụng đất cấp huyện và kế hoạch sử dụng đất cấp huyện) và tính thuận tiện của thông tin (gồm khả năng tìm kiếm và sử dụng thông tin).

Kết quả khảo sát nghiên cứu cho thấy, đối với bảng giá đất cấp tỉnh, tính đến ngày 06/10/2024, có 53/63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (chiếm 84,13%) đã đăng tải công khai bảng giá đất trên cổng thông tin điện tử của địa phương, tăng 41,23% so với kết quả rà soát lần đầu vào năm 2021.

Đối với kế hoạch sử dụng đất cấp huyện, có 70,9% trong số 704 ủy ban nhân dân cấp huyện đã thực hiện công khai kế hoạch sử dụng đất năm 2024 trên cổng thông tin điện tử cấp huyện, tăng 23% so với kết quả rà soát năm 2021. Tuy vậy, chỉ có 32,06% số hồ sơ kế hoạch sử dụng đất được tìm thấy ban hành đúng thời hạn (trước ngày 31/12/2023).

Đối với việc công khai thông tin về quy hoạch sử dụng đất cấp huyện, có 452 hồ sơ quy hoạch sử dụng đất cấp huyện thời kỳ 2021-2030 đã được công khai trên cổng thông tin điện tử của 704 huyện (chiếm 64,2%). So với kỳ khảo sát thứ hai vào năm 2022 (là kỳ khảo sát đầu tiên tiến hành tìm kiếm quy hoạch sử dụng đất cấp huyện), tỷ lệ công khai đã tăng 15,3%.

Tuy nhiên, tỷ lệ công khai giảm nhẹ 1,2% so với kỳ đánh giá thứ ba (năm 2023) cho thấy có thể tồn tại các vấn đề như các đường dẫn của bài đăng công khai không còn khả dụng, ảnh hưởng đến khả năng truy cập. Bắc Giang là tỉnh duy nhất có tất cả các huyện duy trì công khai quy hoạch sử dụng đất cấp huyện qua ba kỳ đánh giá từ năm 2022 đến nay.

Một điểm đáng chú ý nữa trong kết quả nghiên cứu được bà Vy chỉ ra đó là chính quyền các cấp vẫn phản hồi hạn chế đối với yêu cầu cung cấp thông tin của người dân.

Cụ thể, để đánh giá tỷ lệ phản hồi cung cấp thông tin theo yêu cầu của công dân, nhóm nghiên cứu thực nghiệm gửi thư yêu cầu cung cấp thông tin kế hoạch sử dụng đất cấp huyện năm 2024 tới 63 ủy ban nhân dân tỉnh và 705 ủy ban nhân dân cấp huyện. Tính đến ngày 31/10/2024, nhóm nghiên cứu nhận được 49,2% phản hồi của cấp tỉnh và 33,8% phản hồi của cấp huyện.

Kết quả này cho thấy tỷ lệ các cơ quan nhà nước không phản hồi yêu cầu cung cấp thông tin kế hoạch sử dụng đất cấp huyện của người dân vẫn ở mức cao. Đặc biệt đối với cấp huyện, tỷ lệ không phản hồi của 561 Văn phòng Hội đồng nhân dân - Ủy ban nhân dân cấp huyện nhận được yêu cầu cung cấp thông tin vẫn ở mức trên 65% qua cả bốn kỳ đánh giá.

Tọa đàm chuyên đề “Đánh giá việc công khai thông tin quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp huyện và bảng giá đất cấp tỉnh trên môi trường điện tử năm 2024” do UNDP, RTA và CEPEW phối hợp tổ chức. Ảnh: D.T

Những khuyến nghị chính sách…

Theo nhóm chuyên gia thực hiện nghiên cứu, công khai thông tin đất đai có vai trò vô cùng quan trọng trong thúc đẩy một nền quản trị đất đai minh bạch và trách nhiệm giải trình. Do đó, từ kết quả nghiên cứu trên, nhóm chuyên gia đề xuất một số khuyến nghị chính sách để nâng cao tính công khai thông tin đất đai.

Trước hết, cần đưa thủ tục cung cấp thông tin theo quy định của Luật Tiếp cận thông tin vào danh mục thủ tục hành chính của các cơ quan nhà nước có trách nhiệm, nghĩa vụ công khai và cung cấp thông tin theo yêu cầu của người dân. Bởi lẽ, tỷ lệ phản hồi yêu cầu cung cấp thông tin đều không cao qua cả bốn kỳ đánh giá có thể do thủ tục cung cấp thông tin theo quy định của Luật Tiếp cận thông tin chưa được đưa vào danh mục thủ tục hành chính của cơ quan nhà nước các cấp.

Song song với đó, cần tăng cường giám sát việc thực hiện công khai thông tin đất đai trên các cổng thông tin điện tử cũng như việc đảm bảo quyền tiếp cận thông tin của người dân. Đảm bảo thực hiện hiệu quả việc giao tiếp với người dân thông qua các kênh giao tiếp, đặc biệt là qua đường bưu điện và hòm thư điện tử công vụ. Các địa phương cũng cần xây dựng chuyên mục tiếp cận thông tin và hệ thống hóa các thông tin công khai trong chuyên mục này theo quy định tại Luật Tiếp cận thông tin để người dân có thể tiếp cận, tìm kiếm thông tin mọi nơi, mọi lúc.

Bên cạnh đó, các địa phương cần xây dựng và công khai quy chế tiếp cận thông tin, bố trí và công khai thông tin đầu mối cung cấp thông tin. Đồng thời, nâng cấp hệ thống quản lý dữ liệu đã công khai trên các cổng thông tin điện tử của các cơ quan nhà nước.

Đặc biệt, theo bà Nguyễn Thị Kim Thoa - Nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật hành chính và hình sự, Bộ Tư pháp, với định hướng xây dựng chính quyền địa phương hai cấp (cấp tỉnh và cấp cơ sở) hiện nay, cần phải sửa đổi các quy định trong Hiến pháp năm 2013 liên quan đến chính quyền địa phương nói chung, chính quyền địa phương cấp huyện nói riêng. Đồng thời, phải tiến hành rà soát và sửa đổi các quy định pháp luật có liên quan như Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Đất đai, Luật Đầu tư, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Tiếp cận thông tin… và các văn bản hướng dẫn chi tiết thi hành. Tùy theo tính chất và phạm vi sửa đổi, có thể áp dụng kỹ thuật một văn bản sửa đổi, bổ sung nhiều văn bản.

Đồng quan điểm trên, bà Tống Khánh Linh - Phó Giám đốc CEPEW chia sẻ, trong bối cảnh Việt Nam đang xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, chính quyền cấp tỉnh và cấp cơ sở sẽ càng phải nêu cao trách nhiệm công khai thông tin đất đai một cách chính xác, đầy đủ, kịp thời và thuận tiện. Cần tiếp tục thúc đẩy và thực thi Luật Tiếp cận thông tin ở tất cả các cấp, nhất là cần đảm bảo phân bổ nhân sự có năng lực để thực hiện công khai và cung cấp thông tin theo yêu cầu của người dân.

Từ góc nhìn quốc tế, ông Patrick Haverman - Phó Đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam khuyến nghị, trong bối cảnh sắp tới không tổ chức chính quyền cấp huyện và sáp nhập xã, chính quyền cấp tỉnh vẫn cần thực hiện công khai thông tin đất đai trước, trong và sau khi sáp nhập. Đặc biệt, việc tập trung đầu tư có hệ thống vào cơ sở hạ tầng kỹ thuật sẽ rất cần thiết để chính quyền cơ sở kịp thời cập nhật và duy trì thông tin đất đai trên cổng thông tin của chính quyền, đảm bảo người dân luôn được cập nhật về các kế hoạch sử dụng đất mới nhất./.

TUẤN MINH