Lễ hội Sen Hà Nội lần thứ nhất: Nâng tầm sen Việt

Nghệ nhân Lưu Thị Hiền với những bông hoa sen Bách Diệp. Ảnh: Nguyệt Ánh.

Lễ hội Sen Hà Nội lần thứ nhất được tổ chức trong 5 ngày, từ ngày 12 đến 16/7, tại Không gian văn hóa sáng tạo Tây Hồ (ngõ 612, Lạc Long Quân, Tây Hồ, Hà Nội). Lễ Khai mạc và giới thiệu sản phẩm OCOP gắn với văn hóa các tỉnh miền núi phía Bắc năm 2024 diễn ra từ 20h - 21h30 ngày 12/7.

Hướng tới sự kiện mang tính quốc gia, quốc tế

Đánh giá tầm quan trọng của biểu tượng hoa sen trong đời sống văn hóa, tâm linh người Việt, PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa Giáo dục của Quốc hội chia sẻ, đến nhiều nước trên thế giới, ông nhận thấy, hoa sen là biểu tượng của nhiều quốc gia châu Á. Ở nước ta, hoa sen rất có ý nghĩa và hoàn toàn xứng đáng là Quốc hoa.

Theo PGS.TS Bùi Hoài Sơn, trong đời sống, hoa sen là biểu tượng cho sự trong sáng, thuần khiết. Trong Phật giáo, đây là biểu tượng phổ quát, thể hiện cho sự giác ngộ, từ bi. Và một trong những biểu tượng Phật giáo đẹp nhất là chùa Một Cột - đóa hoa sen giữa lòng Hà Nội. Bên cạnh Phật giáo, trong Lão giáo và Nho giáo, hoa sen cũng được sử dụng và biểu tượng cho sự bình an, thanh khiết. Ngoài ra, hoa sen cũng đi vào văn học, nghệ thuật với những bài thơ, văn, ca khúc được nhiều người biết đến, mang ý nghĩa đối với đời sống tinh thần. Đặc biệt, lĩnh vực kiến trúc, hoa sen được sử dụng nhiều, thể hiện sự tinh tế, đẹp đẽ…

Trong văn học nghệ thuật, hoa sen đi vào nhiều tác phẩm văn học, là một biểu tượng vô cùng ý nghĩa trong đời sống tinh thần.

Không chỉ là biểu tượng, hoa sen và sen còn có giá trị trong đời sống. Hoa có thể dùng để ướp trà, thân sen làm tơ hay hạt sen sử dụng làm vị thuốc với dược tính cao…

“Với những giá trị trong đời sống văn hóa, tinh thần của người Việt, tôi mong muốn hoa sen được tôn vinh giá trị nhiều hơn nữa", PGS.TS Bùi Hoài Sơn nhấn mạnh.

Bày tỏ ấn tượng về nỗ lực tổ chức Lễ hội Sen Hà Nội lần thứ nhất, PGS.TS Bùi Hoài Sơn đưa ra một số gợi ý trong việc quảng bá thương hiệu sen Tây Hồ cũng như hình ảnh của Hà Nội, của Việt Nam với du khách trong và ngoài nước.

Ông Sơn cho biết: "Hà Nội đang tập trung phát triển công nghiệp văn hóa và đây là hoạt động đóng góp tích cực, tôn vinh những giá trị văn hóa độc đáo của Thủ đô, của Tây Hồ, làm gia tăng giá trị của sen trong đời sống. Về Lễ hội Sen Hà Nội phải hướng lễ hội trở thành sự kiện mang tính quốc gia và quốc tế".

Muốn làm được điều này, theo ông Sơn, cần lan tỏa sự kiện rộng rãi đến người dân và du khách, đồng thời liên kết với các địa phương, tổ chức quốc tế. Ngoài ra, cần mời thêm nghệ nhân, nghệ sĩ, doanh nghiệp để hoạt động phong phú, hấp dẫn, có sức hút hơn và mỗi năm có sự thay đổi.

Đặc biệt, cần có sự liên kết với các địa phương nổi tiếng về hoa sen như Làng Sen quê Bác, đồng sen Tháp Mười… để tạo giá trị gia tăng cho hoạt động và câu chuyện về sen trong lễ hội, thậm chí có thể liên kết với các nước châu Á để xây dựng mạng lưới quảng bá, giới thiệu, làm tăng giá trị của sen trong đời sống.

Thúc đẩy phát triển công nghiệp văn hóa

Sau gần 1 năm chuẩn bị, đến thời điểm này, các hoạt động của Lễ hội Sen Hà Nội lần thứ nhất đã sẵn sàng để phục vụ người dân và du khách. Theo bà Lê Thị Thu Hằng - Bí thư Quận ủy Tây Hồ, việc tổ chức Lễ hội Sen Hà Nội là hiện thực hóa chỉ đạo của Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội Nguyễn Thị Tuyến khi làm việc với Ban Thường vụ Quận ủy Tây Hồ vào tháng 10/2023 về việc phát huy các giá trị tự nhiên và con người, đặc biệt là những làng nghề nổi tiếng có thương hiệu, để phát triển công nghiệp văn hóa.

Chia sẻ về công tác chuẩn bị tổ chức Lễ hội Sen Hà Nội, cũng như các nội dung hoạt động chính trong 5 ngày diễn ra Lễ hội, Phó Chủ tịch UBND quận Tây Hồ Nguyễn Thanh Tịnh cho biết, bên cạnh các hoạt động chính của lễ hội còn có các hội thảo bảo tồn và phát triển hoa sen Việt Nam; Lễ khánh thành Trung tâm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP quận Tây Hồ - Phố Trịnh Công Sơn; khai mạc Triển lãm không gian nghệ thuật sắp đặt sen, Triển lãm ảnh sen trong đời sống Việt; chương trình Khảo sát - Hội nghị “Nâng cấp chất lượng dịch vụ và kết nối điểm đến du lịch của quận Tây Hồ với các doanh nghiệp lữ hành trên địa bàn thành phố Hà Nội năm 2024”; Đêm nhạc “Trịnh Công Sơn và những người bạn”; các khu trải nghiệm workshop cho du khách.

Trong chương trình khai mạc diễn ra vào tối ngày 12/7, du khách được trải nghiệm chương trình nghệ thuật bán thực cảnh với sự tham gia của hơn 200 diễn viên quận Tây Hồ; sử dụng công nghệ ánh sáng mapping hiện đại.

Một trong những điểm nhấn của lễ hội là Ngày hội đạp xe hành trình sắc xanh Tây Hồ với sự tham gia của 7.000 người, có sự ủng hộ của các quận, huyện, thị xã, các câu lạc bộ thể thao. Đây là hoạt động cộng đồng ý nghĩa nhằm lan tỏa tinh thần thể thao và quảng bá vẻ đẹp của sen Tây Hồ.

"Ngoài ra, trong chuỗi sự kiện còn có kỷ lục số người mặc áo dài có họa tiết về sen đông nhất, dự kiến có 1.000 người tham gia; kỷ lục tranh Đức mẫu Liễu Hạnh với 50.000 bông sen. Hy vọng, du khách sẽ có những trải nghiệm thú vị trong chuỗi hoạt động của lễ hội", ông Nguyễn Thanh Tịnh nhấn mạnh.

Thêm những sản phẩm du lịch đặc thù

Hiện Hà Nội có khoảng 600 ha trồng sen. Hà Nội phấn đấu năm 2025 sẽ mở rộng diện tích trồng sen lên 900 ha. Nhằm khôi phục, phát triển và nhân rộng giống sen Bách Diệp Hồ Tây, năm 2024, Sở NNPTNT Hà Nội, Viện Nghiên cứu rau quả (Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam) và UBND quận Tây Hồ đã phối hợp triển khai thực hiện dự án "Xây dựng mô hình mẫu sản xuất sen gắn với phát triển du lịch sinh thái theo chuỗi giá trị tại Tây Hồ - Hà Nội".

Cụ thể, để chuẩn bị cho lễ hội sen năm 2024, hai hồ Đầu Đồng và Thủy Sứ (phường Quảng An, quận Tây Hồ) đã được Sở NNPTNT Hà Nội, UBND quận Tây Hồ lựa chọn để thí điểm triển khai thực hiện đề án khôi phục, gìn giữ giống sen Bách Diệp hồ Tây nổi tiếng. Đến thời điểm này, sen nở rộ, thơm ngát, tạo ra khung cảnh lãng mạn cũng như nét đẹp đặc trưng của quận Tây Hồ, góp phần thu hút du khách đến với Thủ đô Hà Nội.

Khi biết tin Hà Nội sẽ tổ chức Lễ hội Sen lần đầu tiên, các chủ đầm sen ở Tây Hồ đều phấn khởi vì đây là cơ hội lớn để quảng bá rộng rãi sen Hà Nội với du khách. Sen Tây Hồ đã rất nổi tiếng, những năm qua đã thu hút hàng nghìn người tới check-in chụp ảnh, thưởng trà. Tuy nhiên, để nâng hoa sen cũng như giá trị của cây sen lên một tầm mới thì đây là lần đầu.

Nghệ nhân Lưu Thị Hiền - người gắn bó với nghề làm trà sen ở Tây Hồ cho biết, bà từng đi du lịch Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc) và được hướng dẫn viên đưa đến nhiều cơ sở giới thiệu sản phẩm địa phương, khách du lịch mua rất nhiều sản phẩm sau khi nghe câu chuyện của họ. Sau mỗi chuyến du lịch, bà luôn khao khát sản phẩm trà sen cũng được giới thiệu như các nước bạn.

“Tôi rất phấn khởi khi Hà Nội tổ chức Lễ hội Sen. Gia đình tôi đã chuẩn bị những loại chè ngon nhất. Chúng tôi sẽ mang đến những ấm trà ngon đặc biệt giới thiệu cho du khách tại lễ hội. Hy vọng, với việc tích cực quảng bá, sản phẩm trà sen sẽ được bay xa”.

Nêu ý kiến về việc Lễ hội Sen Hà Nội đang hướng tới việc sẽ tổ chức thường niên và trở thành một sản phẩm văn hóa, du lịch mang thương hiệu của Thủ đô, dưới góc nhìn của một doanh nhân hoạt động trong lĩnh vực du lịch, bà Đoàn Thị Kim Dung - Giám đốc Công ty TNHH một thành viên Chuông vàng cho biết, việc tổ chức lễ hội rất cần thiết vì hiện nay Hà Nội đang thiếu những sản phẩm du lịch đặc thù.

“Việc tổ chức lễ hội sen thường niên sẽ giúp cho Hà Nội xây dựng sản phẩm du lịch làng nghề, du lịch sinh thái. Không những vậy, du khách sẽ được lĩnh hội những giá trị văn hóa, di sản của Thủ đô; tạo cơ hội quảng bá, giao lưu với các nghệ nhân”, bà Kim Dung chia sẻ.

Bên cạnh đó, theo bà Dung, sen Tây Hồ rất quý, nhiều sản phẩm sen đã được khẳng định trên thị trường. Hà Nội có nghệ nhân Phan Thị Thuận ở huyện Mỹ Đức đã làm nhiều sản phẩm lụa từ tơ sen. Điều đó cho thấy, việc phát triển, mở rộng Lễ hội Sen Hà Nội sẽ đóng góp cho việc phát triển công nghiệp văn hóa của Thủ đô, biến những cái vô hình thành hữu hình.

Cây sen đóng vai trò hết sức quan trọng trong đời sống hằng ngày. Ngoài ý nghĩa về mặt tâm linh, sen còn có giá trị về mặt ẩm thực, đặc biệt vừa cung cấp dinh dưỡng, vừa là nguồn dược liệu quý. Ví như: Tâm sen, lá sen có tác dụng điều trị mất ngủ, an thần, điều hòa huyết áp, giảm béo… nếu dùng đúng liều lượng, đúng cách. Nhụy sen, cánh sen dùng làm nước hoa, tinh dầu, khử khuẩn… Hoa sen dùng ướp trà.

Hiện trên địa bàn quận Tây Hồ có khoảng 130 người làm trà sen, cho sản lượng bình quân 600-800 kg trà khô/năm, 50.000 bông trà sấy lạnh và 60.000 bông trà hoa tươi. Thời gian tới, quận Tây Hồ sẽ phối hợp với Sở Du lịch Hà Nội khai thác thêm giá trị mới từ sen, xây dựng tour, tuyến mới để phát triển sản phẩm du lịch gắn với đề án phát triển du lịch bền vững trên địa bàn quận

LAN DƯƠNG