Liên hợp quốc nhất trí huy động 200 tỉ đô la/năm để bảo tồn đa dạng sinh học

Các đại biểu thảo luận tại vòng 2 của Hội nghị Đa dạng sinh học Liên hợp quốc lần thứ 16 (COP16) ở Rome, Ý hôm 25-2. Ảnh: Getty Images

Hôm 27-2, tại vòng 2 của Hội nghị Đa dạng sinh học LHQ lần thứ 16 (COP16) diễn ra Rome (Ý), đại biểu từ hơn 140 nước nhất trí về cách thức đóng góp 200 tỉ đô la mỗi năm vào năm 2030 để đáp ứng các mục tiêu của Khung Đa dạng sinh học toàn cầu Côn Minh- Montreal (GBF) như bảo vệ nguồn nước sạch, giảm 50% tình trạng lãng phí thực phẩm, cắt giảm sử dụng hóa chất độc hại… GBF được thông qua tại COP15 ở Montreal, Canada vào cuối năm 2022.

Khoản tiền 200 tỉ đô la trên bao gồm kế hoạch huy động 20 tỉ đô la tài trợ hàng năm cho hoạt động bảo tồn đa dạng sinh học ở các nước phát triển vào năm 2025. Số tiền huy động sẽ tăng lên 30 tỉ đô la hàng năm vào năm 2030.

Thỏa thuận đạt được tại Rome kêu gọi tài trợ cho bảo tồn đa dạng sinh học từ mọi nguồn, gồm từ khu vực tư nhân và các tổ chức tài chính. Thỏa thuận cũng nhấn mạnh việc sử dụng các phương thức huy động tài chính mới bao gồm tín chỉ đa dạng sinh học, tín chỉ carbon và thỏa thuận hoán đổi nợ lấy thiên nhiên (debt for nature swap).

Thỏa thuận hoán đổi nợ lấy thiên nhiên là một cơ chế tài chính sáng tạo, trong đó một phần nợ công của một quốc gia (thường là các nước đang phát triển) được xóa hoặc tái cơ cấu để đổi lại cam kết của quốc gia đó trong việc bảo vệ môi trường tự nhiên, đặc biệt là đa dạng sinh học. Đây là một công cụ được sử dụng để giải quyết đồng thời hai vấn đề lớn: gánh nặng nợ quốc gia và suy thoái môi trường.

Tuy nhiên, các nước hoãn lại quyết định thành lập một quỹ bảo tồn thiên nhiên toàn cầu mới cho đến năm 2028.

COP16 ban đầu được tổ chức ở thành phố Cali, Colombia vào tháng 11 năm ngoái, nhưng kết thúc đột ngột vì các nước không đồng tình kéo dài lịch trình làm việc để đàm phán về việc thành lập quỹ bảo tồn mới này.

Georgina Chandler, người đứng đầu bộ phận chính sách tại Hiệp hội Động vật học London cho biết, việc đạt được sự đồng thuận trên thấy các nước có thể cùng nhau “hợp tác và thống nhất về một kết quả đầy tham vọng cho thiên nhiên”.

Tuy nhiên, phái đoàn Mỹ vắng mặt trong các cuộc đàm phán của COP 16 tại Rome.

Monica Medina, người từng là đặc phái viên về đa dạng sinh học trong chính quyền Tổng thống Joe Biden trước, gọi sự vắng mặt của Mỹ tại Rome là “sự im lặng đáng sợ”. Bà cho rằng, việc chính quyền mới cắt giảm tài trợ cho nỗ lực bảo tồn đa dạng sinh học có thể dẫn đến tình trạng tuyệt chủng động thực vật thảm khốc.

Trong những năm gần đây, Mỹ tài trợ ít nhất 385 triệu đô la cho đa dạng sinh học thông qua Cơ quan Phát triển quốc tế Mỹ (USAID), hiện đang bị chính quyền của Tổng thống Donald Trump giải thể.

Mỹ từ lâu có lập trường phức tạp trong các đàm phán về đa dạng sinh học toàn cầu. Mỹ là nước duy nhất trên thế giới, ngoại trừ Vatican, chưa phê chuẩn Công ước về Đa dạng sinh học (CBD) được Liên hợp quốc thông qua vào năm 1992. Lý do chính chính là sự phản đối từ một số nhóm chính trị trong nước vì lo ngại các cam kết quốc tế có thể ảnh hưởng đến chủ quyền kinh tế và chính sách nội bộ, đặc biệt liên quan đến ngành công nghiệp và nông nghiệp.

Mỹ chưa phê chuẩn CBD nên không thể trực tiếp tác động đến các cuộc đàm phán đa dạng sinh học ở LHQ. Tuy nhiên, Mỹ có ảnh hưởng đáng kể bên lề các cuộc đàm phán.

Hành động toàn cầu nhằm hạn chế khí thải nhà kính và mất đa dạng sinh học vấp phải thách thức trong những gần đây khi các nước đang phát triển nhiều lần chỉ trích các nước phát triển không làm gì nhiều để tăng nguồn tài trợ. Tình hình trở nên trầm trọng hơn sau động thái của Tổng thống Donald Trump rút Mỹ khỏi Thỏa thuận Paris và hủy cam kết tài trợ cho nỗ lực giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu.

Nhiều đại biểu tại Rome đã thất vọng khi hội nghị COP 16 quyết định đợi đến 2028 mới xem xét việc thành lập một quỹ bảo tồn thiên nhiên mới.

“Các cánh rừng đang cháy, các sông đang bị ô nhiễm nặng nề và động vật đang biến mất. Đa dạng sinh học không thể chờ đợi một quá trình quan liêu kéo dài”, Juan Carlos Alurralde Tejada, nhà đàm phán chính của Bolivia nói.

Cộng hòa Dân chủ Congo và Bolivia nằm trong số những nước cho rằng Quỹ Khung Đa dạng sinh học toàn cầu hiện tại nằm dưới sự kiểm soát của của các nước giàu. Các nước tài trợ cho quỹ này gồm Anh, Thụy Sĩ và New Zealand phản đối lời kêu gọi tìm giải pháp thay thế, với lý do rằng một quỹ mới không đồng nghĩa với nhiều tiền hơn và có nguy cơ làm phân mảnh thêm nguồn tài chính dành cho đa dạng sinh học.

Phố Wall đang ngày càng quan tâm đến chủ đề đầu tư đa dạng sinh học. hôm 27-2, Goldman Sachs Asset Management ra mắt quỹ trái phiếu đầu tiên tập trung vào đa dạng sinh học với do nhu cầu ngày càng tăng.

Tuy nhiên, đa dạng sinh học vẫn là một lĩnh vực mà các tổ chức tài chính khó kiếm tiền. Các tổ chức này nhấn mạnh sẽ không hành động nếu không có sự hướng dẫn rõ ràng của các chính phủ và các cơ hội sinh lời.

Theo Bloomberg, NY Times

Khánh Lan